Skanowanie na ratunek

RlT7oTsTr5aXv1

Zdjęcie przedstawia otwarty laptop, obok którego znajduje się skaner z otwartą pokrywą. Leżą na nim cztery prostokątne zdjęcia przygotowane do skanowania. Obok skanera leży para białych rękawiczek i plik starych zdjęć w plastikowej torebce.

Żeby wykonać jakiekolwiek operacje „naprawcze”, musimy najpierw zrobić cyfrową kopię zdjęcia – proces taki nazywamy digitalizacjądigitalizacjadigitalizacją. Aby z papierowej fotografii stworzyć elektroniczną, korzystamy ze skanowania, czyli z zamiany dokumentu na cyfrowy plik. Skanery wysokiej jakości pozwalają na bezpośrednie przekazanie wybranego dokumentu do komputera – kładziemy zdjęcie na czytniku, kopiujemy i przesyłamy obraz na dysk wskazanego urządzenia. Takie działanie jest jednak czasochłonne, każde zdjęcie należy najpierw umieścić w skanerze, a następnie odpowiednio przyciąć, „obrobić” w programie graficznym. Podbicie koloru czy wykadrowaniekadrowaniewykadrowanie każdej fotografii z albumu rodzinnego wymaga wówczas wielogodzinnej pracy przed monitorem.

Z pomocą przychodzą aplikacje na smartfony, służące do „robienia zdjęć zdjęciom”, czyli do szybkiego skanowania grafik. Programy te potrafią oznaczyć, edytować szczegóły i pokolorować wskazane fragmenty, a także odrestaurować dany dokument czy – przeciwnie – nadać mu np. efekt retro, wystylizować dane ujęcie na jeszcze bardziej oddające klimat epoki, potęgujące czarno‑białą stylistykę fotografii. Co istotne: aplikacje do skanowania posiadają opcje eliminacji odblasków, cieni czy odbić, „czyszcząc” nasze analogowe zdjęcia z już posiadanych defektów, jak również likwidując ewentualne problemy z oświetleniem, które mogą powstać przy skanowaniu plików.

Co możemy naprawić?

Podczas renowacji zdjęć historycznych czekają na nas różne pułapki. Mimo tego, co powszechnie sądzi się o programach do obróbki, nie zawsze odtworzymy brakujące fragmenty, które np. zostały oderwane. Jeżeli na fotografii brakuje części kapelusza, fragmentu płaszcza lub kawałka nogawki, powinniśmy sobie poradzić z uzupełnieniem grafiki. Jeśli natomiast zniszczony został fragment zdjęcia przedstawiający głowę, a nie posiadamy innego zdjęcia tej osoby, nie uda nam się odtworzyć twarzy.

Nieco inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku elementów, które powtarzają się na zdjęciu, a część z nich została zabrudzona. Wówczas dysponujemy narzędziami, dzięki którym nieuszkodzony element możemy skopiować i nanieść na zabrudzony obszar.

Jeśli pracujemy nad zdjęciem czarno‑białym lub wykonanym w sepiisepiasepii, sprawa jest dosyć prosta. Wszelkie mankamenty bardzo łatwo zamaskować, dobierając właściwy poziom szarości lub sepii. Odnowienie zdjęcia kolorowego jest bardziej skomplikowane, ponieważ przy dużej liczbie kolorów wyraźniej widać szczegóły, a co za tym idzie – również dokonane zmiany.

Renowacja uszkodzonych zdjęć może dotyczyć:

• poprawienia rysunku,

• zwiększenia ostrości,

• usuwania skaz i przebarwień,

• uzupełniania brakujących fragmentów.

Omówimy je szczegółowo.

Pobierz pliki, aby odtworzyć procesy omówione w materiale

Poprawienie rysunku

Stare zdjęcia leżące latami w szufladzie blakną i stają się coraz mniej wyraźne. GIMP daje nam możliwość przywrócenia im dawnej świetności. Korzystając z opcji Jasność i kontrast oraz manipulując Krzywymi, możemy przywrócić szczegóły, które wyblakły wraz z upływem czasu.

Zdjęcie z klifem ma zdecydowanie za niski kontrast. Spróbujmy to naprawić.

RDL9rJy2FCG5I

Czarno‑białe zdjęcie przedstawia wysokie, skaliste nabrzeże przylegające do brzegu morza. Zdjęcie jest przyszarzone, nie do końca ostre.

Z paska opcji Obraz wybieramy Kolory, a następnie Jasność i kontrast, po czym podnosimy wartość kontrastu.

R1AGAqMD0Nqll

Ilustracja przedstawia otwarty program do edycji zdjęć GIMP. W oknie programu znajduje się czarno‑białe zdjęcie przedstawiające wysokie, skaliste nabrzeże przylegające do brzegu morza. Obok niego otwarte jest okno dialogowe umożliwiające modyfikację jasności i kontrastu. Jasność ustawiona jest na 0, kontrast na 20. Na dole okna znajdują się przyciski: pomoc, przywróć, anuluj, ok.

Następnie korzystamy z narzędzia Kolory | Krzywe, aby osiągnąć większą głębię obrazu. To narzędzie pozwala nam w łatwy sposób dostosować zarówno poziom jasności, jak i kontrastu zdjęcia. Możemy w nim sterować punktami w całym zakresie tonalnym obrazu. Początkowe ustawienia są przedstawione na wykresie w formie linii, gdzie prawy górny obszar wykresu prezentuje fragmenty oświetlone, a lewy dolny – cienie. Gdy chcemy przyciemnić jasny obszar, przeciągamy w dół górną część linii. Aby rozjaśnić cienie na zdjęciu, przeciągamy dolną część linii w górę. Manipulujemy krzywymi tak, by uzyskać oczekiwany efekt.

R1DrTRs7yclwx

Ilustracja przedstawia otwarty program do edycji zdjęć GIMP. W oknie programu znajduje się czarno‑białe zdjęcie przedstawiające wysokie, skaliste nabrzeże przylegające do brzegu morza. Obok niego otwarte jest okno dialogowe umożliwiające modyfikację krzywych kolorów. Wejście ma parametr 212, wyjście 206, typ koło, typ krzywej wygładzona. Na dole okna znajdują się przyciski: pomoc, przywróć, anuluj, ok.

Zdjęcie po dokonanych zmianach jest bardziej wyraźne i ma lepszy kontrast.

R1NiG8k3LB5pb

Ilustracja przedstawia dwa te same czarno‑białe pejzaże. Ukazują one wysokie, skaliste nabrzeże przylegające do brzegu morza. Zdjęcie na górze jest przed zmianami. Zdjęcie jest przyszarzone, nie do końca ostre. Zdjęcie na dole jest po zmianach. Ma większy kontrast, jest wyraźniejsze.

Zwiększenie ostrości

Rysunek na starych zdjęciach jest często mało wyraźny, rozmyty. Możemy sobie z tym poradzić, stosując filtry wyostrzające. Przećwiczmy to, otwierając w GIMP‑ie zdjęcie z kwiatem.

RClLCGa9Hk0V7

Czarno‑białe zdjęcie przedstawia kwiat o podłużnych, jasnych płatkach. We wnętrzu kwiatu siedzi duży trzmiel o paskowanym odwłoku.

Z menu Filtry wybierzmy opcję Uwydatnienie, a następnie Wyostrz (maska wyostrzająca). Dostosujmy zakres promienia i liczbę (Radius i Amount).

RJiQSjLBCFx5f

Ilustracja przedstawia otwarty program do edycji zdjęć GIMP. W oknie programu znajduje się czarno‑białe zdjęcie przedstawiające kwiat o podłużnych, jasnych płatkach. We wnętrzu kwiatu siedzi duży trzmiel o paskowanym odwłoku. Obok niego otwarte jest okno dialogowe umożliwiające wyostrzenie (maskę wyostrzającą). Przyjęte w oknie ustawienia: radius 4,096, amount 0,643, threshold 0,000, tryb zastąpienie, krycie 100,0 i zaznaczona opcja podgląd. Na dole okna znajdują się przyciski: pomoc, przywróć, anuluj, ok.

Jeżeli uzyskany obraz nas nie satysfakcjonuje lub jeżeli chcemy wyostrzyć mocniej jedynie fragment zdjęcia, warto użyć narzędzia Rozmywanie/wyostrzanie (Shift + U), znajdującego się w przyborniku. Narzędzia używamy tak jak pędzla, możemy ustawić dokładne parametry takie jak Rozmiar, Krycie czy Siła i malować w miejscach obrazu, które chcemy wyostrzyć.

Zwróć uwagę, by zmienić tryb działania na Wyostrzanie.

R8cgxfrxg6bDr

Ilustracja przedstawia otwarty program do edycji zdjęć GIMP. W oknie programu znajduje się czarno‑białe zdjęcie przedstawiające kwiat o podłużnych, jasnych płatkach. We wnętrzu kwiatu siedzi duży trzmiel o paskowanym odwłoku. Po lewej stronie zdjęcia znajduje się menu rozmywanie / wyostrzanie. W oknie zaznaczone i wyróżnione jest ramka ustawienie wyostrzenie.

Tak prezentuje się nasze zdjęcie po wyostrzeniu.

RnTER0qYf2J8C

Ilustracja przedstawia dwa te same czarno‑białe ujęcia kwiatu o podłużnych, jasnych płatkach. We wnętrzu kwiatu siedzi duży trzmiel o paskowanym odwłoku. Zdjęcie po lewej stronie jest przed zmianami. Zdjęcie jest nie do końca ostre. Zdjęcie po prawej stronie jest po zmianach. Ma większy kontrast, jest wyraźniejsze.

Usuwanie skaz i przebarwień

Kolejnym problemem starych zdjęć są występujące na nich przebarwienia i skazy.

RPyvcCj9RFCBz

Czarno‑białe zdjęcie przedstawia dwa przytulające się do siebie koty, leżące na rozłożonych kartkach papieru. Kot po lewej stronie jest biało‑szary, dorosły. Kot po prawej stronie jest młody, szarobury, pręgowany. Zdjęcie jest matowe, z widocznymi zagięciami, rysami i odbarwieniami na powierzchni.

Zanim zaczniemy je ręcznie usuwać za pomocą opcji Łatanie, sprawdźmy czy zastosowanie filtra Odplam (Filtry | Uwydatnienie | Odplam) pozwoli zredukować ten problem. Filtr sprawdza się najlepiej do zdjęć z gładką powierzchnią, bez tekstury.

RvIuOWF6CbHSb

Ilustracja przedstawia otwarty program do edycji zdjęć GIMP. W oknie programu znajduje się czarno‑białe zdjęcie przedstawia dwa przytulające się do siebie koty, leżące na rozłożonych kartkach papieru. Kot po lewej stronie jest biało‑szary, dorosły. Kot po prawej stronie jest młody, szarobury, pręgowany. Zdjęcie jest matowe, z widocznymi zagięciami, rysami i odbarwieniami na powierzchni. Obok niego otwarte jest okno dialogowe umożliwiające odplamianie. Przyjęte w oknie ustawienia: promień 3, poziom czerni 87, poziom bieli 27 oraz zaznaczone opcje: podgląd, adaptatywne. Na dole okna znajdują się przyciski: pomoc, anuluj, ok.

Na przykładowym zdjęciu filtr ten nie wywołał większego efektu, spróbujmy więc usunąć drobne uszkodzenia za pomocą narzędzia Łatanie, wybranego z przybornika (skrót H).

RjOGaiWABdqnB

Ilustracja przedstawia otwarty program do edycji zdjęć GIMP. W oknie programu znajduje się czarno‑białe zdjęcie przedstawia dwa przytulające się do siebie koty, leżące na rozłożonych kartkach papieru. Kot po lewej stronie jest biało‑szary, dorosły. Kot po prawej stronie jest młody, szarobury, pręgowany. Zdjęcie jest matowe, z widocznymi zagięciami, rysami i odbarwieniami na powierzchni. Po lewej stronie zdjęcia znajduje się menu narzędziowe Łatanie.

Aby użyć narzędzia, wystarczy znaleźć „czyste” miejsce na obrazie i z wciśniętym klawiszem Ctrl, kliknąć w wybrane miejsce bez skaz, a następnie kliknąć lewym przyciskiem myszy w miejsce, które chcemy poprawić.

Rj0kDB5xg1R8P

Ilustracja przedstawia otwarty program do edycji zdjęć GIMP. W oknie programu znajduje się czarno‑białe zdjęcie przedstawia dwa przytulające się do siebie koty, leżące na rozłożonych kartkach papieru. Kot po lewej stronie jest biało‑szary, dorosły. Kot po prawej stronie jest młody, szarobury, pręgowany. Zdjęcie jest matowe, z widocznymi zagięciami, rysami i odbarwieniami na powierzchni. Po lewej stronie zdjęcia znajduje się menu narzędziowe. Na zdjęciu zaznaczony jest zieloną, kwadratowa ramką obszar czysty zdjęcia, a obok niego okręgiem miejsce wymagające poprawy.

Końcowy efekt to zdjęcie pozbawione plam i rys.

R14NoGQePsUl7

Ilustracja przedstawia dwa te same czarno‑białe ujęcia dwóch przytulających się do siebie kotów. Zdjęcie po lewej stronie jest przed zmianami, z wyraźnymi odbarwieniami, rysami i załamaniami. Zdjęcie po prawej stronie jest po zmianach. Na jego powierzchni nie widać odbarwień, rys i załamań.

Uzupełnianie brakujących fragmentów zdjęcia

Zdarza się, że zdjęcia są „nadgryzione zębem czasu” i niektóre ich elementy zostały oderwane lub zupełnie zniszczone. Możemy spróbować naprawy za pomocą narzędzi korygujących oraz kopiując i wklejając fragmenty, które mogą posłużyć jako uzupełnienie.

RcxQ0tIpOOsbY

Ilustracja przedstawia zdjęcie w kolorze sepii. Na zdjęciu znajduje się grupa kobiet i mężczyzn w strojach z początku dwudziestego wieku. Brzegi zdjęcia są nierówne. Najbardziej zniszczona jest górna krawędź zdjęcia. Widoczne są tu duże ubytki i naderwania.

W programie GIMP najlepszym sposobem na naprawianie takich uszczerbków będzie narzędzie Klonowanie (skrót C), znajdujące się w tej samej grupie przybornika co Łatanie.

R1Ovs3STOghwU

Ilustracja przedstawia otwarty program do edycji zdjęć GIMP. W oknie programu znajduje się zdjęcie w kolorze sepii. Na zdjęciu znajduje się grupa kobiet i mężczyzn w strojach z początku dwudziestego wieku. Brzegi zdjęcia są nierówne. Najbardziej zniszczona jest górna krawędź zdjęcia. Widoczne są tu duże ubytki i naderwania. Po lewej stronie zdjęcia znajduje się menu narzędziowe Klonowanie.

Metoda używania tego narzędzia jest analogiczna do Łatania. Kopiujemy poprzez wybranie miejsca (kliknięcie z wciśniętym klawiszem Ctrl), z którego chcemy kopiować, a następnie „malujemy” narzędziem w miejscu, do którego chcemy przenieść próbkę.

RK4PQNjy7HgpA

Ilustracja przedstawia otwarty program do edycji zdjęć GIMP. W oknie programu znajduje się zdjęcie w kolorze sepii. Na zdjęciu znajduje się grupa kobiet i mężczyzn w strojach z początku dwudziestego wieku. Brzegi zdjęcia są nierówne. Najbardziej zniszczona jest górna krawędź zdjęcia. Widoczne są tu duże ubytki i naderwania. Po lewej stronie zdjęcia znajduje się menu narzędziowe. W górnej części zdjęcia znajdują się dwie zielone, prostokątne ramki. Po lewej stronie jest ramka okalająca istniejącą część zdjęcia przedstawiającą fragment ściany, a po prawej stronie ta sama zawartość ramki, która uzupełniła ubytek w zdjęciu.

Gdy uszkodzenia są bardzo duże, możemy również skopiować nieuszkodzone fragmenty zdjęcia i wkleić je w miejsca, które wymagają korekty. Za pomocą wybranego z przybornika narzędzia Zaznaczanie prostokątne (R), zaznaczamy interesujący nas obszar i kopiujemy, wciskając klawisze Ctrl + C, a następnie wklejamy poprzez naciśnięcie klawiszy Ctrl + V. Tak wklejony fragment możemy dowolnie przesuwać i zniekształcać, żeby dopasować go do reszty zdjęcia.

RullFtHG5s08x

Ilustracja przedstawia otwarty program do edycji zdjęć GIMP. W oknie programu znajduje się zdjęcie w kolorze sepii. Na zdjęciu znajduje się grupa kobiet i mężczyzn w strojach z początku dwudziestego wieku. Brzegi zdjęcia są nierówne. Najbardziej zniszczona jest górna krawędź zdjęcia. Widoczne są tu duże ubytki i naderwania w środkowej części krawędzi. Po lewej stronie zdjęcia znajduje się menu narzędziowe i zaznaczona jest opcja Zaznaczanie prostokątne. W lewej, górnej części zdjęcia znajduje się zaznaczenie wykonane dużą, prostokątną, zieloną ramką. Na prawej krawędzi ekranu programu znajduje się menu umożliwiające zmianę kolorów.

Aby jeszcze lepiej dopasować skopiowany fragment do miejsca, w które chcemy go wkleić, możemy skorzystać z narzędzia Gumka (Shift + E).

RMIOT1IltfpN5

Ilustracja przedstawia otwarty program do edycji zdjęć GIMP. W oknie programu znajduje się zdjęcie w kolorze sepii. Na zdjęciu znajduje się grupa kobiet i mężczyzn w strojach z początku dwudziestego wieku. Brzegi zdjęcia są wyrównane, a ubytki usunięte. Po lewej stronie zdjęcia znajduje się menu narzędziowe. Na prawej krawędzi ekranu programu znajduje się menu umożliwiające zmianę kolorów.

Uzupełnienie ubytku na zdjęciu powoduje, że wzrok patrzącego kieruje się ku sfotografowanej grupie osób, a nie w stronę uszczerbku.

RqFR4xzZkwSgT

Ilustracja przedstawia dwa te same zdjęcia w kolorze sepii. Na zdjęciu znajduje się grupa kobiet i mężczyzn w strojach z początku dwudziestego wieku. Zdjęcie po lewej stronie jest przed zmianami. Brzegi zdjęcia są nierówne. Najbardziej zniszczona jest górna krawędź zdjęcia. Widoczne są tu duże ubytki i naderwania. Zdjęcie po prawej stronie jest po zmianach. Ma uzupełnione ubytki, jego górna krawędź jest wyrównana.

Słownik