Sztuka z kresek

Czasami, aby stworzyć dzieło sztuki, wystarczy kilka kresek lub proste kształty, a kompozycja staje się unikatowa - i zapisuje się w historii sztuki jako nowy, odrębny nurt. Tak było w przypadku neoplastycyzmu, kierunku zapoczątkowanego w latach dwudziestych $\text{XX}$ wieku przez Pieta Mondriana. Ten holenderski malarz propagował w swoich pracach abstrakcję geometryczną, charakteryzującą się użyciem linii pionowych i poziomych, nachodzących na siebie. Powstałe w ten sposób kwadraty oraz prostokąty mają barwy podstawowe: żółtą, czerwoną i niebieską, a także białą, szarą i czarną, które artyści nazwali nie‑kolorami.

Piet Mondrian wraz z Theo van Doesburgiem założył w roku $1917$ w Lejdzie grupę artystyczną o nazwie „De Stijl” (niderl. – styl). W czasopiśmie o takim samym tytule publikowane były teorie dotyczące neoplastycyzmu i główne koncepcje kierunku. Linie pionowe w pracach oznaczać miały dynamikę, czyli męskość, a linie poziome stateczność, która z kolei miała być wyrazem kobiecości. Charakterystyczne cechy stylu to prostokątność, brak dekoracji, abstrakcja i odrzucenie natury na rzecz docenienia pracy człowieka – artysty operującego geometrią i określoną paletą barw, w celu wywołania u odbiorcy jasnych, prostych reakcji i emocji: zainteresowania, zaintrygowania, zaskoczenia, jak również spokoju, poczucia symetrii, ładu itd.

Na najbardziej reprezentatywnych pracach z tego okresu ($1917$–$1931$) widzimy różne układy prostokątów i kwadratów. Ich rozmiary są dowolne, kolory figur zdecydowane, a kontury wyraziste. Tło prac jest zwykle białe, co jeszcze bardziej wzmacnia efekt afirmacji geometrii, kultu form czystych, pozbawionych ozdobników.

RmvGXET46zJZq

Ilustracja przedstawia powierzchnię, którą tworzą stykające się ze sobą prostokąty różnej wielkości. Część prostokątów jest biała, jeden jest niebieski, inny żółty, czarny, czerwony.

RZzzEHkPGEDqd

Zdjęcie ukazuje pionowe i poziome kreski w postaci różnej długości wąskich prostokątów. Prostokąty nie stykają się ze sobą. Mają one kolory: czerwony, niebieski, czarny, żółty.

R18iKZJ3IAmNV

Ilustracja przedstawia powierzchnie, na której w poziomie i w pionie są kolorowe, przecinające się linie, a także gdzieniegdzie większe i mniejsze prostokąty. Występują cztery kolory: żółty, czerwony, niebieski, biały.

R6hkzykmxbz5i

Zdjęcie przedstawia obrócony kwadrat w taki sposób, że dolną część stanowi jeden z jego kątów. Powierzchnia kwadratu jest wypełniona przylegającymi do siebie kwadratami i prostokątami różnej wielkości w odcieniach żółtego, szarego.

Dzieła te do dzisiaj inspirują grafików, projektantów czy fotografów: słynne kolorowe prostokąty i kwadraty stały się rozpoznawalnym motywem, a ich użycie w innych pracach wymaga posiadania stosownych licencji bądź uprawnień. Wizjoner stylu, artysta i kreator mody Yves Saint Laurent w jednej ze swoich kolekcji wykorzystał wzór z obrazów Mondriana. Model „Mondrian” pojawił się na rynku w $1965$ roku i szybko zyskał ogromną popularność, a sam wzór – znany dotąd tylko z galerii sztuki – trafił do kultury masowej.

R1M4axcmeQRfj

Zdjęcie ukazuje sukienkę wiszącą na manekinie. Sukienka jest bez rękawów. Wzór na materiale stanowią prostokąty w kolorach: białym, czerwonym, niebieskim, żółtym. Miejsca styku prostokątów ro czarne linie.

Malarze tworzący w nurcie neoplastycyzmu używali w swojej pracy pędzli i farb, natomiast w dalszej części e‑materiału zapoznasz się z możliwością rysowania linii i prostych kształtów w programie graficznym.

Rastrowe linie i kształty

W Photoshopie najprostszymi narzędziami do rysowania linii są Pędzel oraz Ołówek. Rozmiar i kształt końcówki możemy ustawić na pasku opcji lub nacisnąć prawy przycisk myszy, a następnie skorzystać z menu kontekstowego.

RwYEiRCQHr34a

Ilustracja przedstawia okno programu. W oknie wybrano ikonę pędzla.

Aby narysować dowolną krzywą, po wybraniu odpowiedniego narzędzia, np. Pędzel, wystarczy nacisnąć lewy przycisk myszy i przytrzymując go, narysować linię. Inaczej postępujemy, gdy linia ma być prosta: w takiej sytuacji najpierw klikamy miejsce, w którym chcemy umieścić początek linii, a następnie wciskamy klawisz Shift i – przytrzymując go – klikamy punkt, w którym linia ma się zakończyć. Kolejne kliknięcia (wciąż przy wciśniętym klawiszu Shift) powodują dołączenie następnych odcinków do tych już istniejących.

Aby narysować kształt rastrowy, wybieramy narzędzie z przybornika Zaznaczenie prostokątne lub Zaznaczenie eliptyczne i klikamy lewym przyciskiem myszy na obszarze roboczym, a następnie rozciągamy kształt do odpowiedniej wielkości. Przytrzymując klawisz Shift, rysujemy kształty o równych rozmiarach. Utworzony w ten sposób obrys możemy teraz wypełnić za pomocą narzędzi takich jak Wiadro z farbą lub Gradient.

Podczas zaznaczania wybranych obszarów należy zwrócić uwagę na Wtapianie. Jeżeli brzeg ma być ostry, wpisujemy wartość 0. Jeżeli zaś brzegi kształtu mają być rozmyte, zwiększamy wartość wtapiania. Wartość tę znajdziemy na górnym pasku opcji, po wybraniu narzędzia Zaznaczenie eliptyczne lub Zaznaczenie prostokątne. Aby móc edytować te kształty niezależnie od siebie, dobrze jest umieszczać je na osobnych warstwach.

Tworzenie ścieżek

ŚcieżkiścieżkaŚcieżki to przydatna funkcja występująca w każdym programie do edycji grafiki, służąca do tworzenia obiektów wektorowych. W Photoshopie narzędzie do ich tworzenia nosi nazwę Pióro i znajdziemy je pod skrótem klawiszowym P. Ścieżki tworzymy także za pomocą narzędzi do rysowania i zaznaczania.

Przed utworzeniem ścieżki wybieramy z menu Okno pozycję Ścieżki. Po prawej stronie pojawi się pusty panelpanelpanel Ścieżki.

Wybieramy narzędzie Pióro i przytrzymując wciśnięty lewy przycisk myszy, zaczynamy rysować. Tworzymy ścieżkęścieżkaścieżkę, którą następnie można wypełnić lub na jej podstawie wykonać zaznaczenie. Pióro możemy wybrać bezpośrednio z przybornika, możemy też wybrać jego odmianę na pasku opcji (lub użyć skrótu Shift + P). Pióro jest narzędziem do dokładnego rysowania prostych segmentów i krzywych, Pióro dowolne pozwala na swobodne rysowanie ścieżek, na których punkty kontrolne stawiane są automatycznie, zaś Pióro krzywizny pozwala w intuicyjny sposób rysować gładkie krzywe i linie proste.

R1CyB6CdOSsHN

Ilustracja przedstawia narzędzie pióra. Pokazano trzy opcje wyboru wraz z namalowanymi ścieżkami. Wersja pierwsza: na liście zaznaczono Pióro. Obok jest pozioma krzywa, ma odcinki prostych linii i zakrzywionych. Okręgami zaznaczono punkty kontrolne. Druga opcja: z listy wybrano Pióro dowolne. Obok różne krzywe. Z trzeciej opcji wybrano: Pióro krzywizny. Na ilustracji jest jedna długa krzywa przypominająca nieregularną sinusoidę. Krzywa ma punkty kontrolne.

Ścieżki automatycznie zapisywane są w panelu o tej samej nazwie.

Jeśli chcemy, aby kolejne zamknięte ścieżki stanowiły odrębne obiekty (np. po to, żeby każdy z nich wypełnić innym kolorem), dodajemy je, używając opcji Dodania nowej warstwy znajdującej się na dolnym pasku panelu Ścieżki. W przeciwnym wypadku kolejne ścieżki będą dołączane do już istniejącej, a edycja (np. obrysowanie ścieżki) będzie miała wpływ na każdą z nich.

Tworzymy kolejne punkty za pomocą pióra, klikając w wybrane miejsca w obszarze dokumentu.

Jeśli chcemy utworzyć zaokrąglenie (w Photoshopie punkt kontrolny leżący na krzywej nazywany punktem gładkim), przytrzymujemy przycisk myszy i przeciągamy. Pojawią się uchwyty, którymi możemy manipulować i nadawać ścieżce pożądany kształt.

R2lxuwfClrKWx

Ilustracja przedstawia linię prostą. Na jej środku jest mały niebieski kwadrat. Oe kwadratu w górę biegną kolejne odcinki krzywej. Odcinki zakończone są małymi kwadratami.

Edycja ścieżek

Narysowana ścieżka składa są z odcinków połączonych punktami kontrolnymipunkt kontrolnypunktami kontrolnymi. Punkty te można dodawać, usuwać oraz konwertowaćkonwersjakonwertować. Ta ostatnia opcja oznacza, że jeśli klikniemy dwa punkty na początku oraz na końcu krzywej, to zostanie ona przekształcona w odcinek.

Każdy spośród punktów wchodzących w skład ścieżki możemy edytować na kilka sposobów (należy pamiętać o zaznaczeniu narzędzia Pióro):

• punkt narożny (łączący dwie krzywe łamane) możemy zamienić na punkt gładki (łączący dwie krzywe gładkie), wciskając klawisz Alt i przeciągając kursorem do momentu wyciągnięcia uchwytów; analogicznie punkt gładki możemy zamienić na narożny (uruchamiamy w ten sposób narzędzie konwertowaniakonwersjakonwertowania punktów);

RYRUz4bRaK03D

Ilustracja przedstawia okno programu. Przy ikonie stalówki rozwinięta jest lista. Wybrano: Konwertowanie punktów.

• jeśli przytrzymując punkt kursorem myszy, wciśniemy klawisz Ctrl, będziemy mogli przesunąć dany punkt;

• w sytuacji, gdy jedną część krzywej chcemy wygiąć w innym kierunku, możemy przytrzymać klawisz Alt i wygiąć pierwsze ramię, by zrobić z niego punkt narożny,

R126PTEKt19am

Ilustracja przedstawia krzywe. Są dwie linie połączone ze sobą pod pewnym kątem. Pomiędzy krzywymi jest niebieski kwadrat. Od niego biegnie krzywa - łuk ku górze, a następnie od jej wierzchołka prowadzi w dół linia prosta.

dzięki czemu drugie ramię będziemy mogli wygiąć w innym kierunku.

R11ymzCzcGrOh

Ilustracja przedstawia krzywą. Mniej więcej w połowie krzywej jest linia prosta. Na jej lewym końcu jest mały kwadrat. Od kwadratu ku górze biegnie łuk wygięty w lewą stronę, od kwadratu w dół biegnie łuk wygięty w prawą stronę.

Jeśli chcemy zamknąć ścieżkę, łączymy pierwszy punkt z ostatnim. Obok kursora pojawi się kółeczko informujące, że dotarliśmy do właściwego miejsca i możemy skończyć rysowanie. Zwalniamy wtedy lewy przycisk myszy.

Gdy chcemy narysować figurę złożoną z odcinków lub krzywych, które będą nieco gładsze niż po użyciu Pióra dowolnego, zaznaczamy narzędzie Pióro. Aby uzyskać odcinki, klikamy w kolejnych punktach. Natomiast chcąc uzyskać krzywe, naciskamy lewy przycisk myszy i – nie zwalniając go – przeciągamy wskaźnik w odpowiednim kierunku. W ten sposób modelujemy linię.

W programie Photoshop każda stworzona ścieżka widoczna jest automatycznie w panelu Ścieżki. Jeśli korzystamy z gotowych kształtów (klawisz U na klawiaturze), również pojawią się one jako osobne warstwy ścieżek.

Jeśli przejdziemy teraz do panelu Warstwy, okaże się, że widoczna jest tylko aktywna ścieżka. Jednak ścieżka nie jest jeszcze obiektem. Musimy ją wypełnić lub obrysować, albo użyć jej do wykonania zaznaczenia, a następnie również wypełnić, by otrzymać kształt rastrowy. I tu, podobnie jak przy tworzeniu ścieżek, dobrze jest pamiętać o dodawaniu nowych warstw.

Zaznaczenie

W celu utworzenia zaznaczenia ze ścieżki wybieramy narzędzie z paska narzędzi, znajdującego się na dole panelu ścieżek (symbolizuje je kółko oznaczone przerywaną linią).

Tworząc zaznaczenie ze ścieżki, możemy np. wyciąć kształt danej ścieżki z innego obrazu. Zobaczmy to na przykładzie.

Mamy następujące zaznaczenie z utworzonej wcześniej ścieżki:

R14KJ226dxOEo

Ilustracja przedstawia czworokąt o nierównych bokach. Boki są zaznaczone liniami przerywanymi.

Tworzymy prostokąt nachodzący na zaznaczenie:

W kolejnym kroku dodajemy maskę z warstwy i otrzymujemy efekt w postaci wyciętego w prostokącie kształtu.

Wypełnienie

Ścieżkę możemy również wypełnić kolorem pierwszego planu. Z dolnego przybornika panelu Ścieżki wybieramy ikonę przedstawiającą zamalowane kółko.

Obrysowanie

W panelu Ścieżki znajduje się również narzędzie, dzięki któremu mamy możliwość obrysowania danej ścieżki pędzlem. Symbolizuje je ikona w postaci obrysu kółka. Grubość i rodzaj obrysu będą zależały od ustawień pędzla (więcej informacji na temat narzędzia Pędzel można znaleźć w e‑materiale Grafika rastrowa – kolory i pędzleP6C2HXIjVGrafika rastrowa – kolory i pędzle). Należy pamiętać, że obrys automatycznie będzie miał nadany kolor pierwszego planu, dlatego warto wcześniej ustawić odpowiednią barwę.

Kształty

Kształty to elementy wektorowe, które można dowolnie modyfikować poprzez zmianę rozmiaru i proporcji, a także przez obrót czy pochylenie. Obiekty te w rzeczywistości są maskami wektorowymimaska wektorowamaskami wektorowymi, które można dowolnie kształtować za pomocą narzędzi używanych również w przypadku ścieżek, tzn. dodawania, odejmowania oraz konwertowania punktów kontrolnych. Ponadto kształty możemy modyfikować przy użyciu funkcji przekształceń dostępnych w menu.

RoANSf5pOH1rW

Ilustracja przedstawia cztery figury geometryczne, obok których są listy z funkcjami przekształceń. Na górze ilustracji jest żółty kwadrat, obok lista: Prostokąt, Elipsa, Trójkąt, Linia, Kształt własny. Wybrano prostokąt. Następnie jest fioletowy okrąg. Z listy opcji wybrano elipsę. Kolejno jest zielony trójkąt, jego boki zaznaczono czarną linią przerywaną. Z listy wybrano trójkąt. Następnie jest sześciokąt, jest cieniowany - od koloru niebieskiego do różowego. Z listy wybrano wielokąt. Na końcu znajduje się różowa kreska biegnąca na skos. Z listy wybrano linię.

Rysując kształty wektorowe, trzymamy się tej samej zasady, która obowiązuje przy wykonywaniu zaznaczeń: klawisz Shift umożliwia rysowanie figur foremnych, np. kwadratów i kół. Należy jednak pamiętać, że powoduje on tworzenie kształtów na tej samej warstwie, a przy zaznaczeniach dodaje je do siebie. Dlatego zanim użyjemy klawisza Shift, powinniśmy dodać nową warstwę. Tylko wtedy kształty będą od siebie niezależne.

Program Photoshop oferuje całą gamę kształtów własnych, dodatkowo można je również zaimportować z dysku lub utworzyć samodzielnie i zapisać w bibliotece.

Zwróćmy też uwagę, że kształty wektorowe nie są wypełniane w tradycyjny sposób, lecz używa się do nich stylów warstwy. Do dyspozycji mamy kilka predefiniowanych stylów – każdy z nich można zmienić, korygując w odpowiedni sposób opcje mieszania warstw.

Każdy kształt wektorowy można przekształcić w rastrowy. Wystarczy w tym celu kliknąć prawym przyciskiem myszy warstwę z wybranym kształtem i zaznaczyć w menu kontekstowym Rasteryzuj warstwę. Jednak z opcji tej warto skorzystać tylko wtedy, kiedy chcemy usunąć fragment kształtu gumką lub gdy zamierzamy zaznaczyć i zmienić wyłącznie jego fragment. W praktyce takie operacje wykonujemy albo bardzo rzadko, albo wcale.

Słownik