Pory roku w lesie

R14nf5KDHIlSE

Fotografia przedstawia las liściasty. Widoczne są na niej liczne wysokie drzewa. Przez liście przebijają się promienie słoneczne. Liście są w odcieniach brązu, pomarańczu, żółci i zieleni.

1. Jak las zmienia się w ciągu roku?

Większość dawnych, naturalnych lasów w Polsce składała się głównie z drzew liściastych zrzucających liście na zimę - brzozy, dębu, buku i olszy. Wśród nich rosły także drzewa iglaste. Obecnie, kiedy leśnicy sadzą drzewa, starają się sadzić różne gatunki, by uniknąć stworzenia monokulturmonokulturamonokultur.

R1WbRFkRr9Z9t

Zdjęcie przedstawia kilka brzóz rosnących koło siebie. Mają one białą korę z czarnymi plamami i zielone liście. W tle widać las.

RgtrD5qPY8pnE

Zdjęcie przedstawia duże drzewo rosnące na polu. Ma rozległą koronę i ciemnozielone liście. Koło niego leżą trzy bele siana.

R1AWopLjPrnBt

Zdjęcie przedstawia las bukowy w jesiennych kolorach – liście są czerwone, żółte i pomarańczowe. Między drzewami znajduje się rozwidlona ścieżka.

R1aJresjpyLpB

Zdjęcie przedstawia olszę czarną o rozległej okrągłej koronie. Rośnie ona wśród traw, w tle widać inne drzewa. Olsza ma jasnozielone liście.

Wczesną wiosną, gdy drzewa nie mają jeszcze liści i światło słoneczne bez przeszkód dociera do dna lasu, błyskawicznie pojawiają się pierwsze liście i kwiaty roślin runa leśnego. Jest to jedyny okres w roku, kiedy mają nie tylko odpowiednią temperaturę, ale też dostęp do dużej ilości światła. Zakwitają wówczas takie rośliny, jak przebiśniegi, zawilce, przylaszczki i wiele innych. Muszą szybko wydać owoce, zanim po 1–2 miesięcach zostaną zacienione przez liście drzew. Wiosną drzewa, korzystając z substancji zapasowych zgromadzonych w tkankach pnia i korzeni, wypuszczają liście. Wyrastają one z pąków utworzonych jeszcze w poprzednim roku. Z pąków rozwijają się też kwiaty drzew kwitnących wiosną.

RZxVdUVwCTfcQ

Fotografia przedstawia las wiosną. Widać pień drzewa, a obok niego trawę i kwitnące białe kwiaty. W tle widać Słońce przebijające się przez liściaste gałęzie drzew.

RWPk6TZ4LBuM7

Fotografia przedstawia kępkę przebiśniegów. Roślina ma podłużne liście wyrastające z ziemi. Z tego samego miejsca wyrasta łodyga, która zakończona jest białym kwiatem. Kwiaty przebiśniegu przypominają dzwonki. W tle za rośliną widoczny jest śnieg.

R5GPDXE4avE7p

Fotografia przedstawia fioletowe kwiaty. Na cienkiej łodydze znajdują się promieniście rozłożone okrągłe płatki. W centrum znajdują się białe pręciki.

Gdy nastaje lato i Słońce jest wysoko na niebie, w niższych piętrach lasu robi się ciemniej i chłodniej niż w koronach drzew. Dojrzewają tam owoce drzew liściastych i szyszki drzew iglastych. Wysoka temperatura, opady deszczu i długi dzień, to warunki optymalne dla procesu fotosyntezyfotosyntezafotosyntezy. Pnie drzew i krzewów przyrastają zarówno na grubość, jak i na wysokość.

RPoXr7qs7jtDC

Fotografia przedstawia las latem. Na najniższym poziomie lasu widoczne są paprocie. Dociera do nich niewiele światła słonecznego. Widoczne są wysokie zazielenione drzewa ograniczające dopływ światła.

Jesienią Słońce jest niżej nad horyzontem, temperatura powietrza spada, a dzień robi się coraz krótszy. Rośliny rozsiewają nasiona, które przetrwają zimę. Drzewa i krzewy liściaste oraz większość roślin zielnych zrzucają liście, by ograniczyć utratę wody zimą. Woda w liściach i gałęziach mogłaby zamarznąć, uszkadzając całą roślinę. Dla organizmów ściółki i runa leśnego to czas zwiększonej aktywności.

RV7qXc3ULoAVD

Fotografia przedstawia las jesienią. Drzewa są pokryte czerwonymi, pomarańczowymi i żółtymi liśćmi.

Zimą ustaje fotosynteza większości roślin. Prowadzą ją w niewielkim zakresie jedynie drzewa iglaste oraz te liściaste, które nie zrzucają liści. Rośliny zielne są skryte pod warstwą śniegu, który izoluje je od zimnego powietrza, dzięki czemu mogą one przetrwać zimę.

RJ7Vh4oLgqGhn

Fotografia przedstawia las zimą. Drzewa są pokryte śniegiem. Ziemię również pokrywa gruba warstwa śniegu.

RwTTdEjMV9ggi

Fotografia przedstawia brzozę pozbawioną liści. Na gałęziach widoczny jest biały nalot.

2. Rośliny zimozielone

Niektóre rośliny liściaste nie zrzucają liści na zimę. Nazywamy je roślinami zimozielonymirośliny zimozieloneroślinami zimozielonymi. W Polsce do takich roślin należą prawie wszystkie drzewa i krzewy iglaste, m.in. świerk, sosna, jodła, jałowiec. Igły mają małą powierzchnię, co pozwala ograniczyć straty wody przez parowanie. Warstwa wosku tworzy ochronę przed parowaniem i mrozem. Żywica wewnątrz zamarza dopiero w bardzo niskiej temperaturze, jaka w naszym klimacie nie występuje. Tak zbudowane liście są odporne na zmiany warunków atmosferycznych i mogą być zrzucane co kilka lat. Do tego kora drzew iglastych jest gruba i skutecznie chroni żywe komórki przed mrozem. Dzięki swoim przystosowaniom, mimo niskiej temperatury powietrza, niewielkiego nasłonecznienia i ograniczonego dostępu do wody, drzewa iglaste zimą nie przechodzą w stan spoczynku i mogą zachować liście cały rok.

RANuLyLyS5z5G

Fotografia przedstawia gałązkę rośliny iglastej. Na całej długości gałęzi widoczne są zielone podłużne igły.

R1WwCWJyQYhTp

Fotografia gałęzi świerkowej pokrytej śniegiem. Widać liście świerka, czyli igły, które na zimę nie odpadają i nadal są osadzone na drzewie.

Rvq9yizoh8pg1

Fotografia przedstawia drzewa iglaste. Mają one pokrój stożka. Igły na drzewach są zielone pomimo, że fotografia przedstawia krajobraz zimowy. Gałęzie pokryte są śniegiem.

R10tEHzdhd7cg

Fotografia przedstawia drzewa iglaste i liściaste zimą. Drzewa iglaste mają pokrój stożka i pokryte są zielonymi igłami. Drzewa liściaste pozbawione są liści. Gałęzie wszystkich drzew pokryte są śniegiem.

RXQNItGE6JJGL

Fotografia przedstawia gałąź jałowca. Widoczne są zielone rozgałęzione igły oraz przyczepione do gałęzi błękitne kulki.

W lasach występuje także kilka gatunków roślin liściastych, które są zimozielone. Ich liście są niewielkie, twarde, skórzaste i pokryte ochronną warstwą wosku. W ten sposób ograniczają utratę wody przez parowanie z liści. Dzięki temu liście mogą pozostać na roślinie przez cały rok, a ona sama może wiosną szybciej się rozwinąć. Do liściastych roślin zimozielonych należą borówka brusznica, pnący się po drzewach bluszcz oraz rosnąca wśród konarów drzew jemioła.

R7iaYq6IRgSXp

Fotografia przedstawia zbliżenie na pędy borówki brusznicy z czerwonymi owocami. Na wiotkich gałązkach rosną drobne, owalne, skórzaste liście. Kiście czerwonych, kulistych owoców zwieszają się nisko nad ziemią.

R15QN234bBEZc

Fotografia przedstawia na pierwszym planie liście bluszczu. Są one skórzaste, żółtozielone z jasnymi nerwami. Zdjęcie liścia zrobione jest pod światło, dzięki czemu dobrze widoczne są rosnące na nim włoski.

R1Yt969MJZrR1

Fotografia przedstawia jemiołę. Ma ona postać licznych gałązek zakończonych owalnymi listkami. Cała jemioła ma okrągły pokrój przyczepiony do gałęzi drzewa.

Ciekawostka

Modrzew jest drzewem iglastym, którego liście są cienkie i miękkie, dlatego zrzuca je na zimę. Jesienią igły modrzewia przebarwiają się na żółto.

R1RFpVipb2ioe

Fotografia przedstawia modrzew pozbawiony igieł. Rośnie on na pochyłej powierzchni pokrytej gdzieniegdzie śniegiem. Na stożkowatej koronie widać niewielkie szyszki. W oddali widać góry.

Podsumowanie

• Wiosną w lasach liściastych rośliny runa mają najlepsze warunki życia.

• Jesienią drzewa i krzewy liściaste tracą liście.

• Rodzime drzewa i krzewy iglaste pozostają zielone przez cały rok; jedynym wyjątkiem jest modrzew.

• W warunkach naszego klimatu jest kilka gatunków zimozielonych roślin liściastych.

Słownik

Zadania