Prezentacja multimedialna
Jedną z form recepcji twórczości Horacego było uwspółcześnianie i polonizowanie realiów przez niego opisywanych. Na podstawie jednego z przywołanych utworów napisz notatkę, w której wyjaśnisz, na czym ten zabieg polegał.
Horacjanizm przejawiał się m.in. w zalecaniu odpowiedniej filozofii życiowej. Na podstawie przekładów i parafraz utworów rzymskiego poety wyjaśnij, jakich rad filozoficznych udzielał Horacy swoim czytelnikom.
Wpływ Horacego na kulturę światową (w tym – polską) przybierał różne formy, m.in. przejawiał się w postaci przekładów i naśladownictw rzymskiego poety. W prezentacji zamieszczono wybrane przykłady tłumaczeń i parafraz, które powstały w Polsce od XVI do XX w.
XVI wiek (renesans)
Pieśń I 1 Intactis opulentior(Intactis opulentiorIndeks górny 11)
Byś wszystko złoto posiadł, które – powiadają –
Gdzieś daleko gryfowie i mrówki kopająIndeks górny 22,
Byś pałace rozwodziłIndeks górny 33 nie tylko na ziemi,
Lecz i morza kamieńmi zabudował swemi,Jesli dyjamentowe goździeIndeks górny 44 MusIndeks górny 55 ma w ręku,
Którymi natwardszego umie pożyć sękuIndeks górny 66,
Ani ty wyswobodzisz serca z ciężkiej trwogi,
Ani z okrutnej śmierci sideł wyrwiesz nogi.Lepiej polnychIndeks górny 77 Tatarów dawny zwyczaj niesie,
U których każdy swój dom wozi na kolesieIndeks górny 88,
Lepszego rządu Gete grubiIndeks górny 99 używają,
Gdzie niwy nie mierzone wolne zbożaIndeks górny 1010 dają.Tam niewinna macocha dziatek pierwszej żony,
Sirót nędznychIndeks górny 1111, przestrzega wczasuIndeks górny 1212 z każdej strony;
Ani z wielkim posagiem męża rządziIndeks górny 1313, ani
Nadzieje kładzie w gładkim miłosniku pani.Wielki posag – rodziców postępki uczciwe,
A k temu obyczaje skromne i wstydliwe;
Występnych tam nie cierpią, lecz kto będzie krzywyIndeks górny 1414,
Niech sie wierci, jako chce, nie zostanie żywy.O, ktokolwiek będzie chciał mordy niecnotliwe
I domowe okrócić najazdy krwie chciweIndeks górny 1515,
Jesli pragnie ojczyzny ojcem być nazwany
I tymże na wysokich kolumnach pisanyIndeks górny 1616,Niech objeździć swą wolą śmie nieokróconąIndeks górny 1717,
A jego sprawy przyszłe wieki więc wspomionąIndeks górny 1818.
Ponieważ cnocie żywej my, źli, nie życzemy,
Aż gdy nam z oczu zniknie, toż jej żałujemyIndeks górny 1919.Co po tych skargach próznych, jesli na występyIndeks górny 2020
Przez spary – jako mówią – patrza urząd tępyIndeks górny 2121?
Po co statut i prawa chwalebne stawiamy,
Jesli sie obyczajów dobrych nie trzymamy?Nie odstraszą zbytecznym ogniemIndeks górny 2222 zarażone
Kupca kraje chciwego ani przesadzone
Mrozem gwałtownym pola; żeglarze bywaliIndeks górny 2323
Wszystek świat, jako wielki, kołem objechali.Ubóstwo, hańba wielka, każe człowiekowi
Czynić i cierpieć wszystko; już on i wstydowi
Mir dawno wypowiedziałIndeks górny 2424, i cnocie, niedbały,
Poświęconej nie myśli dostępować skałyIndeks górny 2525.Albo my do spólnego skarbu, gdzie życzliwa
Ludzka pochwała i głos pospolityIndeks górny 2626 wzywa,
Albo w morze przyczynę wszech nieszczęśliwości:
Perły, złoto i wielkiej kamienie drogości,Zarzućmy, jesli grzechów żałujem statecznie
I nieprawości swoich. Potrzeba koniecznie
Złej napierwsze początki żądze wykorzenić
A dziełem pracowitszym pieszczotę odmienić.Nie umie syn szlachecki na koń wsieść i w łowy
Na dziki źwierz z oszczepem jachać niegotowy;
Lepiej kufla świadomy albo kart pisanych,
Każesz li dać, i kostek, prawem zakazanychIndeks górny 2727.Więc ojciec krzywo przysiągł, wydarł sąsiadowi
Gotując niegodnemu spadek potomkowiIndeks górny 2828;
I przybywa‑ć mu rzkomoIndeks górny 2929, ale nie wiem czemu,
Zawżdy na czymści schodzi państwu niesporemu.Źródło: Jan Kochanowski, Pieśń I 1 Intactis opulentior, [w:] Jan Kochanowski, Pieśni, oprac. L. Szczerbicka-Ślęk, Wrocław 2008, s. 7–11.
Słownik
Jan Kochanowski (1530–1584) – polski twórca renesansowy piszący w języku polskim i łacińskim, humanista, autor m.in. Pieśni, Fraszek, Trenów i Odprawy posłów greckich
1 – Intactis opulentior – pierwsze słowa Pieśni III 24 Horacego
2 – złoto które […] gdzieś daleko gryfowie i mrówki – kopają – w starożytności wierzono, że gryfy (zwierzęta łączące wygląd lwa i orła) oraz olbrzymie mrówki strzegą zakopanych przez siebie skarbów
3 – rozwodzić – rozbudowywać
4 – dyjamentowe goździe – gwoździe twarde jak diament
5 – Mus – personifikacja konieczności (przedstawiano ją m.in. z gwoździami i hakami)
6 – natwardszego umie pożyć sęku – potrafi zniszczyć największe przeciwności
7 – polnych – koczowniczych
8 – dom […] na kolesie – wóz
9 – grubi – barbarzyńscy, prymitywni
10 – wolne zboża – zboża wspólne, dostępne dla wszystkich
11 – nędznych – godnych litości, nieszczęśliwych
12 – przestrzegać wczasu – dbać o wygody
13 – ani z wielkim posagiem męża rządzi – nie rządzi mężem z racji posiadania wielkiego posagu
14 – krzywy – winny
15 – domowe okrócić najazdy – ukrócić napaści na cudze domy
16 – na wysokich kolumnach pisany – w starożytnym Rzymie imiona zasłużonych ludzi wypisywano na specjalnych pamiątkowych słupach
17 – objeździć swą wolą śmie nieokróconą – umie powściągnąć niepohamowaną samowolę
18 – wspomioną – wspomną
19 – ponieważ cnocie żywej my, źli, nie życzemy, / aż gdy nam z oczu zniknie, toż jej żałujemy – ponieważ ludzką słabością jest brak życzliwości wobec cnót żyjących, a żal, gdy te już umrą
20 – występy – występki
21 – urząd tępy – urząd ociągający się z wymierzeniem sprawiedliwości
22 – zbyteczny ogień – upał
23 – bywali – doświadczeni
24 – mir […] wypowiedział – zerwał przymierze
25 – cnocie […] skały – z niedbalstwa nie myśli o wstępowaniu na skałę poświęconą cnocie
26 – pospolity – powszechny
27 – kart […] zakazanych – karty pisane, czyli malowane karty do gry; kostki, czyli zakazane w miejscach publicznych kości do gry
28 – niegodnemu […] potomkowi – niegodnemu swoich przodków
29 – i przybywa‑ć mu rzkomo – i pozornie bogaci się
XVII wiek (barok)
[Parafraza Ody I 4]
WiosnaOkropna zima wiośnie ustępuje,
Już się do spustu gospodarz gotujeIndeks górny 11,
Już nie zamyka dobytku w oborze,
Już i rozmarzłą rolą pługiem porzeIndeks górny 22.Wesołe łąki już nie znają mrozu,
Ani przebędziesz rzeki bez przewozu,
Teraz swe tańce po miesiącu wodzi
WenusIndeks górny 33, teraz się z SylwanamiIndeks górny 44 schodzi,A mąż tymczasem nie tańcem spojony
W lemneńskiej kuźniIndeks górny 55 hartuje piorony.
Więc w kwiatki nowe uwieńczywszy skronie
Oddajmy wdzięczne ofiary DyonieIndeks górny 66.Albo jeśli pić raczej mamy wolą,
Siądźmy pod lipą albo pod topolą,
A tam pod chłodem wolne wiodąc żarty
Gry wymyślajmy nie dla zysku w karty.Śpieszmy się, śpieszmy, niż sam czas nadgoni
I śmierć, której się dobra myśl nie chroni,
Ta niedyskretka tejże pchnięciem nogi
Otwiera chaty i królewskie progi.Żyj wskokIndeks górny 77, boć zamknął do niezmiernej wrota
Nadzieje krótki kres dany żywota;
ZarwijIndeks górny 88, co możesz, dobrych dni pod miarą
Wnet będziesz bajką, nieboszczykiem, marą.A jak się w ziemnym raz oglądasz grobie,
Ani ty takich win obiecuj sobie,
Ani ochłody pod gęstą drzewiną,
Ani gry, ani zabawek z dziewczyną.Źródło: Jan Andrzej Morsztyn, Wiosna, [w:] Horacy, Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, Wrocław 1971, s. 340–341.
Słownik
Jan Andrzej Morsztyn (1621–1693) – poeta barokowy, przedstawiciel nurtu zwanego konceptyzmem, tłumacz, ważny polityk polski XVII wieku, twórca m.in. zbiorów Lutnia oraz Kanikuła abo Psia gwiazda
1 – do spustu [...] gotuje – przygotowuje się do wypuszczania bydła na pastwisko po zimowej przerwie
2 – porze – orze
3 – Wenus – bogini wiosny
4 – Sylwan – w mitologii rzymskiej bóg rolnictwa
5 – lemneńska kuźnia – na wyspie Lemnos miał swoją kuźnię bóg Wulkan
6 – Dyona – Diana, bogini łowów i przyrody
7 – żyj wskok – żyj chwilą, żyj szybko
8 – zarwij – zerwij, wykorzystaj
XVIII wiek (oświecenie)
[Parafraza Pieśni II 10 Horacego]
Rectius vives, LiciniMędrzej nierównie ten czyni,
Kto swe zapędy hamuje,
I w skromności, mój Licini,
Brzegu się raczej pilnuje
Niż się mórz zwierza głębini.Komu mierność miła złotaIndeks górny 11,
Ten najlichszy kątek zdobi,
A niezgięta niczym cnota,
Chciwym go nigdy nie robi,
By się cisnął w pańskie wrota.Harda jodła w szturmie pryska;
Im są wyższe zamków szczyty,
Tym straszliwsze ich zwaliska,
I w skał niebotyczne grzbiety
Najczęściej też piorun błyska.Serce niczym nie zachwiane
Cukruje przykre zbyt losy,
Uprzedza niestałych zmianę,
Bo wie, że cierpkie ich ciosy
Nie mogą być nieprzetrwane.Nic w swej dobie nie wiekuje,
Co jest tak, inaczej będzie:
Nie zawsze strzały piastuje Apollo w groźnym zapędzieIndeks górny 22,
Częściej z muzami obcuje.Ukaż się śmiałym i mężnym,
Na przykrych rzeczy koleje:
Zwijaj z umysłem potężnym
Żagle, gdy groźny wiatr wieje;
Będziesz losom niedosiężnym.Źródło: Stanisław Trembecki, Rectius vives, Licini, [w:] Horacy, Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, Wrocław 1971, s. 347–348.
Słownik
Stanisław Trembecki (1739–1812) – polski poeta oświeceniowy, bliski współpracownik króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Rectius vives, Licini – pierwsze słowa Pieśni II 10 Horacego, skierowanej do konsula Licyniusz Mureny: Rozsądniej będziesz żył, Licyniuszu
1 – mierność […] złota – złoty środek
2 – Nie zawsze […] zapędzie – atrybutem Apolla był łuk; za jego pomocą bóg miał możliwość zabijania przeciwników, niszczenia całych budynków, a nawet zsyłania zarazy
XIX wiek (romantyzm)
[Parafraza Ody III 30 Horacego]
Exegi monumentumŚwieci się pomnik mój nad szklany Puław dachIndeks górny 11,
Przetrwa Kościuszki gróbIndeks górny 22 i Paców w Wilnie gmachIndeks górny 33;
Ni go łotr WirtembergIndeks górny 44 bombami mocen zbić,
Ani świnia Austryak niemiecką sztuką zryć.Bo od Ponarskich górIndeks górny 55 i bliźnich Kowna wódIndeks górny 66 Szerzę się sławą mą aż za Prypeci bródIndeks górny 77.
Mnie w Nowogródku, mnie w MińskuIndeks górny 88 czytuje młódź
I nie leniwa jest przepisać wielekroćIndeks górny 1010.W folwarkach łaskę mam u ochmistrzyni cór,
A w braku lepszych pism czyta mię nawet dwór.
Stąd mimo carskich gróźb, na złość strażnikom ceł,
Przemyca w Litwę Żyd tomiki moich dzieł.Źródło: Adam Mickiewicz, Exegi monumentum, [w:] Horacy, Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, Wrocław 1971, s. 349.
Słownik
Adam Mickiewicz (1798–1855) – twórca romantyczny, poeta, dramaturg, publicysta, polityk, autor m.in. Ballad i romansów, Sonetów krymskich, Dziadów, Pana Tadeusza; uważany za narodowego twórcę w Polsce, na Litwie i Białorusi
1 – Puław dach – w Puławach znajdował się pałac Czartoryskich, w którym przedstawiciele tego arystokratycznego rodu gromadzili pamiątki kultury polskiej, by ocalić je od zapomnienia lub zniszczenia
2 – Kościuszki grób – tu: Wawel
3 – Paców […] gmach – ufundowany przez ród Paców kościół św. św. Piotra i Pawła na wileńskim Antokolu
4 – Wirtemberg – książę Adam Wirtemberski był synem Marii Wirtemberskiej (pochodzącej z rodu Czartoryskich); po rozwodzie rodziców wychowywał go ojciec Niemiec; jako oficer armii carskiej w trakcie powstania listopadowego bombardował pałac w Puławach
5 – Ponarskie góry – zalesione wzgórza na południowy zachód od Wilna
6 – bliźnich […] wód – wód Niemna i Wilii, które łączą się w okolicach Kowna
7 – Prypeci bród – przepływająca m.in. przez Polesie rzeka (dziś na Ukrainie i Białorusi), prawy dopływ Dniepru
8 – Nowogródek […] Mińsk – obecnie miasta na Białorusi, w czasach Mickiewicza należące do zaboru rosyjskiego
9 – czytuje […] wielokroć – po powstaniu listopadowym zakazano w zaborze rosyjskim drukowanie dzieł Mickiewicza, były więc przez Polaków przepisywane ręcznie i przemycane przez granicę
XIX wiek (pozytywizm)
Oda I 30 (O Venus Regina Cnidi Paphique)O Wenus, KniduIndeks górny 11 i PafuIndeks górny 22 królowo,
Porzuć Cypr ulubiony i zstąp do świątyni,
Gdzie Glycera, zwąc ciebie, z kadzideł wciąż nową
Ofiarę czyni.Niech spieszy z tobą i syn z strzałą w rękuIndeks górny 33,
I GracjeIndeks górny 44 z rozwianymi przepaski, nimf chóry,
I MłodośćIndeks górny 55, co bez ciebie pozbawiona wdzięku,
I sam MerkuryIndeks górny 66.Źródło: Horacy, Oda I 30 (O Venus Regina Cnidi Paphique), [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, tłum. A. Asnyk, Wrocław 1971, s. 46.
Słownik
Adam Asnyk (1838–1897) – poeta polskiego pozytywizmu, dramaturg, publicysta, polityk (członek Rządu Narodowego w trakcie powstania styczniowego)
1 – Knid – Knidos, miasto w Azji Mniejszej, ze świątynią Wenery (Afrodyty)
2 – Paf – Pafos, miasto na Cyprze, miejsce kultu Wenus
3 – syn z strzałą w ręku – synem Wenus był Eros (Amor), bożek miłości, często pokazywany jako dziecko z łukiem
4 – Gracje – greckie boginie wdzięku
5 – Młodość – Hebe, grecka bogini młodości i wdzięku
6 – Merkury – rzymski bóg handlu, uważany też za wynalazcę muzyki
XIX/XX wiek (pozytywizm)
Oda I 11 (Tu ne quaesieris…)Nie pytaj próżno, bo nikt się nie dowie.
Jaki nam koniec gotują bogowie,
I babilońskich nie pytaj wróżbiarzyIndeks górny 11.
Lepiej tak przyjąć wszystko, jak się zdarzy.
A czy z rozkazu Jowisza ta zima,
Co teraz wichrem wełnyIndeks górny 22 morskie wzdyma,
Będzie ostatnia, czy też nam przysporzy
Lat jeszcze kilka tajny wyrok boży,
Nie troszcz się o to i... klaruj swe wina.
Mknie rok za rokiem, jak jedna godzina.
Więc łap dzień każdy, a nie wierz ni trochę
W złudnej przyszłości obietnice płoche.Źródło: Horacy, Oda I 11 (Tu ne quaesieris…), [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, tłum. H. Sienkiewicz, Wrocław 1971, s. 21.
Słownik
Henryk Sienkiewicz (1846–1916) – polski prozaik epoki pozytywizmu oraz przełomu XIX i XX w., nowelista i powieściopisarz, publicysta, laureat Literackiej Nagrody Nobla (jako pierwszy Polak) w 1905 r., autor m.in. Trylogii, Krzyżaków, Bez dogmatu
1 – babilońskich […] wróżbiarzy – modnych w Rzymie za czasów Horacego astrologów chaldejskich
2 – wełny – fale
XIX / XX wiek (Młoda Polska)
Oda I 13 (Cum tu, Lydia Telephi)Gdy przy mnie głosisz pochwałę,
Lidio, że Telef różaną ma szyję,
Telef ramiona ma białe,
Biada! Żółć wzbieraIndeks górny 11 i do trzew mi bije,Blednę, staję nieprzytomnie
I łza ukradkiem spływa mi po twarzy;
Łza ta niechaj świadczy o mnie,
Jak na samą myśl żar mnie wolny praży,
Iż wśród pijatyk – zatargi
Skaziły może blask twych ramion śnieżny,
Albo że zębem ci wargi
Naznaczył w szale młokos ten lubieżny.Jeśli posłuchasz przestrogi:
W stałość nie ufaj dzikiego przecheryIndeks górny 22,
Co pocałunek twój błogi
Skrwawił – nektarem zaprawny Wenery.
Trzykroć i stokroć szczęśliwi,
Którzy niezłomnym węzłem się złączyli.
Gorzkich niesnasek nie żywi
Miłość, co przetrwa do ostatniej chwili.Źródło: Horacy, Oda I 13 (Cum tu, Lydia Telephi), [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, tłum. L. Rydel, Wrocław 1971, s. 25–26.
Słownik
Lucjan Rydel (1870–1918) – polski poeta, dramaturg okresu Młodej Polski; jego ślub z Jadwigą Mikołajczykówną stał się inspiracją do napisania Wesela przez Stanisława Wyspiańskiego
1 – żółć wzbiera – w liryce antycznej nieraz wśród symptomów zakochania wymieniano dolegliwość polegającą na wydzielaniu nadmiaru soków w wątrobie
2 – przechera – krętacz, oszust
XX wiek (dwudziestolecie międzywojenne)
Oda I 9 (Vides ut alta stet nive candidum)Spójrz, jak Soraktu szczytIndeks górny 11
Biało się jarzy w śniegu,
Rzeki ściął ostry mróz
I zatrzymał je w biegu,
Las się pod śniegu ciężarem ugina.Nie skąp ognisku drew,
Sobie nie żałuj wina,
Każ czteroletnie dać
Z dwuusznego sabinaIndeks górny 22.
To cię, Taliarchu, przed mrozem uchroni.Reszta – to bogów rzecz. Ufaj im. Bo, gdy oni
Wichry przepędzą precz
Z morza wrzącego toni,
Nie drgnie już cyprys ni stare jesiony.Troskę o jutro rzuć!
Każdy dzień ze spokojem
Przyjmij za losu dar,
Zapisz na dobro swoje.
Baw się KamenąIndeks górny 33 i wiedź korowody,Zanim ci przykry szron
Włosy przysypie, młody!
Idź na ulicęIndeks górny 44, w tłum,
Zaznaj miłej swobody
Schadzek wieczornych przy szepcie tajemnym...Chętnej dziewczyny śmiech
Zdradzi ją w kątku ciemnym,
Kiedy zesuwasz w dół
Klejnot jej naramienny...
Niby się wzbrania, lecz opór daremny.Źródło: Horacy, Oda I 9 (Vides ut alta stet nive candidum), [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, tłum. J. Tuwim, Wrocław 1971, s. 18–19.
Słownik
Julian Tuwim (1894–1953) – polski poeta, pisarz, tłumacz (głównie z języka rosyjskiego), współpracownik kabaretów, autor tekstów piosenek, w dwudziestoleciu międzywojennym przedstawiciel grupy literackiej Skamander
1 – Soraktu szczyt – Soracte to szczyt w górach sabińskich; można go dostrzec z oddalonego o 40 km Rzymu
2 – dwuuszny sabin – amfora na wino
3 – Kamena – rzymski odpowiednik Muzy
4 – Idź na ulicę – u Horacego: „Idź na Pole Marsowe”, czyli popularne w Rzymie miejsce schadzek
XX wiek (współczesność)
Oda IV 11 (Est mihi nonum superantis annum)Wino z Albańskich GórIndeks górny 11, dziewięcioletnie,
Pieni się w dzbanie. A w ogrodzie rośnie
Mnóstwo opichuIndeks górny 22 – możesz z niego wieńce
Upleść, Fillido.Nie brak też bluszczu (gdy włosy nim wiążesz,
Ślicznie wyglądasz). Dom się srebrem śmieje.
Ołtarz, werwenąIndeks górny 33 zdobny, krwi baranka
Ofiarnej czeka.Dokoła krząta się, kto żyw. Biegają
We wszystkie strony chłopcy i dziewczęta.
Tańczą płomienie. W górze dym się kłębi
Gęsty i czarny.Pytasz, na jaką zapraszam cię radość?
Będziemy Idy kwietnioweIndeks górny 44 święcili,
Dzień, który świta nam w środku miesiąca
Morskiej CyprydyIndeks górny 55.Dzień uroczysty i świętszy mi prawie
Od moich własnych urodzin. MecenasIndeks górny 66,
Przyjaciel drogi, w tym dniu rozpoczyna
Nowy rok życia.Przyjdź tu, Fillido. Myślisz o Telefie?
Jego spętała urokiem dziewczyna
Szczęśliwsza. Lubi te więzy i śmiech jej
Lubi, i złoto.Przypomnij sobie, jak spłonął w przestworzach
FaetonIndeks górny 77, Pegaz jak nie mógł udźwignąć
W swym locie jeźdźca zuchwałego z ziemi,
BellerofontaIndeks górny 88.Oni cię uczą, byś zawsze pragnęła
Tego, co w twojej doli jest zawarte.
Nie smuć się, przyjdź tu do nas, ty z miłości
Moich ostatnia.Ja już nie będę więcej dziewcząt kochał.
Naucz się jeszcze tej nuty. Tak pięknie
Śpiewasz, Fillido... Mniej nas będą trapić
Troski posępne.Źródło: Horacy, Oda IV 11 (Est mihi nonum superantis annum), [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, tłum. Z. Kubiak, Wrocław 1971, s. 158–160.
Słownik
Zygmunt Kubiak (1929–2014) – pisarz, eseista, tłumacz (m.in. poezji greckiego twórcy Konstantego Kawafisa oraz Nowego Testamentu), znawca kultury antycznej
1 – Albańskie Góry – oddalone o 20 km od Rzymu góry; gleba zawierająca pozostałości wulkanicznych wybuchów sprzyjała uprawie winorośli
2 – opich – roślina, gorysz rozwarty, zwany też pietruszką macedońską
3 – werwena – roślina zwana tez witułką
4 – Idy kwietniowe – przypadające w połowie kwietnia święto Jowisza
5 – morska Cypryda – Afrodyta według mitów wyłoniła się z piany morskiej u wybrzeży Cypru
6 – Mecenas – rzymski polityk, przyjaciel i opiekun Horacego
7 – Spłonął […] Faeton – Faeton był synem Heliosa (Słońca); nieumiejętnie powożąc rydwanem ojca, spowodował niebezpieczeństwo pożaru wszechświata
8 – Pegaz […] Bellerofonta – grecki heros Bellerofont usiłował na skrzydlatym rumaku Pegazie dostać się do nieba, ale zginął rażony piorunem
XX wiek (współczesność)
Carmen III 22 (Do Diany)Lasów i gór opiekunko dziewico
trzykroć wzywana w połogowych bólachIndeks górny 11
ratujesz młode kobiety od śmierci
bogini w trzech postaciachtwoja niech będzie ta sosna nad willą
z zapałem serca przed odejściem roku
krwią dzika który już zaczął się czaić
będę ją sam podlewałŹródło: Horacy, Carmen III 22 (Do Diany), [w:] tegoż, Dwadzieścia dwie ody, oprac. S. Stabryła, tłum. A. Ważyk, Wrocław 1991, s. 57.
Słownik
Adam Ważyk (1905–1982) – poeta, eseista, tłumacz, autor scenariuszy filmowych
1 – trzykroć wzywana w połogowych bólach – bogini Diana opiekowała się m.in. rodzącymi kobietami, w tej roli występowała pod imionami: Ilythyja, Lucina i Genitalis