DeaminacjadeaminacjaDeaminacja to reakcja chemiczna, która polega na odłączeniu od danego aminokwasu, najczęściej glutamininanu, grupy aminowej.

Podczas reakcji utleniania glutaminianu, nazywanej oksydacyjną deaminacją, grupa aminowa zostaje usunięta i zastąpiona grupą ketonową. Ta reakcja chemiczna jest katalizowana przez enzym – dehydrogenazędehydrogenazydehydrogenazę glutaminianową. W reakcji deaminacji glutaminianu powstają amoniakamoniakamoniak (NHIndeks dolny 3₃) oraz ketokwas (alfa‑ketoglutaran z grupą ketonową –C=O), który podlega dalszym przemianom. Dehydrogenaza glutaminianowa może współdziałać ze związkami takimi jak NADIndeks górny +⁺NADIndeks górny +⁺NADIndeks górny +⁺ i NADPIndeks górny +⁺NADPIndeks górny +⁺NADPIndeks górny +⁺, które są przenośnikami elektronów i protonów (HIndeks górny +⁺).

Uważa się, że deaminację aminokwasów może katalizować także inny enzym – oksydazaoksydazaoksydaza. Oksydaza glutaminianowa współdziała z FADFADFAD i FMNFMNFMN, które należą do nukleotydów flawinowych. W trakcie reakcji deaminacji z udziałem oksydazy powstają również ketokwas oraz amoniak, a także zredukowane formy tych nukleotydów, czyli FADHIndeks dolny 2₂ oraz FMNHIndeks dolny 2₂. Związki te zdolne są do przekazywania wodoru na tlen, w wyniku czego dochodzi do powstawania nadtlenku wodoru (HIndeks dolny 2₂OIndeks dolny 2₂).  Jest on następnie rozkładany do tlenu i wody przez enzym – katalazękatalazakatalazę – występujący w dużych ilościach w wątrobie.

Dehydrogenazy i oksydazy to nie wszystkie enzymy zdolne do przeprowadzania reakcji deaminacji aminokwasów. Enzym dehydratazadehydratazadehydrataza serynowo‑treoninowa odpowiada za katalizowanie reakcji usuwania grup aminowych z aminokwasów –  treoniny oraz seryny. W pierwszej fazie tej reakcji od związku organicznego odłączają się cząsteczki wody (dehydratacja). Następnie zachodzi reakcja główna, czyli odłączenie grupy aminowej w postaci amoniaku.

Szkodliwy dla organizmu amoniak wchodzi do cyklu mocznikowego przeprowadzanego w wątrobie. Ulega przekształceniu w nietoksyczny mocznikmocznikmocznik.

Usunięcie grupy aminowej z aminokwasu rozpoczyna katabolizm tego związku organicznego. Po usunięciu z aminokwasów atomów azotu z pozostałych szkieletów węglowodorowych powstają związki pośrednie, takie jak:

Aminy biogenneaminy biogenneAminy biogenne tworzą się w wyniku dekarboksylacji aminokwasów, czyli usunięcia grupy karboksylowej z danego związku. Przykładem aminy biogennej jest histamina powstająca na drodze dekarboksylacji aminokwasu histydyny. Jest to związek biologicznie czynny, obniżający ciśnienie tętnicze, zwiększający przepuszczalność naczyń krwionośnych, a także biorący udział w reakcji alergicznej i stanie zapalnym. Inne aminy biogenne to przede wszystkim:

R15DGPMfTmcR7

Grafika przedstawia schemat powstawania amin biogennych. W wyniku reakcji od aminokwasu odłącza się grupa COO indeks górny minus, w czego wyniku dochodzi do powstania aminy biogennej z wydzieleniem dwutlenku węgla C O indeks dolny 2.

Słownik