Narząd wzroku tworzy para oczu umieszczona z przodu głowy w oczodołach – to jeden z najważniejszych i najbardziej złożonych narządów zmysłów, za którego pośrednictwem odbieramy ponad 80% docierających do nas informacji.

RjJa0CFN2H8ts

Na zdjęciu widać małe dziecko w szarym ubraniu leżące na kremowym kocu. Ma duże, niebieski oczy.

Główną częścią narządu wzroku jest gałka oczna, umieszczona na tłuszczowej wyściółce w oczodole. Oczodół stanowi jamę kostną, której ściany tworzy siedem kości twarzoczaszki. Z przodu gałkę oczną osłania powieka, należąca do narządów dodatkowych oka.

Większą część gałki ocznej wypełnia przezroczysty żel zwany ciałem szklistymciało szklisteciałem szklistym. Składa się on w 98% z wody oraz w 2% z kwasu hialuronowego (utrzymującego cząsteczki wody) i włókien kolagenowych, które odpowiadają za galaretowatą konsystencję. Ciecz znajduje się pod ciśnieniem, dzięki czemu gałka oczna zachowuje kulisty kształt.

Ścianę gałki ocznej tworzą trzy różnie zbudowane błony:

1. zewnętrzna błona włóknista;

2. środkowa błona naczyniowa;

3. wewnętrzna błona nerwowa, zwana siatkówką.

Błona zewnętrzna – włóknista – zawiera liczne włókna kolagenowe i dzieli się na dwie części. W przedniej części gałki ocznej błona ta tworzy rogówkę, która jest cienka i przezroczysta. Odpowiada ona za ochronę gałki ocznej oraz skupianie i załamywanie światła, co ma szczególne znaczenie dla ostrości widzenia.

Rogówka jest silnie unerwiona, dlatego reaguje bólem i łzawieniem na dotyk i ciała obce. W tylnej części gałki ocznej zewnętrzna błona włóknista przechodzi w grubszą, nieprzezroczystą twardówkę, która tworzy sztywny, elastyczny szkielet gałki ocznej i chroni ją przed urazami. Twardówka ma kolor białawy (dlatego nazywana jest białkiem oka), który wraz z wiekiem zmienia się i przechodzi z białawoniebieskiego u dzieci w żółtawobiały u osób starszych.

Pod zewnętrzną błoną włóknistą leży błona środkowa – naczyniowa. Składa się ona z trzech części:

1. przedniej – tęczówki;

2. środkowej – ciała rzęskowego;

3. tylnej – naczyniówki.

TęczówkatęczówkaTęczówka zbudowana jest z luźnej tkanki łącznej i zawiera pigment – melaninę. Barwnik ten pochłania światło, co zapobiega jego odbiciu wewnątrz gałki ocznej oraz nadaje tęczówce barwę.

Dzieci rodzą się zazwyczaj z niebieskimi oczami. Dopiero ok. 1 roku życia ustala się ilość zawartego w tęczówce pigmentu, który nadaje oczom ostateczny kolor. Gdy stężenie pigmentu jest małe, oczy mają kolor jasny, gdy duże – ciemny. Melanina to niejedyny czynnik odpowiedzialny za kolor oczu. Im krótsza fala świetlna padająca na tęczówkę, tym większemu ulega rozproszeniu – światło niebieskie rozpraszane jest bardziej niż światło czerwone, dlatego tęczówka przybiera takie kolory jak niebieski, zielony i brązowy.

Obecne w tęczówce naczynia krwionośne zaopatrują komórki tej tkanki w tlen i substancje odżywcze.

W centralnej części tęczówki znajduje się okrągły otwór – źrenica, przez którą dostają promienie świetlne. Wielkość źrenicy jest regulowana przez tęczówkę, zaopatrzoną w mięśnie gładkie, których praca nie podlega naszej woli. W zależności od intensywności światła mięśnie te kurczą się lub rozluźniają, regulując w ten sposób wielkość źrenicy, a tym samym ilość wpuszczanego do oka światła. Źrenica powiększona 4‑krotnie zwiększa 16‑krotnie ilość światła docierającego do wnętrza oka.

Wielkość źrenicy zależy również od emocji: strachu, zdenerwowania, smutku czy zmęczenia.

Środkowa część błony naczyniowej to ciało rzęskoweciało rzęskoweciało rzęskowe, którego najważniejszą część stanowi mięsień rzęskowy. Na jego włóknach (więzadłach), układających się podobnie jak szprychy w kole roweru, zawieszona jest soczewka. Jest ona dwuwypukła, przezroczysta, elastyczna i nie zawiera naczyń krwionośnych, a jej grubość zależy od stanu akomodacji. Skurcze mięśnia rzęskowego umożliwiają zmiany kształtu soczewki, co pozwala na ostre widzenie obrazów z bliska i z daleka. Więcej na ten temat przeczytasz tutajDedCjgdQ4tutaj.

R1aitFZaYuniT

Zdjęcie przedstawia dwie gałki oczne, na których oznaczono soczewkę, mięsień rzęskowy, siatkówkę i punkt skupienia promieni na siatkówce. Na pierwszym zdjęciu kiedy jest mała odległość oka od obiektu, soczewka ma kształt kulisty. Na drugim zdjęciu, kiedy odległość oka od obiektu jest duża, soczewka jest większa i spłaszczona. Punkt skupienia promieni na siatkówce znajduje się na obu zdjęciach gałek w tym samym miejscu, na tylnej ścianie wewnątrz gałki ocznej.

Ciało rzęskowe przechodzi w tylną część błony zwaną naczyniówką. Zawiera ona nerwy, komórki barwnikowe oraz naczynia krwionośne, które zaopatrują zewnętrzną część siatkówki w substancje odżywcze i tlen, a odprowadzają produkty przemiany materii. Płynąca w nich krew zabiera również ciepło z siatkówki, działając jak klimatyzator oka.

Wewnątrz gałki ocznej znajdują się trzy komory: tylna i przednia komora gałki ocznej oraz komora ciała szklistego. Przednia komora gałki ocznej leży między rogówką a tęczówką, tylna zaś za tęczówką, otoczona przez ciało szkliste, soczewkę i ciało rzęskowe. Obie komory wypełnione są wodnistą cieczą produkowaną przez ciało rzęskowe, zawierającą substancje odżywcze dla oka.

Trzecia błona gałki ocznej to siatkówka.

Siatkówka otacza bezpośrednio gałkę oczną i stanowi błonę światłoczułą, w której są nierównomiernie rozmieszczone komórki światłoczułe: czopki i pręciki. Różnią się one położeniem na siatkówce, wrażliwością, aktywnością i pełnią inne funkcje w procesie widzenia.

W środkowej części siatkówki, gdzie skupiane są promienie świetlne wpadające do oka prosto i równolegle, znajduje się miejsce najbardziej ostrego widzenia, zwane plamką żółtą. Występuje tu największa liczba czopków, dlatego plamka żółta charakteryzuje się ogromną wrażliwością na światło i barwy.

Zawarte w czopkach i pręcikach barwniki światłoczułe rozkładają się pod wpływem światła. Powoduje to zamianę bodźca świetlnego w bodziec nerwowy, który przekazywany jest nerwem wzrokowym do ośrodków wzroku w płacie potylicznym kory mózgowej.

Nerw wzrokowy przekazujący impulsy elektryczne wychodzi z tylnej części siatkówki – tarczy nerwu wzrokowego. Znajduje się tam miejsce całkowicie pozbawione komórek światłoczułych, zwane plamką ślepą.

R1GinXeERYMsJ

Na rysunku po lewej stronie widoczny jest mały, czarny znak plus. Po prawej stronie - mała, czarna kropka.

Test na istnienie plamki ślepej. Polega na spojrzenie na rysunek i wykonaniu kolejno czynności. Na rysunku po lewej stronie widoczny jest mały, czarny znak plus. Po prawej stronie - mała, czarna kropka.

Czynności, które należy wykonać:

1. zasłonić lewe oko;

2. popatrzeć na krzyżyk z odległości ok. 25 cm;

3. powoli skracać odległość.

Istnienie plamki ślepej (zniknięcie kropki) zauważamy przy odległości ok. 15 cm.

Gałki oczne, jako szczególnie delikatne i wrażliwe, są chronione przez oczodół, powieki górną i dolną, gruczoły łzowe oraz spojówki. Struktury te tworzą aparat ochronny gałki ocznej – chroni on oko przed uszkodzeniami mechanicznymi, wnikaniem drobnych ciał stałych oraz drobnoustrojów, a także nawilża i oczyszcza.

Więcej na temat narządów dodatkowych oka i ich funkcji przeczytasz tutajPwvxnSwALtutaj.

Słownik