Zwyczaje Wenedów są dla ich przeciwników zupełnie niezrozumiałe. Kontrast między postawami przedstawicieli obu ludów jest szczególnie widoczny wtedy, gdy Derwid trafia do niewoli, w której wrogowie usiłują go złamać. Świadomość walki o wyższą sprawę i wiara w sprawiedliwość dziejową pozwalają władcy Wenedów zachować godność mimo nieludzkiego traktowania. Jego niezłomna postawa zadziwia Lechitów. Przekonania i wierzenia bohatera pozbawiają go jednak siły woli, gdy zostaje postawiony przed trudnym wyborem, czy ocalić córkę, czy harfę.

Córka Derwida, Lilla, staje się nie tylko ofiarą Lechitów, lecz także wierzeń własnego ludu. Musi ofiarować swoje życie w zamian za cenę ocalenia najważniejszego symbolu jednoczącego Wenedów – harfy. Słowacki ukazuje ją jako postać szlachetną, która nie kieruje się osobistymi pobudkami, lecz nade wszystko stawia miłość do ojczyzny i bliskich. Jest zdolna do poświęcenia i nie waha się dokonywać trudnych wyborów. Jednak oddanie życia przez Lillę w imię wolności narodu nie doprowadza do ocalenia skazanych na klęskę Wenedów.

Roza jest w swojej miłości do ojczyzny równie zdeterminowana jak siostra, mimo że reprezentuje zupełnie inną postawę – cel jest dla niej istotniejszy niż środki służące do jego osiągnięcia. Dlatego też jej decyzje są radykalne, a niekiedy okrutne. Nie postępuje zgodnie z honorowymi zasadami swoich rodaków, lecz proponuje bezpośrednie działania, które jej zdaniem mogą ocalić ojczyznę. Ma silne przekonanie o słuszności swojej postawy, dlatego dotkliwa jest dla niej niewiara rodaków w ostateczne zwycięstwo i pokładanie nadziei w zewnętrznej sile.

Wierzenia Wenedów i reprezentowany przez nich etos w starciu ze ślepą siłą Lechitów ponoszą klęskę. Wiara i tradycja ludu rządzonego przez Derwida, choć w oczach ich przeciwników uchodzą za słabość, pozwalają Wenedom zachować nadzieję na zwycięstwo. Jego symbolem staje się zapowiadane przez Rozę odrodzenie – państwa i tożsamości narodu, które dokona się na drodze zniszczenia.