[...] jedynie ci, którzy wyzwolili się od zasad wpojonych im w dzieciństwie, mogą poznać prawdę; szczególnie wielkiego wysiłku potrzeba, ażeby przezwyciężyć nacisk zwyczaju i wyzbyć się fałszywych idei, którymi przesiąka umysł ludzki wcześniej, zanim jest zdolny sądzić o rzeczach na podstawie ich samych. Wydostać się z tej otchłani jest to cud równie wielki jak uporządkowanie chaosu.
_{Benedykt Spinoza}

Wszyscy bowiem ludzie, gdy coś postrzegają, to zaraz, w szczególności, gdy to coś niezwykłego, pytają dlaczego, to znaczy pytają albo o rację dostateczną, albo, jeśli sprawca jest rozumny, o cel. [...] A kiedy im się podało rację, to jeśli mają czas albo jeśli rzecz zdaje się warta zachodu, pytają o rację racji, aż w końcu — jeśli to filozofowie — natrafiają na rzecz jasną, która jest konieczna, czyli jest racją dla siebie samej [...]._{Gottfried Wilhelm Leibniz}

Wyzwania, przed jakimi stoją obaj omawiani tu filozofowie, można podzielić na teoretyczne i praktyczne.

Jako racjonaliści są kontynuatorami tradycji kartezjańskiej: problemy teoretyczne wynikają więc z ewolucji i recepcji kartezjanizmu, który spotkał się z licznymi zarzutami, uderzającymi m.in. w ideę rozumu filozoficznego. Należało więc:

1. uzasadnić i wykazać zdolności czystego rozumu (tj. nieposługującego się ani doświadczeniem zmysłowym, ani objawieniem) do odkrycia istoty rzeczywistości;

2. przezwyciężyć pewne trudności teoretyczne, takie jak subiektywizm, dualizm metafizyczny i problem psychofizyczny;

3. ściślej zintegrować poszerzającą się wiedzę naukową ze spekulacją filozoficzną (filozofia ma pomagać nauce w tłumaczeniu świata, nauka ma dostarczać argumentów na rzecz prawdziwości filozofii);

4. odeprzeć zarzuty ze strony empirystów (Leibniz broni idei wiedzy wrodzonej) i religii (Spinoza krytykuje dogmatykę religijną, Leibniz szuka gruntu porozumienia między religią a filozofią);

4. doprowadzić do skutku Kartezjański zamysł stworzenia całościowego, wszystkoobejmującego, niepodważalnego i spójnego systemu filozoficznego.

Jeśli chodzi o wymiar praktyczny, filozofowie tej epoki często szukają zastosowania swoich poglądów w sferze polityki (i Spinoza, i Leibniz piszą na ten temat, a Leibniz także intensywnie działa), ponadto zastanawiają się nad naturalnymi przeszkodami, jakie utrudniają człowiekowi poznanie prawdy, oraz szukają sposobów ich zniesienia (Spinoza czyni to na gruncie teorii afektów, a Leibniz na gruncie podziału prawd na rozumowe i faktyczne).

Jest przy tym charakterystyczne, że obaj omawiani tu filozofowie praktycznie zlekceważyli antykartezjańskie argumenty Pascala, pomijając milczeniem jego koncepcję serca.