R9VATVTpOWmFG

Debata Sokratesa i Aspazji Źródło: Nicolas-André Monsiau, Debata Sokratesa i Aspazji, ok. 1800, Musée Pouchkkine, domena publiczna.

Argumentowanie, czyli uzasadnianie, dowodzenie, jest działaniem towarzyszącym człowiekowi od pierwszych lat życia. Dzieci w funkcji argumentu używają płaczu. Osoby, które choć w minimalnym stopniu opanowały jakiś język, właśnie nim posługują się w argumentowaniu. Wykorzystujemy je podczas namawiania i przekonywania kogoś do czegoś oraz odradzania komuś czegoś. Argumentowanie to działanie, którym posługujemy się zarówno w wypowiedziach pisemnych, jak i ustnych. Podczas tej lekcji nauczymy się różnych sposobów uzasadniania swojego zdania w mowie.

Jak zredagować skuteczny argument?

Argumentacja polega na uzasadnianiu twierdzeń, a więc sprowadza się do dokumentowania lub popierania tezy, czyli naszego stanowiska, w taki sposób, by trafić do przekonania odbiorcy. Możemy więc powiedzieć, że argument to dowód, uzasadnienie jakiegoś sądu, opierające się na przesłankach (faktach, założeniach) prowadzących do określonego wniosku (konkluzji). Przyjrzyjmy się przykładowemu argumentowi i wyodrębnijmy w nim przesłankę i wniosek.

Czasami przesłanka i wniosek występują w odwrotnej kolejności, co jest widoczne na poniższym przykładzie.

Bardzo często argument zawiera więcej niż jedną przesłankę, przy czym niektóre z nich mogą być pominięte. W argumencie: „Wszystkie liczby parzyste są podzielne przez dwa, zatem 12 jest podzielne przez dwa”, pierwsza część zdania (do przecinka) to przesłanka, a druga – to wniosek. Przemilczano tu jedną oczywistą przesłankę, a mianowicie twierdzenie: „12 jest liczbą parzystą”. Bez tego założenia argument nie jest pełny, ale można je pominąć w tekście, ponieważ twierdzenie to jest powszechnie znane.

Etapy argumentowania i reguły przekonywania

Pierwszym etapem argumentowania jest uświadomienie sobie, do czego chcemy przekonać naszych rozmówców. Trzeba więc jasno sformułować temat, czyli tezę swojego wystąpienia. Następnie należy zebrać wszelkie argumenty, pozostawiając tylko te, które są bezsporne. Jeszcze przed wystąpieniem warto też się zastanowić, jakie zarzuty mogą się pojawiać pod adresem naszych argumentów i zaplanować odpowiednią odpowiedź. Inaczej mówiąc, trzeba się przygotować na krytykę ze strony słuchaczy w taki sposób, by w porę i odpowiednimi środkami na nią zareagować. Kolejny krok to skomponowanie wystąpienia, ważna jest kolejność prezentowanych argumentów. Nasze dowodzenie możemy uatrakcyjnić cytatami, anegdotami i ciekawostkami, które zazwyczaj dobrze wpływają na wyobraźnię odbiorców. Warto też skorzystać z różnych środków pomocniczych, np. audiowizualnych.

Aby przekonać rozmówców do swojego zdania, powinniśmy pamiętać o pewnych regułach. Oto one:

Rodzaje argumentów

Przekonując innych do swoich racji, możesz używać argumentów logicznych, rzeczowych i emocjonalnych.

Argumenty logiczne to wnioskowanie:

a) od ogółu do szczegółu (taki sposób nazywamy dedukcją),
b) od szczegółu do ogółu (jest to indukcja).

Pierwszy sposób polega na prezentowaniu zdań bardzo ogólnych i wyciąganiu na ich podstawie wniosków szczegółowych, odnoszących się do konkretnych spraw. Oto przykład: „Człowiek powinien spożywać produkty bogate w witaminę C” (przesłanka nr 1), „a świeże owoce zawierają jej bardzo dużo” (przesłanka nr 2), „zatem należy jeść świeże owoce” (wniosek). Natomiast w drugiej metodzie przesłanki dotyczące szczegółów traktowane są jako punkt wyjścia do wniosku mającego charakter ogólny. Przykładem może być wypowiedź: „Córka Marzeny osiąga sukcesy w grze na skrzypcach” (przesłanka nr 1), „a jej syn świetnie gra na pianinie” (przesłanka nr 2), „zatem Marzena ma uzdolnione muzycznie dzieci” (wniosek).

Argumenty rzeczowe polegają na:

1) opisywaniu faktów,
2) prezentowaniu danych liczbowych potwierdzających nasze opinie,
3) przytaczaniu zdań osób, które uznajemy za autorytety w danej sprawie. Używając zaś argumentów emocjonalnych, oddziałujemy na uczucia odbiorców, np. wywołujemy w nich strach, litość, wstyd, dumę itp. Większość tego typu argumentów jest jednak nieetyczna, ponieważ niemoralne jest np. zastraszanie i szantażowanie ludzi.

Zadaniowo