Polska pod dwiema okupacjami

Wprowadzenie
O tym, czym zajmowali się polscy harcerze podczas okupacji, można przeczytać w książce Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego.
Kamienie na szaniecSpecjalnością trzeciomajową w owe czasy była manifestacja barw narodowych. Ogromna większość ludzi Małego SabotażuMałego Sabotażu robiła to w ten sposób, że malowała białą i czerwoną kredą barwy narodowe na murach lub też umieszczała w różnych miejscach małe biało‑czerwone chorągiewki. Zadania te trudne i ryzykowne wobec skróconej godziny policyjnej i długiego dnia oraz wobec wzmożonej czujności Niemców i ich szpicli – nie zadowalały ambicji ani Alka, ani Rudego. Barwy narodowe? Zgoda! Ale barwy narodowe w takich wielkościach i w takiej formie, żeby miasto je naprawdę widziało. Uradzono zakupić, gdzie się tylko da, płótna białego i czerwonego i uszyć szerokie na kilkadziesiąt centymetrów, parometrowej długości flagi. Flagi te należy zawiesić na drutach tramwajowych i latarniach elektrycznych. Ale jak? Alek i Rudy na pytanie to odpowiedzieli dwiema odmiennymi propozycjami, a ponieważ każdy upierał się przy swoim pomyśle, Zośka zdecydował, że zespoły ich wykonają zadania na sposób różny, według pomysłów swych dowódców. Więc o trzeciomajowym świcie Alek ze swoimi zarzucał na przewody tramwajowe chorągiewki przymocowane do sznurka, na którego końcu był kamień. Był to system „zarzucania”. System ten być może łatwy dla Polinezyjczyków – bardzo jest trudny dla pozbawionych wprawy warszawiaków. Ileż się młodzi ludzie naklęli i napocili, zanim chorągiewki ich wisiały na drutach! Ale gdy już raz taka chorągiewka zawisła, nie było innego sposobu na jej usunięcie, jak tylko przez sprowadzenie specjalnego wozu tramwajowego lub straży pożarnej. Alek dumny jak paw czyhał z aparatem fotograficznym na te wozy, przyjeżdżające do zdejmowania chorągiewek, a potem promieniejący pokazywał fotografie kolegom.
Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec.
Zadanie na rozgrzewkę
Polska pod dwiema okupacjami
Po przegranej kampanii wrześniowej ziemiami polskimi podzieliły się Niemcy i Związek Radziecki. Ziemie na wschodzie zostały włączone do republik radzieckich: Ukrainy i Białorusi. Niemcy część ziem bezpośrednio wcieliły do swojego państwa, z pozostałych zaś utworzyły Generalne Gubernatorstwo ze stolicą w Krakowie.

Gdzie po upadku II Rzeczypospolitej znalazły się niżej wymienione miasta?
Warszawa, Gdynia, Białystok
Generalne Gubernatorstwo | Ziemie wcielone do Rzeszy Niemieckiej | Ziemie wcielone do ZSRR |
---|---|---|
Warszawa | Białystok | |
Gdynia |
Skąd pochodzą poszczególne osoby? Przeczytaj ich wypowiedzi i przeciągnij etykiety: GG – Generalne Gubernatorstwo, III Rz – ziemie wcielone do III Rzeszy, ZSRR – ziemie wcielone do ZSRR.
III Rz, III Rz, ZSSR, GG, GG, ZSSR, ZSSR, ZSRR
Niemcy zamknęli nasz Uniwersytet Jagielloński, a jego profesorów wywieźli do obozów koncentracyjnych. Dobrze, że wybrali sobie nasze miasto na stolicę Generalnego Gubernatorstwa, to przynajmniej trochę o nie dbają. ............
Podobno ludzie sami zagłosowali, że chcą należeć do Radzieckiej Ukrainy i Radzieckiej Białorusi – ale nikt nie wierzy, że głosy były liczone uczciwie. ............
Niemcy wysiedlili nas z domu i przewieźli do Łodzi – dla nich to już „za granicę”. Podobno do naszego domu wprowadziła się niemiecka rodzina. ............
Tata mojego kolegi pracował przed wojną w starostwie, a mama była nauczycielką. Pewnego dnia wiosną 1940 powiedział, że chyba widzimy się po raz ostatni, bo do jutra mają spakować to, co potrafią unieść, i stawić się na stacji kolejowej – pewnie ich wywiozą, ale nie powiedzieli, dokąd. Przypuszczam, że gdzieś daleko na wschód, może na Syberię, jak w XIX wieku. ............
Na początku było jeszcze nieźle, a teraz uczymy się wprawdzie po polsku, ale o tym, jak wspaniały jest Związek Radziecki i jego przywódca – Stalin. Musimy nosić pionierskie chusty i mówić, że nie wierzymy w Boga. ............
My, Ślązacy, musimy udawać, że jesteśmy Niemcami. Rodzice podpisali w związku z tym jakiś dokument. Rozmawiamy tylko po niemiecku. Tata powiedział, że w przeciwnym razie będzie z nami źle. Pewnie ma rację, bo przestałem widywać wielu sąsiadów – podobno niektórzy zostali wywiezieni do obozów koncentracyjnych, a inni po prostu rozstrzelani. To straszne! ............
Niemcy zaprowadzili tu swoje porządki, zamknęli wszystkie szkoły oprócz podstawowych. Na szczęście duch w narodzie nie ginie. Ja chodzę niedaleko Zamku Królewskiego do tajnego liceum, choć oficjalnie to tylko kursy szycia. Moja siostra studiuje na „Latającym Uniwersytecie”. ............
Mój wujek był oficerem Wojska Polskiego. 20 września 1939 roku dostał się do niewoli radzieckiej. Do kwietnia 1940 pisał do nas listy z obozu w Kozielsku. Potem wszelki słuch o nim zaginął, aż do roku 1943, kiedy dowiedzieliśmy się z radia, że z rozkazu władz radzieckich tysiące polskich oficerów zostało zamordowanych w lesie pod Katyniem. Jednak władze ZSRR nie chciały się do tego przyznać. ............
Holokaust
Na podstawie komiksu Poszukiwanie dopasuj definicje do pojęć.
Odizolowane miejsce, do którego bez wyroku sądowego przywożono ludzi po to, by ich tam pozbawić życia., Zamknięta dzielnica, w której w bardzo trudnych warunkach muszą mieszkać wszyscy Żydzi z danego miasta., Odizolowane miejsce, w którym w bardzo złych warunkach przetrzymywano bez wyroku sądowego ludzi z różnych powodów niewygodnych dla władz. Zmuszano ich do ciężkiej pracy i bezwzględnego posłuszeństwa.
Getto | |
Obóz koncentracyjny | |
Obóz zagłady |
Na podstawie mapy wypisz nazwy polskich miast, w których w czasie II wojny światowej utworzono getta dla ludności żydowskiej.

Przypomnij sobie relację Jana Krawca z obozu w Buchenwaldzie (z lekcji W cieniu Hitlera i Stalina. Totalitaryzmy w międzywojennej Europie). O których aspektach życia w obozie koncentracyjnym traktuje komiks Poszukiwanie? Korzystając również z innych źródeł w ośmiu zdaniach opisz warunki panujące w niemieckich obozach koncentracyjnych. Każde poświęć innej kwestii:
przyjmowaniu do obozu
miejscu do spania
łazienkom
wyżywieniu
pracy
apelom
prześladowaniu więźniów przez nadzorców
ucieczkom
Działania zmierzające do całkowitego wyniszczenia narodu żydowskiego przez Niemców podczas II wojny światowej noszą nazwę Holokaustu.
Odpowiedz na poniższe pytania. W razie potrzeby poszukaj informacji w dowolnych źródłach.
Dlaczego właśnie Żydzi byli szczególnie źle traktowani przez Niemców w czasie II wojny światowej?
Czy Polacy w czasie wojny pomagali Żydom? W jaki sposób? Czy wszyscy?
Jakie groziły konsekwencje za udzielenie pomocy?
W jaki sposób Żydzi dzisiaj upamiętniają Holokaust?
Formy oporu społeczeństwa polskiego
Mimo ciężkich warunków okupacji, bardzo surowego prawa i wysokich kar za jego łamanie Polacy nie poddawali się władzom okupacyjnym. Przyjrzyj się ilustracjom przedstawiającym niektóre formy oporu społeczeństwa.



W jaki sposób stawiali opór okupantowi „ludzie Małego Sabotażu”, o których mówi tekst z wprowadzenia do lekcji?
Z podanych wyrazów utwórz zdania mówiące o rozmaitych formach oporu Polaków podczas okupacji. Dla ułatwienia podano pierwsze słowo poprawnie zbudowanych wypowiedzeń.
dawały ze dostęp do świata czasopisma nielegalne informacji
Nielegalne .......................................................................................................
podtrzymywały zabawne oporu piosenki ducha
Ducha ...........................................................................
nielegalne na przypominały o murach Polsce napisy
Nielegalne .................................................................................
niemieckich wysadzanie straty pociągów duże powodowało okupanta
Wysadzanie .................................................................................................................
pozwalało nie ogłupić nauczanie tajne młodzieży
Tajne .............................................................................................
Krajowa wystąpień zbrojnych Armia przygotowywała do się
Armia ...........................................................................................................

Polskie państwo podziemne
Wszystkie te działania prowadzone były na dużą skalę. Wymagały sprawnego zarządzania. Tymczasem władze Polski opuściły kraj. Jednak we Francji powołano rząd Polski na emigracji, a w kraju utworzono struktury państwa podziemnego, które zajmowały się różnymi obszarami nielegalnej działalności. Łączność pomiędzy krajem a emigracją zapewniali kurierzy, którzy nielegalnie podróżowali z Polski na zachód Europy, a stamtąd wracali do Polski na przykład zrzucani na spadochronach z samolotów.
Podsumowanie
Po przegranej kampanii wrześniowej ziemie polskie zostały podzielone między Niemcy i Związek Radziecki. Obaj okupanci prześladowali ludność polską. Niemcy dążyli do całkowitego wyniszczenia narodu żydowskiego. Do najbardziej znanych miejsc kaźni należą Auschwitz (okupacja niemiecka) i Katyń, gdzie wymordowano polskich oficerów (okupacja radziecka). Polacy, mimo tragicznego położenia, starali się podtrzymać opór wobec okupanta.
Odczytać informacje z mapy.
Wyobraź sobie, że jest czas okupacji. Czy sam podjąłbyś działania przeciw okupantowi? Co powiedziałbyś kolegom? Jak na twoją decyzję zareagowaliby rodzice?