Adam Dziurok „Po prostu bomba”. Reakcje społeczne w Polsce na wybór kard. Karola Wojtyły na papieża

Chodziło przede wszystkim o ułatwienia w budownictwie sakralnym, udostępnienie Kościołowi środków masowego przekazu (głównie telewizji), powrót nauczania religii do szkół, a także złagodzenie procesu laicyzacji życia publicznego. Nadzieje na zmianę sytuacji Kościoła w PRL były tak duże, że mówiono o spodziewanej odwilży. Księża uznali, że to dobry moment, by podnieść postulaty dotyczące choćby budownictwa sakralnego, licząc na to, że w tej sytuacji mają szanse na pozytywne załatwienie sprawy. Powoływano się więc w petycjach i pismach bezpośrednio na wybór papieża Polaka. Władze wyznaniowe donosiły, że w jednym przypadku usiłowano wykorzystać „entuzjastyczne” nastroje po wyborze kard. Wojtyły na papieża i zająć nieużytkowaną dotąd kaplicę na cele sakralne. Wśród duchowieństwa pojawiło się przekonanie, że w nowej sytuacji, ze względu na możliwe reperkusje międzynarodowe, władze państwowe będą miały ograniczone możliwości stosowania represji za podejmowanie przez stronę kościelną działań bez wymaganej zgody. Stąd, być może, zauważona przez władze aktywizacja wiernych „w zakresie samowolnego budownictwa sakralnego o małej wadze gatunkowej, jak: przydrożne krzyże, kapliczki, punkty katechetyczne.

C Źródło: Adam Dziurok, „Po prostu bomba”. Reakcje społeczne w Polsce na wybór kard. Karola Wojtyły na papieża. Cytat za: https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/kosciol/43051,Po-prostu-bomba-Reakcje-spoleczne-w-Polsce-na-wybor-kard-Karola-Wojtyly-na-papie.html [dostęp 30.04.2021].

Dr Milena Kindziuk: Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski była przełomowa i najważniejsza

40 lat temu Karol Wojtyła po raz pierwszy odwiedził Polskę jako papież Jan Paweł II. Pielgrzymka, która w dużym stopniu zapoczątkowała też rozpad systemu komunistycznego, wywołała w kraju nieopisany entuzjazm i równie wielkie obawy władz. Od momentu wyjazdu kardynała Karola Wojtyły do Watykanu upłynęło 227 dni. Teraz powracał już w innej roli. Po wyjściu na płytę lotniska, Ojciec św. ukląkł i ucałował ojczystą ziemię. „Drodzy rodacy! Ucałowałem ziemię polską, z której wyrosłem, ziemię z której wezwał mnie Bóg niezbadanym wyrokiem swej opatrzności na Stolicę Piotrową w Rzymie, ziemię do której przybywam dzisiaj jako pielgrzym” – mówił Jan Paweł II po przylocie na lotnisko Okęcie w Warszawie.

Ojciec Święty tego dnia wygłosił również na pl. Zwycięstwa jedno z najważniejszych przemówień w historii Polski: „I wołam, ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja, Jan Paweł II, papież, wołam z całej głębi tego tysiąclecia, wołam w przeddzień święta Zesłania, wołam wraz z wami wszystkimi: niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!”.

– Pierwsza msza święta w Warszawie i słowa Jana Pawła II zapoczątkowały przemiany polityczne w Polsce, w Europie i na świecie. Papież nie czuł się jednak politykiem i patriotyczne idee zawsze ukazywał w kontekście chrześcijańskim. Nakreślał on w ten sposób ewangeliczną perspektywę życia publicznego – zauważyła dr Milena Kindziuk. Ekspertka stwierdziła również, że pierwsza pielgrzymka Ojca Świętego do Polski była przełomowa i najważniejsza. - Dawała ona rewolucję ducha i niosła za sobą konsekwencje polityczne. Umocniła także pozycję Kościoła w Polsce – dodała.

D Źródło: Dr Milena Kindziuk: Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski była przełomowa i najważniejsza. Cytat za: https://www.polskieradio.pl/130/6843/Artykul/2319012,Dr-Milena-Kindziuk-pierwsza-pielgrzymka-Jana-Pawla-II-do-Polski-byla-przelomowa-i-najwazniejsza [dostęp 30.04.2021].

Andrzej Grajewski Nie byłoby wolnej Polski bez tych 3 pielgrzymek Jana Pawła II

Dyskusja o spotkaniu papieża z Wałęsą była kontynuowana podczas wizyty w Polsce abpa Achille Silvestriniego, na przełomie maja i czerwca 1983 r. Był pierwszym zachodnim dyplomatą o statusie ministra spraw zagranicznych, który przyjeżdżał do Polski od chwili wprowadzenia stanu wojennego. 1 czerwca ’83 r. został przyjęty przez premiera Jaruzelskiego. W trakcie rozmowy generał nie krył niezadowolenia planami spotkania papieża z Wałęsą, którego nazwał zamachowcem. Abp Silvestrini replikował, że „Papież nie wskrzesi „Solidarności”, spotykając się z Wałęsą”. Stanęło na tym, że Jan Paweł II miał spotkać się z Wałęsą w czasie prywatnym, w schronisku w Dolinie Chochołowskiej.

[…] Istotne było także spotkanie z Lechem Wałęsą. Rozmowa w schronisku na Polanie Chochołowskiej była obserwowana przez cały świat. Po niej trudno było nadal mówić, że Wałęsa jest jedynie osobą prywatną, jak przekonywała komunistyczna propaganda.

A Źródło: Andrzej Grajewski, Nie byłoby wolnej Polski bez tych 3 pielgrzymek Jana Pawła II. Cytat za: https://pl.aleteia.org/2020/10/11/nie-byloby-wolnej-polski-bez-tych-trzech-pielgrzymek-jana-pawla-ii/ [dostęp 12.07.2021].

Krzysztof Łabędź Opozycja polityczna wobec drugiej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski

Nie nastąpiły jakieś zasadnicze zmiany zmniejszające represyjny charakter systemu (pewne zmiany zaczęły zachodzić dopiero w 1986 r.). Pod wpływem represji i zniechęcenia działalność opozycyjna stopniowo słabła (mimo pomocy materialnej z Zachodu), zamordowano ks. Popiełuszkę, więziono i skazywano kolejnych działaczy Solidarności itp. Natomiast rzeczywiście wizyta papieża wpłynęła na stopniowe osłabianie izolacji Polski na arenie międzynarodowej, a wzmocnieniu uległa pozycja polskiego Kościoła.

B Źródło: Krzysztof Łabędź, Opozycja polityczna wobec drugiej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski, [w:] Papieskie pielgrzymki w PRL, red. J. Kufel, P. Ruchlewski, W. Polak, Gdańsk 2019, s. 240–241.

W kontekście tej nowej strategii na obradach Rady Północnoatlantyckiej 19 maja 1983 r. poruszono temat podróży Jana Pawła II do Polski. Podczas dyskusji asystent zastępcy sekretarza stanu USA Mark Palmer streścił sojusznikom założenia amerykańskiej strategii step by step. Podkreślił, że nie oznaczała ona odejścia od linii politycznej ustalonej po wprowadzeniu stanu wojennego. Stwierdził ponadto, że wobec braku znaczącego postępu w sprawie przestrzegania praw człowieka Waszyngton nie zamierzał odstępować od polityki sankcji ani zgadzać się na nowe kredyty dla Polski. O jakie więc kroki chodziło? Okazuje się, że dotyczyły one przede wszystkim kwestii rozłożenia polskich długów (wobec podmiotów państwowych). Pierwsze reakcje mogła wywołać pielgrzymka papieska wraz z następującą po niej amnestią dla więźniów politycznych. W razie spełnienia tych warunków przewidywano porozumienie w sprawie spłaty polskich długów za rok 1981 oraz skromne ustępstwa w polityce sankcji.

c1 Cytat za: Patryk Pleskot,Papież – Zachód – Polska. Pielgrzymki papieskie z 1983 i 1987 r. w optyce postaw politycznych Zachodu wobec PRL i Solidarności, w: Papieskie pielgrzymki w PRL, red. W. Polak, J. Kufel, P. Ruchlewski, Gdańsk 2019, s. 246.

Trzecia podróż apostolska Jana Pawła II do Polski odbyła się w kontekście co najmniej kilku ważnych zjawisk. Po pierwsze, doszło do niej po przeprowadzeniu w PRL niespodziewanej, masowej amnestii we wrześniu 1986 r. W momencie przyjazdu papieża struktury solidarnościowe znajdowały się na etapie odtwarzania, a niektóre z nich działały jawnie – przy czym ogólna mobilizacja opozycji wciąż pozostawała stosunkowo niewielka. Jednocześnie Zachód na dobre odszedł już od bojkotu dyplomatycznego PRL i zastanawiał się nad sposobami normalizacji stosunków z Polską.

c2 Cytat za: Patryk Pleskot, Papież – Zachód – Polska. Pielgrzymki papieskie z 1983 i 1987 r. w optyce postaw politycznych Zachodu wobec PRL i Solidarności, w: Papieskie pielgrzymki w PRL, red. W. Polak, J. Kufel, P. Ruchlewski, Gdańsk 2019, s. 253.

Zdzisław Kościelak Tyłem do papieża

Ostatecznie władze zaakceptowały włączenie Trójmiasta do programu pielgrzymki, wszakże pod warunkiem, że papież odwiedzi Westerplatte, Kościół zminimalizuje rolę ks. Henryka Jankowskiego jako współorganizatora wizyty, a ewentualne spotkanie Jana Pawła II z Lechem Wałęsą mieć będzie charakter dyskretny prywatny […].

Tajny Meldunek operacyjny nr 36 naczelnika Wydziału IV WUSW w Gdańsku, ppłk. Stanisława Kubińskiego, skierowany do naczelnika Wydziału I Departamentu IV MSW w dniu 7 II 1987 r., informował, że na spotkaniu aktywu Towarzystwa Przyjaciół KUL swojej parafii w dniu 25 I 1987 r. ks. Henryk Jankowski „chwalił się swymi znajomościami wśród hierarchów kościelnych, od których dowiedział się, że papież będąc w Gdańsku zamierza m.in. odwiedzić kościół św. Brygidy […], a także odmówić krótką modlitwę pod pomnikiem Stoczniowców”. „Możliwość podjęcia działań zmierzających do ewentualnego zorganizowania spotkania z papieżem pod pomnikiem stoczniowców” rozważać też miało środowisko Tajnej Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” przy Stoczni Gdańskiej […].

X Źródło: Zdzisław Kościelak, Tyłem do papieża, „Dzieje Najnowsze” 2011, R. 43/4, s. 93–95.

Leszek Andrzejewski Niezależna Poczta Pomorza

Mówiąc o historii Polski, trudno ominąć takie tematy jak niepodległość, niezależność lub też walka o ich odzyskanie. W rzeczone tony postanowiła uderzyć Niezależna Poczta Pomorza, uwrażliwiając zarówno zapalonych patriotów jak i szarych obywateli na trudy, jakim nasza ojczyzna musiała stawić czoła, aby obecnie stać się krajem wolnym, demokratycznym i nieznajdującym się pod władztwem któregokolwiek z sąsiadujących z nim mocarstw.

Y Źródło: Leszek Andrzejewski, Niezależna Poczta Pomorza, [dostęp 13.07.2021].