Absolut rozumiany jako w pełni urzeczywistniający swą istotę rozum. Jest w pełni wolny i rozumny, a więc świadomy swej istoty. Jest jednak sumą i wyższą całością skończonych duchów subiektywnych, które muszą stopniowo dochodzić do pełnej świadomości swej istoty (rozumności i wolności). Stąd wynika fenomen historii, a więc stopniowego, koniecznego procesu uświadamiania swej wolności i rozumności przez ludzi. Absolut nie bierze w nim udziału – jest pozaczasowy. Równocześnie widzi całą historię ludzką w każdym jej momencie. Odwieczny i pozaczasowy duch absolutny „przegląda się” więc w czasowej historii ludzkiej, jak w zwierciadle.

Faza I. Jest to faza dzikich ludów Wschodu, w której idea wolności dopiero „kiełkuje”. Tu wolny jest tylko władca, a jego wola jest prawem. Jest to więc epoka despotyzmu.

Trzy fazy pierwszej epoki przypominające trzy fazy dialektyki: Chiny – najstarsze państwo w dziejach, pierwowzór i prymitywny wzór wszelkiej państwowości, teokracja i wszechwładza jednostki uważanej za boską; Indie – wytworzenie państwa kastowego w oparciu o prawdy religijne, ze ściśle określonymi rolami społecznymi każdej kasty; Persja – tu władca staje się po raz pierwszy monarchą, jednak jego rola wciąż wynika z rzekomej woli boskiej. Persja upadnie w zwarciu z duchem greckim, który przejmie ideę wolności i podda ją dalszemu rozwojowi.

Faza II. Jest to faza antycznych greckich polis, gdzie Grecy rozwijają rozum ludzki (sztukę, naukę, filozofię) i ideę wolności. Tu wolny jest każdy człowiek, ale nie każdy jest uważany za człowieka, gdyż istnieje niewolnictwo. Jest to epoka demokracji.

Trzy fazy drugiej epoki odpowiadające trzem stopniom dialektyki: młodzieńczy stan greckiego ducha, czyli jego rozwój aż do idei wolności dla pełnoprawnych ludzi – trwa do bliżej nieokreślonego momentu wykrystalizowania się greckich polis i ich wypraw kolonialnych; dojrzały okres greckiego ducha, czyli rozwój sztuki, teorii państwa, filozofii i pierwszych form nauki – trwa aż do Aleksandra Macedońskiego, który w pięknym szale dokonuje „zemsty nad Azją”; okres schyłkowy greckiego ducha – wytracanie żywotnych sił dojrzałej organizacji ducha, trwający aż do czasów zetknięcia się z republiką Rzymu. Ekspansja terytorialna Rzymu obejmie swym zasięgiem także Grecję, której duch upadnie, a idea wolności zostanie przejęta przez Rzymian i będzie przez nich dalej rozwijana.

Faza III. Jest to okres Rzymu, wielonarodowego państwa, którego prawodawstwo świadczy o rozwoju rozumu, acz pełną prawdziwą wolnością cieszą się tylko arystokraci. Tu w pełni wolny jest każdy arystokrata. Jest to więc epoka arystokracji.

Faza IV. Jest to okres Królestwa Prus, w którym ostateczny cel dziejów zostaje w pełni zrealizowany. Rozumnie ułożone prawodawstwo gwarantuje wolność, a zabezpiecza ją moralność płynąca ze zreformowanego chrześcijaństwa, czyli protestantyzmu. Tu wolny i w pełni świadomy swej wolności jest każdy człowiek. Jest to więc epoka monarchii (konstytucyjnej).

Trzy fazy czwartej epoki odpowiadające trzem stopniom dialektyki, z których każda dzieli się wewnętrznie na trzy pomniejsze fazy: początki świata chrześcijańsko‑germańskiego: wędrówki dzikich ludów z Azji, zwłaszcza germańskich; zaranie mahometanizmu, jako poboczny, choć ważny efekt dziejów powszechnych; powstanie państwa Karola Wielkiego, jako podjęcie przez dzikie ludy rzymskich idei, które dalej rozwijać będą Germanie; średniowiecze: pojawienie się feudalizmu i hierarchicznej organizacji społeczeństw; wyprawy krzyżowe jako odwet na islamie i umacnianie się nowego ducha; stopniowe przejście feudalizmu w ustrój monarchiczny, który zaczyna się krystalizować jako najwyższa forma państwa prawa; nowożytność: reformacja jako odpowiedź na zepsucie Kościoła – zreformowana religia pod postacią protestantyzmu staje się najdoskonalszą nauką moralną; reformacja wpływa na kształtowanie się nowego prawodawstwa w każdym dojrzałym państwie europejskim; okres od Oświecenia do Wielkiej Rewolucji Francuskiej, w którym człowiek osiąga pełny rozwój swego rozumu i dąży do jego urzeczywistnienia w idealnej organizacji państwowej. Wraz z nastaniem współczesnego Heglowi państwa pruskiego rozwój rozumności i wolności dobiega końca – cel dziejów zostaje zatem osiągnięty.

Przyszłość. Hegel ogłosił koniec historii, co nie oznacza, że żadne wydarzenia historyczne nie będą mieć miejsca. Po prostu przyszłość jest zupełnie nieistotna – ogólny cel dziejów już się zrealizował. Dzięki historii powszechnej pozaczasowy duch absolutny widzi swą własną wolność i rozumność, rozpisaną w czasie.