Pędzel jako narzędzie malarskie

Jednymi z podstawowych narzędzi malarskich są pędzle, pozwalające uzyskać zamierzony efekt artystyczny. Dzielimy je na naturalne, pochodzenia odzwierzęcego (z włosiem, np. wiewiórki, borsuka, kozy czy kucyka) i syntetyczne, wykonane z włókien nylonowych lub poliestrowych). Ze względu na kształt i zastosowanie rozróżniamy następujące typy pędzli:

  • okrągły – idealny do wypełniania fragmentów obrazu, do wykończenia czy konturowania; polecany do wszystkich rodzajów farb, szczególnie akrylowych i olejnych;

  • płaski – pozwala nałożyć cienką powłokę farby, stworzyć proste krawędzie, dać efekt pokrycia lakierem, dzięki pędzlom płaskim szybko można pokryć duże powierzchnie; ten rodzaj pędzla nadaje się do każdego rodzaju farb;

  • bright – (ang. jasny, pełen światła, oznacza też jaskrawy, żywy kolor), zalecany przy glazurowaniu, daje krótkie i pewne kreski, skosy, można nim tworzyć szczegóły; sprawdzi się w przypadku farb olejnych oraz akrylowych;

  • wachlarz – niezbędny do tzw. cętkowania, do malowania chmur, drzew, liści (w przypadku syntetycznego włosia); wachlarz wykonany z włosia naturalnego posłuży natomiast przy blendowaniu i wygładzaniu kolorów na płótnie; farby pasujące do pędzla o kształcie wachlarza: akrylowe, olejne, tempera, akwarele;

  • skośny – taki pędzel dobrze retuszuje i wypełnia krawędzie, można nim pomalować trudno dostępne miejsca i tak jak pędzel płaski, ułatwia szybkie zamalowanie całej powierzchni; łączony z farbami olejnymi i akrylowymi;

  • filbert – (ang. orzech laskowy) umożliwia blendowanie, delikatne wykonanie, retuszowanie, ten pędzel to połączenie pędzla okrągłego z płaskim, swoją nazwę zawdzięcza kształtowi podobnemu do orzecha laskowego; farby do niego pasujące: akrylowe, olejne i dekoracyjne;

  • okrągły spiczasty – konieczny przy malowaniu szczegółów, przy wykończeniach czy retuszowaniu; ten pędzel jest węższy od pędzla okrągłego, a dodatkowo ma ostre zakończenie; nadaje się do pracy z każdym rodzajem farby;

  • „koci język” – ułatwia krótkie pociągnięcia oraz malowanie szczegółów, dobrze trzyma farbę olejną, a także akrylową.

Pędzle tradycyjne umożliwiają twórcom rozmycie obrazu, wtopienie szczegółów w tło, a także zwiększenie dynamiki kolorów, poprzez różnorodne pociągnięcia pędzlem, zostawienie na obrazie śladów krótkich bądź długich, mocnych lub bardzo drobnych.

Artyści, korzystający w swojej pracy z tradycyjnych pędzli, potrafią za ich pomocą stworzyć niezwykłe dzieła: od abstrakcyjnych do hiperrealistycznych, od wielkich malowideł do miniatur. Czy narzędzia w programach graficznych dają takie same możliwości?

Pędzel jako narzędzie rysownicze w programach graficznych

Aktywacja pędzla

Narzędzie pędzla możemy uruchomić na różne sposoby:

  • wybierając w pasku menu Okno | Pędzle lub Okno | Ustawienia pędzla;

  • używając klawisza F5 lub B;

  • wybierając z paska, po prawej stronie, ikonę pędzli;

  • wybierając z bocznego paska menu, po lewej stronie, ikonę pędzla.

RGgyB90JPqIkI1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Aktywując pędzel z bocznego panelu menu (znajdującego się po lewej stronie) lub używając skrótu B, otwieramy pasek narzędzi, dotyczący modyfikacji pędzli pod głównym menu.

RKH9JadBkT52Y1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Dodatkowo, aby bezpośrednio otworzyć zakładkę Ustawienia pędzli, możemy skorzystać z ikony, która jest w bocznym pasku, po prawej stronie.

R1TOlkAxWlX6Y1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Podstawowe właściwości pędzla

W odniesieniu do pędzli możemy spotkać się z pojęciem pędzli predefiniowanychnarzędzie predefiniowanepredefiniowanych. Oznacza to, że cechy charakterystyczne, takie jak kształt, rozmiar i twardość zostały już określone w programie. Otwierając narzędzie, możemy zatem od razu skorzystać z gotowych propozycji pędzli. Oczywiście, dalej mamy opcję ich modyfikowania czy tworzenia nowych.

Zobaczmy teraz główne właściwości pędzla i przetestujmy ich działanie. Do podstawowych opcji pędzla (dostępnych zarówno w zakładce Pędzle, jak i Ustawienia pędzla) zaliczamy rodzaj, kształt końcówki pędzla, rozmiar, odbicie, kąt, zaokrąglenie, twardość i odstępy pomiędzy pociągnięciami pędzla.

W programie mamy podgląd śladu pędzla – dostępny jest on w zakładce Ustawienia pędzla, dlatego wszystkie właściwości, które będziemy testować, zweryfikujemy na podstawie tej wizualizacji.

Tworzenie własnego pędzla

Zestaw dostępnych pędzli można powiększyć o własne modyfikacje i propozycje. Zobaczmy na przykładzie, jak można to wykonać.

Pędzel z fragmentu gotowego obrazu

Pobierz plik, aby odtworzyć procesy omówione w materiale

RZx3EqyrJvAVo

Przycisk do pobrania pliku PNG z treścią materiału.

Plik PNG o rozmiarze 3.07 MB w języku polskim

Pędzle możemy tworzyć na podstawie zdjęć i obrazów. Najbardziej przydatne są takie, w których łatwo wyodrębniamy kształty, np. drzewa, kwiaty, chmury. Stworzymy pędzel, którego końcówką będzie filiżanka z kawą. Rozpoczynamy od otwarcia pliku z obrazem.

RWguVVPBY8zXn1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Aby wyciąć filiżankę z kawą z obrazka, używamy narzędzia Lasso do swobodnego zaznaczania.

R6s6gcEfdOReB
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Po obrysowaniu filiżanki z kawą, wybieramy w menu górnym Edycja | Zdefiniuj ustawienia domyślne pędzla.

R1Sn3xFtQ63CK
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W oknie dialogowym, które się pojawiło, zapisujemy nazwę utworzonego pędzla.

RmgrKPOspgfRQ1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Teraz czas na modyfikację stworzonego pędzla. Zaczynamy od ustawienia koloru, który możemy pobrać, używając zakraplacza z oryginalnego rysunku. W zakładce Ustawienia pędzla dodatkowo ustawiamy odstępy i testujemy działanie zdefiniowanego narzędzia.

RBv9yv0ICx9Cu1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wczytywanie pędzli z internetu

W programie Photoshop mamy możliwość importowania pędzli. Możemy to zrobić, korzystając z opcji Pobierz więcej pędzli, którą uruchamiamy, klikając w menu z panelu Pędzle, znajdującego się po prawej stronie.

RAf133WTCgVLp1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Po wybraniu tej opcji, jesteśmy przekierowani na stronę Adobe, gdzie możemy wybrać dowolne pędzle i je pobrać. Po kliknięciu w pobrany plik, pędzle są automatycznie wyświetlone w panelu Pędzle.

R1KvO4jlJRYfh1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W ten sam sposób możemy zapisać pędzle, które znaleźliśmy po wpisaniu w przeglądarce internetowej hasła „pędzle dla Photoshopa”. Możemy skorzystać z darmowych stron, które oferują wiele różnych rodzajów pędzli, zazwyczaj jednak wymagają rejestracji użytkownika.

Ustawienia kolorów

Najszybszy dostęp do podstawowej modyfikacji kolorów mamy w bocznym menu. Wystarczy kliknąć ikonę z dwoma kolorowymi kwadratami (oznaczają one wskaźnik koloru pierwszoplanowego i koloru tła, a strzałki zamieniają każdorazowo te parametry, miniaturki dwóch kwadratów resetują ustawienia do ustawień domyślnych).

R1TRR56mXqixC
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W ten sposób uzyskujemy dostęp do palety barw, gdzie możemy skorzystać z różnych opcji ustawienia kolorów.

R2pnV4vZTDODb
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Dla zainteresowanych

Więcej informacji o kolorze znajdziesz w e‑materiale Grafika rastrowa – barwy i operacje na obraziePtsGagXRAGrafika rastrowa – barwy i operacje na obrazie.

Ustawianie gradientu dla pędzla

Tematem związanym z ustawieniami kolorów jest także wykorzystanie gradientu w pędzlach. Aby pokazać jego działanie, tworzymy nowy dokument (Plik | Nowy) i dodajemy nową warstwę.

RkVIqJAVjMSMi
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W kolejnym kroku wybieramy pędzel Zaokrąglony twardy. Wskazujemy mu rozmiar 150 pikseli, a także odstępy na poziomie 99% i uzyskujemy następujący efekt:

R2ek3dGNYRzBM
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Malujemy wzór zdefiniowanym przez nas pędzlem. Na razie końcówka pędzla ma ustawiony kolor czarny, ale docelowo chcemy wprowadzić gradient.

RuqFGEdzd20Gy
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Następnie wykorzystujemy narzędzie zwane Różdżką. Możemy je odnaleźć w pasku bocznym, po lewej stronie. Klikając prawym przyciskiem myszy, otwieramy listę i wybieramy z niej narzędzie Różdżka.

R1LxL9j6XYSZ7
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Klikamy różdżką w miejsce na dokumencie, ale poza pędzlem. Efektem tego jest zaznaczenie obszaru całego dokumentu poza pędzlem.

Rk9bpStWkiLws
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Docelowo chodzi o ustawienie gradientu w pędzlu, więc musimy odwrócić zaznaczenie i ustawić focus na pędzlu. Wybieramy z menu górnego Zaznaczenie | Odwrotność.

R1JJTi6iBuVoF
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Przystępujemy do ustawienia gradientu. Otwieramy narzędzie Gradient z paska bocznego.

R115yRhxyXigZ
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W górnej części mamy otwarte narzędzie, z którego teraz będziemy korzystać. Ustawiamy preferowaną kolorystykę i tryb. Następnie kursorem – poprzez kliknięcie – wskazujemy, w jakim kierunku ma zmieniać się kolorystyka (działanie to jest dokładnie widoczne na animacji, po najechaniu myszą na narzędzie Gradient w pasku bocznym).

Raoa5PQXaq08P
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Po skończonej modyfikacji pędzla, usuwamy zaznaczenie (wybieramy z menu Zaznaczenie | Usuń zaznaczenie).

RG78JO0INXpRs
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

dynamika
dynamika

(dynamika kształtu, koloru, kąta) ustawienie, dzięki któremu każdy ślad pozostawiany przez pędzel ma nieco inne atrybuty

narzędzie predefiniowane
narzędzie predefiniowane

narzędzia z ustawieniami domyślnymi

rozproszenie
rozproszenie

ustawienie, które powoduje, że ślady pozostawiane przez narzędzie są rozstrzelone na osi poziomej i pionowej