Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości o budowie i funkcjonowaniu układu pokarmowego
Scenariusz lekcji
Cele lekcji
Wiadomości Uczeń:
zna pojęcia: trawienie, odżywianie, enzymy
wymienia narządy układu pokarmowego (jama ustna, przełyk, żołądek, wątroba, trzustka, jelito)
zna funkcje jakie pełni układ pokarmowy
wymienia enzymy trawienne: ptialinę, pepsynę, podpuszczkę, trypsynę, lipazę, amylazę
określa rolę jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka, jelita cienkiego i grubego
zna wzór zębowy u dorosłych i dzieci
wymienia rodzaje zębów i rolę w mechanicznym rozdrabnianiu pokarmu
zna procesy zachodzące w jamie ustnej, żołądku i dwunastnicy podczas trawienia pokarmów w przewodzie pokarmowym
zna rolę gruczołów trawiennych: wątroby i trzustki
podaje przyczyny chorób spowodowanych brakiem witamin
Umiejętności Uczeń:
rozumie zależność między budową a funkcją układu pokarmowego
potrafi zaznaczyć narządy układu pokarmowego na schemacie
wyjaśnia, na czym polega trawienie pokarmu i odżywianie komórek
potrafi zapisać swój wzór zębowy
wyjaśnia procesy zachodzące w jamie ustnej, żołądku i dwunastnicy podczas trawienia pokarmów w przewodzie pokarmowym
wyjaśnia rolę kosmków jelitowych
potrafi wyjaśnić rolę gruczołów trawiennych w procesie trawienia
czyta tekst ze zrozumieniem
potrafi wykorzystać wiadomości zdobyte wcześniej z różnych źródeł
potrafi wyciągać wnioski z przeczytanego tekstu i je zapisać
Metoda pracy rozwiązywanie testu
Środki dydaktyczne
formularz testuPrzebieg lekcji
Faza przygotowawcza
Sprawy organizacyjno‑porządkowe:
sprawdzenie obecności;
Przedstawienie sposobu sprawdzenia zdobytych wiadomości o budowie i funkcjach układu pokarmowego.
Przypomnienie zasad rozwiązywania testu:
sposób zaznaczania prawidłowych odpowiedzi
tryb postępowanie w przypadku wyboru innej odpowiedzi
Nauczyciel przypomina o dokładnym czytaniu poleceń, wnikliwej analizie tabel, wykresów, schematów i precyzyjnym oznaczaniu poszczególnych elementów na rysunkach schematycznych, oraz o właściwym zachowaniu podczas rozwiązywania testu.
Zapisanie tematu lekcji: „Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości obudowie i funkcjonowaniu układu pokarmowego”.
Faza realizacyjna
Nauczyciel rozdaje uczniom formularze testu.
Uczniowie podpisują je imieniem i nazwiskiem.
Rozwiązywanie testu przez uczniów (czas 35 minut).
TEST – BUDOWA I FUNKCJE UKŁADU POKARMOWEGO Data ....................
Imię i Nazwisko ................................... Klasa ......................Wskaż prawidłową definicję trawienia pokarmu:
a. proces mechanicznego rozdrabniania
b. proces rozmiękczania treści pokarmowej i jej przesuwania w układzie pokarmowym
c. rozkład związków nieorganicznych na proste przy udziale enzymów
d. rozkład złożonych związków organicznych na proste przy udziale enzymówPodane pokarmy posegreguj ze względu na zawarte w nich składniki pokarmowe:
groch, marchew, cukierki, smalec, indyk, kapusta, margaryna, ziemniaki, mleko, mąka, jabłko
WITAMINY TŁUSZCZE CUKRY BIAŁKA SOLE MINERALNE
.................. ...................... ................... ...........
.................. ...................... ................... ...........
.................. ...................... ................... ...........Rysunek przedstawia schemat układu pokarmowego człowieka
podpisz oznaczone narządy
a. .................................
b. .................................
c. .................................
d. .................................
e. .................................zaznacz na schemacie gruczoły trawienne:
ślinianki – kolorem niebieskim
wątrobę – żółtym
trzustkę – czerwonymUzupełnij zdanie:
Białka roślinne są białkami niepełnowartościowymi, gdyż .......................
............................................................................................................
............................................................................................................Podaj miejsce trawienia:
a. cukrów ..........................................
b. białek ............................................
c. tłuszczów ...................................Witaminy pełnią rolę regulacyjną. Ich brak lub nadmiar w organizmie może być przyczyną choroby.
Połącz w pary wpisując przy nazwie choroby odpowiednie witaminy:witamina C ................ – szkorbut
witamina D ................ – kurza ślepota
witamina A ............... – krzywica
witamina K ................ – słaba krzepliwość krwiJeśli uważasz, że dane stwierdzenie jest prawdziwe, podkreśl słowo TAK, jeśli fałszywe, podkreśl słowo NIE. Uzasadnij odpowiedź.
Nadmiar cholesterolu jest główną przyczyną chorób układu krążenia.
TAK NIE
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Wskaż punkt w którym błędnie przyporządkowano składnikom pokarmowym ich rolę w organizmie:
a. zapasowy materiał energetyczny – tłuszcze
b. główne źródło energii dla organizmu – cukry
c. podstawowy budulec organizmu – witaminySpośród podanych wyrazów wybierz te, którymi uzupełnisz podany tekst:
brakujące wyrazy: żołądka, grube, cienkie, śluzową, kosmki, wodę, enzymy trawienne, krew, kwas solny, komórek, limfa, śluz, wchłaniania, gruczoły, składniki odżywcze, kosmków
Jelito ............... ma ................. , które zwiększają ogromnie powierzchnię ..................... .
Wewnątrz ................... przepływają ....................... i ...................... , odprowadzające ................................................................ do ........................Organizm człowieka bezpośrednio wykorzystuje jedynie glukozę, występującą tylko w niektórych owocach, warzywach i miodzie. Dlatego też odkładana jest w organizmie człowieka w mięśniach i wątrobie w postaci:
a. skrobi
b. błonnika
c. celulozy
d. glikogenuZaznacz 4 punkty, w których podane są prawdziwe informacje dotyczące błonnika:
a. występuje powszechnie w roślinach
b. miejscem jego produkcji jest wątroba
c. nie ma dla ludzi wartości odżywczej ani energetycznej
d. ważny składnik budulcowy organizmu
e. ma ogromne znaczenie zdrowotne
f. produkowany jest z tłuszczów nasyconych
g. należy do cukrów
h. należy do tłuszczówZaznacz 3 punkty, w których podane są prawdziwe informacje dotyczące trzustki:
a. wytwarza żółć
b. produkuje hormon – insulinę
c. wytwarza soki zawierające enzymy trawienne
d. magazynuje i przetwarza cukry
e. odtruwa krew
f. utrzymuje stałe stężenie glukozy we krwiJeśli uważasz, że dane stwierdzenie jest prawdziwe, podkreśl słowo TAK, jeśli fałszywe, podkreśl słowo NIE. Uzasadnij odpowiedź.
Na jakość produktów ma wpływ sposób ich przechowywania. TAK NIE
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Podaj wniosek wynikający z tekstu w zadaniu 9.
....................................................................................................................................................................................................................................................Uzupełnij zapis wzoru uzębienia człowieka, wstawiając liczbę poszczególnych rodzajów szczęki górnej:
RIQl319h8MIdA Przyporządkuj odpowiednim narządom układu pokarmowego właściwe funkcje:
a) żołądek 1. rozdrabnianie mechaniczne pokarmu
b) dwunastnica 2. trawienie białek (pepsyna, podpuszczka)
c) jelito cienkie 3. odsączanie wody z treści pokarmowej
d) jelito grube 4. wchłanianie strawionego pokarmu do krwi
e) jama ustana 5. trawienie węglowodanów, białek przez sok trzustkowy tłuszczów,Nieprawdą jest, że jadłowstręt psychiczny:
a. najczęściej pojawia się u dziewcząt w okresie dojrzewania
b. prowadzi do wychudzenia i wyniszczenia organizmu
c. to inaczej anoreksja
d. nie wymaga leczenia
Faza podsumowująca
Uczniowie oddają rozwiązany test.
Nauczyciel pyta czy były w teście pytania sprawiające trudności, jeżeli tak to wyjaśnia je.
Nauczyciel podaje poprawne odpowiedzi.
Bibliografia
Gołda W., Kłyś M., Wardas J., Biologia część druga, NOWA ERA, W‑wa, 2000.
Klimuszko B., Zadania testowe z biologii dla klasy I gimnazjum, Żak Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Dobkowskiej, Warszawa 2005.
Poradnik metodyczny. Biologia dla gimnazjum cz. II, Wydawnictwo NOWA ERA, Warszawa 2000.
Szlachetko D., Biologia. Program nauczania w klasach I – III gimnazjum, Wydawnictwo M. Rożak, Gdańsk 1999.
Sylwanowicz W., Mały atlas anatomiczny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1988.
Załączniki
KLUCZ DO TESTUd;
białka – groch, indyk, mleko; tłuszcze – smalec, margaryna; cukry – cukier, ziemniaki, mąka; witaminy – marchew, kapusta, jabłko;
a – przełyk,
b – wątroba,
c – żołądek,
d – jelito cienkie,
e – jelito grube,
porównaj rys. z podręcznika;są pozbawione jednego lub kilku niezbędnych aminokwasów, bez których człowiek nie mógłby prawidłowo funkcjonować;
jama ustna , dwunastnica;
żołądek, dwunastnica;
dwunastnica;
wit. C – szkorbut;
wit. D – krzywica;
wit. A – kurza ślepota;
wit. K – słaba krzepliwość krwi;TAK, gdyż nadmiar cholesterolu jest odkładany w ścianach tętnic, wyniku czego następuje ich zwężenie;
c;
cienkie, kosmki, wchłaniania kosmków, krew, limfa, składniki odżywcze komórek;
d;
a, c, e, g;
b, c, f;
TAK, gdyż przechowywane w złych warunkach tracą wartość, mogą się psuć;
wniosek: budowa jelita cienkiego jest ściśle związana z jego funkcją;
od lewej: 3 2 1 2 2 1 2 3;
a – 2, b – 5, c – 4, d – 3, e – 1;
d.
Czas trwania lekcji 45 minut