Pędzel jako narzędzie malarskie

Jednymi z podstawowych narzędzi malarskich są pędzle, pozwalające uzyskać zamierzony efekt artystyczny. Dzielimy je na naturalne, pochodzenia odzwierzęcego (z włosiem, np. wiewiórki, borsuka, kozy czy kucyka) i syntetyczne, wykonane z włókien nylonowych lub poliestrowych). Ze względu na kształt i zastosowanie rozróżniamy następujące typy pędzli:

  • okrągły – idealny do wypełniania fragmentów obrazu, do wykończenia czy konturowania; polecany do wszystkich rodzajów farb, szczególnie akrylowych i olejnych;

  • płaski – pozwala nałożyć cienką powłokę farby, stworzyć proste krawędzie, dać efekt pokrycia lakierem, dzięki pędzlom płaskim szybko można pokryć duże powierzchnie; ten rodzaj pędzla nadaje się do każdego rodzaju farb;

  • bright – (ang. jasny, pełen światła, oznacza też jaskrawy, żywy kolor), zalecany przy glazurowaniu, daje krótkie i pewne kreski, skosy, można nim tworzyć szczegóły; sprawdzi się w przypadku farb olejnych oraz akrylowych;

  • wachlarz – niezbędny do tzw. cętkowania, do malowania chmur, drzew, liści (w przypadku syntetycznego włosia); wachlarz wykonany z włosia naturalnego posłuży natomiast przy blendowaniu i wygładzaniu kolorów na płótnie; farby pasujące do pędzla o kształcie wachlarza: akrylowe, olejne, tempera, akwarele;

  • skośny – taki pędzel dobrze retuszuje i wypełnia krawędzie, można nim pomalować trudno dostępne miejsca i tak jak pędzel płaski, ułatwia szybkie zamalowanie całej powierzchni; łączony z farbami olejnymi i akrylowymi;

  • filbert – (ang. orzech laskowy) umożliwia blendowanie, delikatne wykonanie, retuszowanie, ten pędzel to połączenie pędzla okrągłego z płaskim, swoją nazwę zawdzięcza kształtowi podobnemu do orzecha laskowego; farby do niego pasujące: akrylowe, olejne i dekoracyjne;

  • okrągły spiczasty – konieczny przy malowaniu szczegółów, przy wykończeniach czy retuszowaniu; ten pędzel jest węższy od pędzla okrągłego, a dodatkowo ma ostre zakończenie; nadaje się do pracy z każdym rodzajem farby;

  • „koci język” – ułatwia krótkie pociągnięcia oraz malowanie szczegółów, dobrze trzyma farbę olejną, a także akrylową.

Pędzle tradycyjne umożliwiają twórcom rozmycie obrazu, wtopienie szczegółów w tło, a także zwiększenie dynamiki kolorów, poprzez różnorodne pociągnięcia pędzlem, zostawienie na obrazie śladów krótkich bądź długich, mocnych lub bardzo drobnych.

Artyści, korzystający w swojej pracy z tradycyjnych pędzli, potrafią za ich pomocą stworzyć niezwykłe dzieła: od abstrakcyjnych do hiperrealistycznych, od wielkich malowideł do miniatur. Czy narzędzia w programach graficznych dają takie same możliwości?

Pędzel jako narzędzie rysownicze w programach graficznych

Aktywacja pędzla

W programie GIMP narzędzie pędzla możemy uruchomić na trzy sposoby:

  • wybierając z bocznego paska menu ikonę pędzla;

  • wybierając w pasku menu Narzędzia | Narzędzia rysowania | Pędzel;

  • używając klawisza P.

R11uNE2YV8Md91
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Podstawowe właściwości pędzla

W odniesieniu do pędzli możemy spotkać się z pojęciem pędzli predefiniowanychnarzędzie predefiniowanepredefiniowanych. Oznacza ono, że charakterystyczne cechy pędzla takie jak kształt, rozmiar i twardość zostały już określone w programie. Otwierając narzędzie, możemy zatem od razu skorzystać z gotowych propozycji pędzli. Oczywiście, dalej mamy opcję ich modyfikowania czy tworzenia nowych.

Zapoznaj się z galerią prezentującą właściwości pędzla i przetestuj działanie tych opcji.

1

Tworzenie własnego pędzla

Zestaw dostępnych pędzli można powiększyć o własne modyfikacje i propozycje. Zobaczmy, na dwóch różnych przykładach, jak to wykonać.

Standardowy, własny pędzel

W pierwszej kolejności stworzymy standardowy pędzel. Z menu głównego wybieramy Okna | Dokowalne okna dialogowe | Pędzle.

RZtOz8puhSqFl1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Następnie, po prawej stronie programu, otworzy się okno pędzli. Mamy tam dostępną ikonę tworzenia nowego pędzla.

R1LLyUgOiIEXl
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Teraz możemy przystąpić do stworzenia nowego pędzla.

R1aeQbeg6KDJh
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Główne parametry, którymi możemy sterować to: kształt, promień, ostrza, twardość, proporcje, kąt i odstępy. Pamiętajmy też, aby nadać nazwę stworzonemu pędzlowi. Na ilustracji widać przykładowy efekt, jaki możemy uzyskać.

RNEl4PRJIYIS0
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Stworzony przez nas pędzel pojawi się na liście w panelu bocznym, po lewej stronie. Używając tego narzędzia, będziemy mogli je nadal modyfikować, zgodnie z omówionymi opcjami.

R1Ye6Mw3Ztbyd
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Pędzel z fragmentu gotowego obrazu

Pobierz plik, aby odtworzyć procesy omówione w materiale

RZGrGOBz1N3XZ

Przycisk do pobrania pliku PNG z treścią materiału.

Plik PNG o rozmiarze 3.07 MB w języku polskim

Pędzle możemy tworzyć także na podstawie zdjęć czy obrazów. Najbardziej przydatne są takie grafiki, w których łatwo wyodrębnić kształty, np. drzewa, kwiaty, chmury. Stworzymy pędzel, którego końcówką będzie filiżanką z kawą. Rozpoczynamy od otwarcia pliku z obrazem.

R98rXU4Li7FRM
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Aby wyciąć z obrazka filiżankę z kawą, używamy narzędzia Odręczne zaznaczanie obszarów.

Rmg6rb982ZJDs
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Po zaznaczeniu odpowiedniego kształtu, kopiujemy efekt naszych działań.

R3lv7BE6GSBOR
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Na tej podstawie obraz kopiuje się do schowka i mamy możliwość wybrania go wśród innych rodzajów pędzli.

RnoSeltLsOg8A
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Domyślne ustawienia pędzla dają następujący efekt:

Rbs3ZBUVA263i
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Oczywiście, możemy zmieniać parametry dostępne dla pędzli, również dla utworzonego przez nas rodzaju. Modyfikując jedynie rozmiar i krycie, uzyskamy następujący efekt:

RwpZAee4eOEsK
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka

Rysowanie prostych linii w programie GIMP jest dostępne poprzez przytrzymanie przycisku Shift. Zobaczmy, jaki efekt możemy uzyskać, wykorzystując stworzony własnie pędzel. 

RppvC4YNg4PHA
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W przypadku, gdy chcemy częściej korzystać z wykreowanego pędzla, dobrym rozwiązaniem jest zapisanie go w palecie pędzli. Najlepiej zrobić to zaraz po wykrojeniu konkretnego obrazu.

W celu zapisania obrazu jako pędzla, klikamy prawym przyciskiem myszy na obraz i wybieramy opcję Plik | Wyeksportuj. Przy zapisywaniu nowego rodzaju pędzla, musimy pamiętać o rozszerzeniu .GBR. W omawianym przykładzie może to być kawa.gbr, a także wybrać odpowiednią ścieżkę zapisu (można to zrobić przez wyszukanie folderu brushes w oknie zapisu).

R1O6EXAahwrST
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W ostatnim kroku, w otwartym oknie dialogowym potwierdzamy utworzenie pędzla i – po zakończonym działaniu i odświeżeniu listy pędzli (lub po ponownym uruchomieniu programu) – mamy dostępny nowy pędzel.

Wczytywanie pędzli z internetu

W programie GIMP jest możliwość zapisania wzorów pędzli z internetu. Należy wykorzystać do tego tę samą ścieżkę zapisu, która została wskazana przy zapisywaniu stworzonego przez nas pędzla. Pamiętajmy jednak, że zbyt duża liczba dodatkowo zapisywanych rozszerzeń może wpływać niekorzystnie na szybkość działania programu.

Najpierw znajdujemy pędzel bądź zestaw pędzli, które chcemy dodać. Możemy skorzystać z darmowych stron, które oferują wiele różnych rodzajów pędzli – zazwyczaj wymagają one rejestracji użytkownika, poprzez podanie adresu mailowego.

Po znalezieniu odpowiedniego wzoru, pobieramy go na dysk. Pliki, które ściągamy, zwykle są spakowane w formacie zip, więc kolejnym krokiem będzie ich wypakowanie. Tutaj od razu możemy wskazać ścieżkę do programu GIMP, do którego pędzel ma być wypakowany lub kopiujemy go później, do folderu brushes.

Po uruchomieniu programu nowy pędzel powinien być widoczny na liście (rodzaje pędzli uporządkowane są alfabetycznie, więc znając nazwę nowego pędzla, możemy go szybko odnaleźć w menu bocznym pędzla, po prawej stronie).

Ustawianie gradientu dla pędzla

Tematem, który również dotyczy ustawień kolorów, jest wykorzystanie gradientu w pędzlach. Aby pokazać jego działanie, tworzymy nowy dokument (Plik | Nowy) i dodajemy nową warstwę.

W kolejnym kroku wybieramy pędzel Hardness 100, wskazujemy mu odstępy na poziomie 98.0 i malujemy nim szlaczek. Na razie końcówka pędzla ma ustawiony kolor czarny, ale docelowo chcemy wprowadzić gradient.

Ri2HiIicK4S5h
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Następnie, w panelu bocznym, ustawiamy opcje Dynamika, wskazując na ustawianie koloru z gradientu.

RadcY1Q9F3f8W
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Na koniec sprawdzamy efekt naszej pracy.

RjCxesC23IGzR
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ustawienia kolorów

Najszybszy dostęp do podstawowej modyfikacji kolorów mamy w bocznym menu. Wystarczy kliknąć ikonę z dwoma kolorowymi kwadratami. Oznaczają one wskaźnik koloru pierwszoplanowego i koloru tła. Strzałki każdorazowo zamieniają te parametry, a miniaturki dwóch kwadratów resetują ustawienia do ustawień domyślnych – biały to kolor tła, czarny – kolor pierwszoplanowy).

R1TRR56mXqixC
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W ten sposób uzyskujemy dostęp do palety barw, gdzie możemy skorzystać z różnych opcji ustawienia kolorów.

R2pnV4vZTDODb
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Inne narzędzia rysownicze

GIMP posiada 14 narzędzi służących do rysowania, spośród których cztery „działają” tak jak analogiczne – rzeczywiste narzędzia używane przez plastyków. Pędzel został już szczegółowo opisany, zapoznaj się więc z galerią przestawiającą przykłady użycia pozostałych: aerografu, ołówka i stalówki.

1

Słownik

dynamika
dynamika

(dynamika kształtu, koloru, kąta) ustawienie, dzięki któremu każdy ślad, pozostawiany przez pędzel, ma nieco inne atrybuty

narzędzie predefiniowane
narzędzie predefiniowane

narzędzia z ustawieniami domyślnymi

rozproszenie
rozproszenie

ustawienie powodujące, że ślady pozostawiane przez narzędzie są rozstrzelone na osi poziomej i pionowej