Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Prezentacja multimedialna

Polecenie 1

Zapoznaj się z prezentacją, a następnie zrekonstruuj argumentację Spinozy, że poza Bogiem nie istnieje żadna inna substancja.

R7XUNT2H0XKSp
(Uzupełnij).
R1bEc5YIwYoWI
R10yoiUUXJXNl

Benedykt Spinoza
Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona,
Część pierwsza.
O Bogu

[Istnieje tylko jedna substancja, która jest Bogiem]

RfHWzMcnu4DYI
Obraz przedstawia portret mężczyzny w średnim wieku. Jego twarz jest pociągła, ozdobiona cienkimi wąsami. Włosy ciemne i bardzo długie. Mężczyzna siedzi przy biurku. Podpiera lewą ręką policzek. Zdaje się drzemać nad otwartą książką. Mężczyzna ubrany jest w ciemne szaty. Ma bardzo duży, biały kołnierz, który sięga aż do piersi. Z rękawów wystają podwójne, białe mankiety. Obraz przedstawia portret mężczyzny w średnim wieku. Jego twarz jest pociągła, ozdobiona cienkimi wąsami. Włosy ciemne, półdługie, falujące. Mężczyzna siedzi na tarasie, przy stoliku. Podpiera lewą ręką na kartkach leżących na stoliku. Mężczyzna ubrany jest w ciemne szaty. Ma pod szyją biały żabot kołnierz i wystające spod ciemnego stroju bufiaste rękawy.
R1ANMRgVE5aRf
R1CWCOKcPDxin
Zdjęcie przedstawia wielobarwną falistą powierzchnię, na której znajdują się kamienie różnej wielkości.
Źródło: domena publiczna.
1

TWIERDZENIE XIV
Żadna substancja prócz Boga nie może ani istnieć (...), ani być pojęta.

R1NcaJ7eCMXlK
1,1

DOWÓD
Ponieważ Bóg jest bytem nieskończonym bezwzględnie, któremu (na mocy def. 6) nie można odmówić posiadania żadnego atrybutu wyrażającego istotę substancji, i ponieważ nadto istnieje on z koniecznością (na mocy tw. 11), przeto gdyby istniała (...) jakakolwiek substancja prócz Boga, musiałaby ona być wyjaśniona przez jakiś atrybut Boga i w ten sposób istniałyby dwie substancje o tym samym atrybucie, co (na mocy tw. 5) jest niedorzeczne. Stąd też żadna substancja poza Bogiem nie może istnieć, a więc także [nie może] być pojęta. Gdyby bowiem mogła być pojęta, musiałaby być koniecznie pojęta jako istniejąca. To zaś (na mocy pierwszej części niniejszego dowodu) jest niedorzeczne. Zatem poza Bogiem żadna substancja nie może ani istnieć, ani być pojęta.

1

DEFINICJE
VI
Przez Boga rozumiem byt nieskończony bezwzględnie, to znaczy substancję, składającą się z nieskończenie wielu atrybutów, z których każdy wyraża istotę wieczną i nieskończoną.

1

TWIERDZENIE XI
Bóg, czyli substancja składająca się z nieskończenie wielu atrybutów, z których każdy wyraża istotę wieczną i nieskończoną, koniecznie istnieje.

1

TWIERDZENIE V
W przyrodzie (in reru m natura) nic może być dwóch lub więcej substancyj o tej samej naturze, czyli o tym samym atrybucie.

R1cumYlkaKTER
1,1

DODATEK I
Wynika stąd jak najjaśniej, po pierwsze, że Bóg jest jeden, że w przyrodzie istnieje tylko jedna substancja i że jest ona bezwzględnie nieskończona.

RKcwj0qxENeWZ
Zdjęcie przedstawia przekwitły kwiatostan mniszka lekarskiego, zwanego potocznie mleczem.
Źródło: domena publiczna.
1

TWIERDZENIE X
Każdy poszczególny atrybut jednej substancji winien być pojęty sam przez się.

R4nG1hrHgnVvY
1,1

DODATEK II
Wynika stąd po wtóre, że rzecz rozciągła i rzecz myśląca są albo atrybutami Boga, albo (na mocy aks. 1) pobudzeniami atrybutów Boga. (...)

RlUfTaXfIGXNQ
Zdjęcie przedstawia lecące spiralnie w dół krople wody.
Źródło: domena publiczna.
1

AKSJOMATY
I
Wszystko co jest, albo jest w sobie, albo w czymś innym.

PRZYPIS

R8Qop2F6Gl2QB
Fresk przedstawia scenę z Księgi Rodzaju. Jej tematem jest danie przez Boga życia Adamowi, pierwszemu człowiekowi. Ukazany jest fragment fresku, z Bogiem. To starszy, siwowłosy mężczyzna z brodą. Jego postać ma ideale proporcje. Bóg spoczywa na rozłożystej purpurowej szacie otoczony kilkoma cherubinami. Jego lewe ramię obejmuje kobietę – to być może Ewa, która czeka w niebie na akt własnego stworzenia. Wokół nich unoszą się liczne postacie dzieci. Prawe ramię Boga wysunięte jest przed siebie w kierunku niewidocznego Adama.
R1SrDmpD27ZQj

Niektórzy zmyślają sobie, że Bóg na podobieństwo człowieka składa się z ciała i duszy oraz podlega namiętnościom. Atoli, jak daleko odbiegli oni od prawdziwej znajomości Boga, widać dostatecznie z tego, czegośmy już dowiedli. (...) Tymczasem jednak w innych rozważaniach, przy których pomocy zamierzają dowodzić tego samego, okazują wyraźnie, że samą substancję cielesną, czyli rozciągłą, oddzielają całkowicie od boskiej natury i stwierdzają, że została ona stworzona przez Boga. Ale nie wiedzą zupełnie, przez jaką moc boską mogłaby być ona stworzona, skąd widać jasno, że ludzie ci nie rozumieją, co sami mówią. (...)

RyfXCwk3Xu2gX
R1NSYVRb8sG5P
Zdjęcie przedstawia w dużym zbliżeniu wnętrze kielicha kwiatowego. Ukazane są pręciki i kielich kwiatu.
Źródło: domena publiczna.
1

Wszystko, powiadam, jest w Bogu, i wszystko, co się dzieje, dzieje się wyłącznie na mocy praw nieskończonej natury Boga i wynika z konieczności jego istoty. Dlatego żadną miarą nie da się powiedzieć, że Bóg podlega działaniu czegoś innego, albo, że substancja rozciągła niegodna jest boskiej natury (...)

R1BSFK69HMFoj

Inni sądzą, że Bóg jest przyczyną wolną dlatego, że może on, ich zdaniem, sprawić, aby nie działo się to, co, jak powiedzieliśmy, wynika z konieczności jego natury, czyli to, co znajduje się w jego władzy, czy też, aby on tego nie tworzył. Atoli jest to to samo, jak gdyby powiedzieli, że Bóg może sprawić, by z natury trójkąta nie wynikało, że trzy jego kąty są równe dwóm prostym, albo, by z danej przyczyny nie wynikał skutek, co jest niedorzecznością. W dalszym ciągu wykażę później, bez pomocy tego twierdzenia, że do natury Boga nie należy ani rozum, ani wola. (...) Bóg jest przyczyną immanentną wszystkich rzeczy, nie zaś transcendentną.
Indeks dolny Źródło: Benedykt Spinoza, Etyka. W porządku geometrycznym dowiedziona, Część pierwsza. O Bogu, tłum. I. Myślicki. Indeks dolny koniec

Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 2

Dlaczego Spinoza jest postrzegany jako panteista? Wyjaśnij, na czym polega panteizm Spinozy.

Rwtc6JsH3aORL
(Uzupełnij).
Przeczytaj
Film edukacyjny