Czynniki pozaprzyrodnicze wpływające na rozwój rolnictwa

Użytkowanie gruntów

Użytki rolne w Polsce stanowią aż 51,7% powierzchni kraju, lecz od lat 90. XX w. wartość ta stopniowo spada. Wśród użytków rolnych dominują grunty orne. Spośród krajów europejskich tylko nieliczne charakteryzują się tak dużym udziałem gruntów ornych. Niewielka jest natomiast w Polsce powierzchnia sadów. Spadająca powierzchnia użytków rolnych na jednego mieszkańca świadczy o konieczności intensyfikacji produkcji rolniczej. Największy udział użytków rolnych ma miejsce w Wielkopolsce oraz w środkowej i wschodniej Polsce (w województwach mazowieckim, łódzkim, kujawsko‑pomorskim i podlaskim), zaś najmniejszy w województwach śląskim, lubuskim, opolskim, pomorskim oraz na terenach górskich (w województwach małopolskim i podkarpackim).

Struktura własności i wielkości gospodarstw (struktura agrarnastruktura agrarnastruktura agrarna)

Liczba gospodarstw rolnych w 2018 r. według danych GUS wyniosła w Polsce 1,425 mln. Gospodarstw mających powierzchnię powyżej 1 ha użytków rolnych było ok. 1,401 mln, w tym ok. 1,180 mln mających powierzchnię zasiewów. Najwięcej gospodarstw rolnych obejmuje powierzchnię 1–5 ha użytków rolnych (ok. 1,049 mln). Gospodarstw, w których użytki rolne przekraczają 10 ha, występuje ok. 352 tys. Liczba gospodarstw rolnych o powierzchni 1–3 ha użytków rolnych to ok. 476 tys. Gospodarstw o powierzchni 500 ha i więcej jest zaś 759. Najmniejsze gospodarstwa są na ogół ubogie i cechują się niskim poziomem kultury rolnej. Rolników nie stać na zakup nowoczesnych maszyn, nawozów i środków ochrony roślin. Stosują oni z reguły tradycyjne metody upraw i niechętnie wprowadzają innowacje. Największe gospodarstwa występują w Polsce północnej, zwłaszcza w województwach: zachodniopomorskim, lubuskim, warmińsko‑mazurskim, gdzie zachodził proces prywatyzacji wielkoobszarowych PGR‑ów. Większe gospodarstwa są bardziej wydajne, produktywne i otwarte na wdrażanie innowacji.

RFkpkrZGvUwkk

Zdjęcie przedstawia budynki gospodarstwa. Na pierwszym planie jest zaorane pole i maszyna rolnicza.

Ludność rolnicza

Polska na tle Europy należy do krajów o wysokim wskaźniku zatrudnienia w rolnictwie, co jest uwarunkowane historycznie. Jednak liczba pracujących w rolnictwie systematycznie się zmniejsza. Niepokojący jest podeszły wiek rolników oraz przewaga ludzi z niskim wykształceniem oraz brakiem wykształcenia rolniczego. Nie sprzyja to unowocześnianiu produkcji rolniczej.

Poziom mechanizacji

Poziom wyposażenia w maszyny rolnicze (np. w ciągniki), systematycznie rośnie, lecz nie jest wysoki na tle Europy. Według danych GUS w 2005 r. w Polsce odsetek gospodarstw wyposażonych w ciągnik wynosił 45%, zaś w 2015 r. 68%. Najwyższy stopień mechanizacji występuje w zachodniej i północnej Polsce, gdzie jest najwięcej dużych gospodarstw, zaś najniższy – w województwach południowych (górskich i przedgórskich) o dużym rozdrobnieniu gospodarstw.

R43qkvS1GFWyP

Zdjęcie przedstawia kombajn w trakcie koszenia zbóż.

RMmev735rD14P

Na zdjęciu jest traktor jadący po skoszonym polu. Traktor ma przyczepione urządzenia do robienia bel słomy.

Poziom chemizacji

Określa się go na podstawie zużycia nawozów mineralnych (azotowych, fosforowych i potasowych) na hektar użytków rolnych. Nawożenie mineralne rosło systematycznie do lat 80. XX w. Wprowadzenie mechanizmów rynkowych, kryzys gospodarczy i regres w rolnictwie, a także wzrost cen nawozów oraz likwidacja dopłat do ich produkcji spowodowały wyraźny spadek intensywności nawożenia.

Poziom mechanizacji i chemizacji świadczy o stosunkowo niskiej intensyfikacji rolnictwa na tle innych państw europejskich.

REwHMgNZH0xVl

Wykres kołowy dotyczy użytkowania gruntów w Polsce. Użytki rolne, w tym: grunty orne 38,7%, sady 1,1%, łąki 7,8%, pastwiska 2,3%, pozostałe 1,8%. Lasy 29,6%. Pozostałe grunty 18,7%. Gospodarstwa rolne według grup obszarowych w 2009 roku. Od zera do 1 hektara 29,3%. Od 1,1 do 5 hektarów 40,3%. Od 5,1 do 10 hektarów 15,6%. Od 10,1 do 15 hektarów 6,7%. Od 15,1 do 20 hektarów 3,1%. Od 20,1 do 50 hektarów 3,9%. Od 50,1 i powyżej hektarów 1,1%.

Słownik