Prezentacja TED
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Do8G76Vjk
Film opowiada o wierszu Anny Świrszczyńskiej pt. Nalot
Zapoznaj się z wykładem eksperta dr. hab. Andrzeja Franaszka, a następnie zinterpretuj wiersz Anny Świrszczyńskiej. W tym celu:
Opisz sytuację przedstawioną w wierszu.
Zwróć uwagę na datę powstania utworu. Do jakiego wydarzenia historycznego może odsyłać ta wypowiedź poetycka?
Ustal, w jakim celu w wierszu pojawia się urywek dialogu.
Scharakteryzuj język, jakim posłużyła się poetka w wierszu Nalot. Napisz, jakie ma on znaczenie dla wymowy utworu?
NalotMówią na głos litanię za konających,
urywają
w pół słowa.
Bombowiec pikuje nad dachem.
Przeleciał.
Huk. Śmierć zabiła inny dom, innych ludzi.
Oddychają, wraca im mowa.
To trafiło dalej, proszę pana.
Na szczęście, proszę pani.Źródło: Anna Świrszczyńska, Nalot, [w:] tejże, Poezje, Warszawa 1997, s. 252.
Teksty‑konteksty do wiersza Anny Świrszczyńskiej Nalot
Fragment 1.
Pamiętnik z powstania warszawskiegoNie pamiętam daty. 23 czy 24 sierpnia. […] Było popołudnie. Staliśmy pod filarami już chyba dość długo. Bo samoloty zlatywały jedne za drugimi. I waliły. I następne. I bomby. Nie wiedzieliśmy, co się dzieje w naszych blokach. W co już tam trafili. Co przebite. […] Światło wtedy się paliło ‒ to pamiętam. […] Samoloty wciąż zlatywały. Z wyciem. Potem to wycie bomby. Jednej, drugiej. I waliło się. Coś się obrywało. Coraz bliżej. Wtedy przy ostatnim filarze chyba, pod żarówką ‒ stanęła nagle kobiecina w jasnym, takim zwykłym płaszczu. Nie znał jej nikt. I nagle w tej ciszy zaczęła mówić:
‒ Ludzie módlmy się, przetrwamy.
Źródło: Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego, Warszawa 2007.
Fragment 2.
Pamiętnik z powstania warszawskiegoOd bomb i samolotów ‒ wybaw nas, Panie,
Od czołgów i goliatów ‒ wybaw nas, Panie,
Od pocisków i granatów ‒ wybaw nas, Panie,
Od miotaczy min ‒ wybaw nas, Panie,
Od pożarów i spalenia żywcem ‒ wybaw nas, Panie,
Od rozstrzelania ‒ wybaw nas, Panie,
Od zasypania ‒ ‒ wybaw nas, Panie...
Źródło: Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego, Warszawa 2007.
Do jakiej odmiany języka należą zacytowane fragmenty Pamiętnika z powstania warszawskiego? Sformułuj wnioski, analizując warstwę językową załączonego tekstu.
Na podstawie zacytowanych fragmentów z Pamiętnika z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego oraz wiersza Nalot Anny Świrszczyńskiej wyjaśnij, co świadczy o tragicznej sytuacji cywilów w czasie wojny.