Friedrich Nietsche Dytyramby Dionyzyjskie

Radości, złota ma, przyjdź!
Tyś jest śmierci
poprzedniczką najmilszą, najsłodszą!
— Czyli‑ż za prędko biegłem drogą swą?
Teraz dopiero, gdy‑m utrudzon już,
dolata mnie twoi wzrok,
dopędza szczęście twe.
Wkrąg jeno fali pląs.
Co ongi brzemieniem było,
w niepamięć zapadło modrą, —
oto bezczynnie stoi moja łódź.
Jakżeż od żeglug odwykła i burz!
Chcenia, nadzieje pochłonęła głąb',
spokojna dusza i morze.
Siódma samotności!
Nie czułem nigdy
bliższej słodyczy spokoju,
cieplejszych słońca lśnień.
Nie tli‑ż się jeszcze szczytów moich lód?
Srebrzysta, lekka
wypływa oto w oddal moja łódź...

dyty Źródło: Friedrich Nietsche, Dytyramby Dionyzyjskie, tłum. S. Wyrzykowski.

Friedrich Nietzsche Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo

PIEŚŃ TANECZNA (frg.)
W oczy twe spojrzałem [...], o życie! I w bezdeń, zda mi się, zapadłem. Lecz ty wyciągnęłaś mnie złotą swą wędką, śmiejąc się drwiąco z tego, żem cię zwał bezdennym.
„Taka jest mowa wszystkich ryb, [...] czego one nie zgłębią, jest bezdennym.
[...] ty pragniesz, ty pożądasz, ty kochasz, i dlatego tylko chwalisz życie”.
Omal że w złość nie wpadłem i nie powiedziałem prawdy [...]; a nie można
złośliwiej odpowiedzieć, niż kiedy się własnej prawdzie „raz prawdę w oczy powie”.
Między nami trojgiem tak oto rzeczy stoją: z głębi serca kocham tylko życie — i, zaprawdę, najbardziej wówczas, kiedy go nienawidzę!
Że zaś jestem przychylny i mądrości, zbyt nawet przychylny: dzieje się to dlatego, że tak bardzo przypomina mi ona życie!
Ma ona jej oczy, jej uśmiech, a nawet jej złotą wędkę [...]: i cóżem ja winien, że one obie tak bardzo są do siebie podobne!
„Któż to jest ta twoja mądrość?” [...] Ach! mądrość! Pragnie się jej, lecz nigdy się nią nie nasyca; widzi się poprzez zasłony, chwyta poprzez sieci.” Och, i znowu oczyś twe rozchyliło, o życie ukochane! I w otchłań bezdenną, zda się, znowu zapadłem.

K127 Źródło: Friedrich Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo.

Nietzsche dostrzegł pęknięcia solidnego świata wiedzy, kultury i myśli XIX wieku. Przepowiedział, czy „zaprorokował” współczesną apokalipsę. Ta apokalipsa spełniała się w wieku XX. Nie jest bez znaczenia, co warto też podkreślić, że nietzscheanizm w ogóle tkwił u podstaw faszyzmu i komunizmu, ponieważ obie te ideologie często odwoływały się do Nietzschego. Trudno więc przecenić wpływ tego filozofa na świat dzisiejszy. Ale oczywiście te interpretacje ideologiczne miały dla Nietzschego również fatalne skutki, ponieważ przekłamywały jego filozofię. Stąd też nowe prace przekładowe mają na celu pokazanie prawdziwego – o ile to jest w ogóle możliwe, bo Nietzsche miał wiele oblicz – tego niezakłamanego, niezabarwionego ideologicznie filozofa. Więc jeżeli wzrasta zainteresowanie Nietzschem, to można by powiedzieć, że oznacza to, iż czas, którym żyjemy, jest znów czasem pewnych dezorientacji i że nasz piękny wiek XX też zawiera gdzieś pod spodem różne niebezpieczne pęknięcia, które mogą ten świat doprowadzić do jakiejś zagłady.

Marta Baranowska Nietzsche o wolności jednostki, czyli o niespełnionych i spełnionych marzeniach

Ludzie o moralności niewolników, czyli większość, nie są do tego zdolni. Nie akceptują jednak tej sytuacji, dlatego tak chętnie inkorporują do swego światopoglądu ideę o wolnej woli. Faktycznie jednak wcale jej nie chcą, ponieważ wolność oznacza odpowiedzialność, a to jest ciężarem nie do zniesienia. Wolą, by inni wyznaczali zasady i ponosili konsekwencje. Potrzebują tylko pozorów wolności, by zadowolić swą próżność, czuć choć powiew wielkości, na którą ich nie stać. Ukierunkowują również swoje dążenia na poszukiwanie zasad i stworzenie systemu, które ochronią ich przed silnymi. To jest dla nich ideałem, dlatego na sztandarach umieszczają hasła: „wolność, równość, braterstwo”.

nie Źródło: Marta Baranowska, Nietzsche o wolności jednostki, czyli o niespełnionych i spełnionych marzeniach , „Roczniki Filozoficzne” 2016, t. LXIV, s. 93–111.