Poeci dwudziestolecia międzywojennego

Leopold Staff (1878–1957)

RmqdpvMPfYt7x1

Zdjęcie przedstawia dwóch mężczyzn stojących na chodniku w dużym mieście. Postać stojąca po lewej stronie to mężczyzna w średnim wieku. Mężczyzna ukazuje prawy profil. Ma zwężone oczy i prosty nos. Jego broda jest starannie ostrzyżona, a wąsy niewielkie. Głowę okrywa kapelusz. Mężczyzna jest ubrany w garnitur. Ma opuszczone ręce. Po prawej stronie stoi dojrzały mężczyzna. Ukazuje lewy profil. Postać łysieje i ma przerzedzone włosy. Brwi mężczyzny są krzaczaste, a nos długi. Ma gładko ogolone policzki i podbródek. Jest ubrany w jasny garnitur. Z kieszeni marynarki wystaje złożona gazeta. W tle skrzyżowane ulice i kilkukondygnacyjne kamienice. Ukazani są liczni przechodnie.

Leopold Staff łączył wrażliwość na klimat kolejnych epok i nurtów artystycznych w swej twórczości z poczuciem klasycznej harmonii, wiarą w trwałość dziedzictwa kultury i sztuki. Początkowo związany z nurtem impresjonizmuimpresjonizmimpresjonizmu i symbolizmusymbolizmsymbolizmu, wypracował własną formułę neoklasycyzmu. Główne wątki jego twórczości to manifestacja młodzieńczego aktywizmu o charakterze nietzscheańskim (Sny o potędze 1901, poemat Mistrz Twardowski 1902), refleksja filozoficzno‑kulturowa i egzystencjalna (Dzień duszy 1903, Ptakom niebieskim 1905, Gałąź kwitnąca 1908, Uśmiechy godzin 1910), artystyczna nobilitacja codzienności, humanitaryzm i zbliżenie ku problemom życia społecznego (Ścieżki polne 1919, Ucho igielne 1927, Wysokie drzewa 1932, Barwa miodu 1936), rozrachunek z doświadczeniami faszyzmu, wojny i własną sztuką (Martwa pogoda 1946, Wiklina 1954, Dziewięć Muz 1958); dramaty symbolistyczne (Skarb 1904) i naturalistyczne. Zajmował się także przekładami psalmów biblijnych, dzieł myślicieli starożytnych, Kwiatków św. Franciszka z Asyżu (1910), Złotej legendy Jacopa da Voragine (1922), sonetów Michała Anioła, łacińskich wierszy Jana Kochanowskiego, utworów pisarzy i filozofów nowożytnych.

Maria Pawlikowska‑Jasnorzewska (1891–1945)

R19gx6LyMr7HV1

Ilustracja przedstawia kobietę w sile wieku w ujęciu od piersi w górę. Kobieta ukazuje owalną twarz w całości. Ma jasne brwi i duże oczy. Spogląda przed siebie. Na jej policzki spływają łzy. Kobieta ma długi, cienki nos. Jej usta są wydatne. Postać ma półdługie włosy z grzywką zakrywającą czoło. Jest ubrana w bluzką.

Córka malarza Wojciecha Kossaka, wychowana w artystycznej atmosferze, zaprzyjaźniona z poetami Skamandra i Witkacym. Często podróżowała po Europie. W 1939 r. opuściła Polskę, udając się najpierw do Francji, a później do Anglii, gdzie zmarła. Wydała 14 tomów poezji, z których najbardziej popularny jest zbiór Pocałunki (1926) zawierający miniaturowe erotyki. W zbiorze Cisza leśna (1928) ton jej twórczości zmienia się: pojawiają się problemy przemijania, starzenia się, śmierci.

Bolesław Leśmian (1877–1937)

RlzjkK2pz2PKU1

Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Postać ukazuje prawy profil. Mężczyzna jest łysiejący. Ma pociągłą twarz i spiczasty nos. Ma małe wąsy. Jest ubrany w marynarkę i koszulę.

Poeta, prozaik, eseista i tłumacz, pochodzący ze spolonizowanej rodziny żydowskiej. Dzieciństwo i młodość spędził na Ukrainie, studiował prawo w Kijowie. Już wtedy pisał wiersze w języku rosyjskim. Polski debiut poetycki miał miejsce w 1895 r. Po przyjeździe do Warszawy Leśmian wszedł w krąg młodopolskich artystów dzięki swemu wujowi – poecie Antoniemu Lange. Od 1901 r. współpracował z jednym z najciekawszych młodopolskich czasopism „Chimerą”. Pierwszy tom poetycki Leśmiana Sad rozstajny (1912) wskazuje na wpływ filozofii Nietzschego i Bergsona. Zawiera już także charakterystyczne dla poety motywy i początki jego własnego, odrębnego języka poetyckiego. Oprócz poezji pisał Leśmian eseje i zajmował się krytyką literacką. Interesował się teatrem, co zaowocowało założeniem nowatorskiego Teatru Artystycznego, w którym też reżyserował. W czasie wojny był natomiast kierownikiem literackim Teatru Polskiego w Łodzi. Do młodopolskiego dorobku poety należą tomy oryginalnych baśni, opartych na motywach wschodnich – Klechdy sezamowe i Przygody Sindbada Żeglarza. Powstały także Klechdy polskie, wykorzystujące rodzimy folklor.

W 1918 r. Leśmian otrzymał posadę notariusza, a później rejenta kolejno w Hrubieszowie i Zamościu (od 1922). W 1920 r. ukazał się jego drugi tom poezji Łąka. Kolejne zbiory to Napój cienisty (1936) i Dziejba leśna (1938). Nabierają w nich większego znaczenia motywy nicości i śmierci, z którymi zmaga się Leśmianowski człowiek. Charakterystycznymi rysami poezji autora Łąki są: neologizmy, poszukiwanie źródeł słów w staropolszczyźnie i tradycji ludowej, nawiązywanie do tradycji polskiej poezji (zwłaszcza renesansu i romantyzmu), baśniowość, zanurzenie w świecie natury, groteskagroteskagroteska.

Julian Tuwim (1894–1953)

R19mef45SaHWP1

Zdjęcie przedstawia portret mężczyzny w sile wieku. Ukazane jest trzy czwarte pociągłej twarzy mężczyzny. Odwraca ją w swoją lewą stronę. Ma zakola. Jego włosy są gęste, krótkie, zaczesane do góry. Ma ciemne brwi i głęboko osadzone oczy. Jego nos jest wydatny. Ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat.

Urodzony w Łodzi, studiował prawo i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim, współpracując ze studenckim czasopismem „Pro arte et studio”. Był jednym z założycieli kabaretu literackiego Pikador, a później grupy poetyckiej Skamander oraz stałym współpracownikiem ważnego pisma literackiego dwudziestolecia – „Wiadomości Literackich”. Kierował także warszawskimi kabaretami i pisał dla nich teksty. W czasie wojny przebywał na emigracji. Po powrocie do kraju został kierownikiem artystycznym Teatru Nowego. Pierwsze tomy Tuwima powstawały jako sprzeciw wobec postaw i języka poezji młodopolskiej. Pozostawały one także pod wpływem biologizmubiologizmbiologizmu i witalizmuwitalizmwitalizmu, inspirowanego filozofią Bergsona. Kolejne zbiorki przynosiły pogłębienie problematyki wierszy i coraz częstsze sięganie do polskiej tradycji literackiej (od Kochanowskiego po romantyków). Osiągał w nich poeta mistrzostwo formy i prezentował perfekcyjne panowanie nad słowem. Niedoścignionym wzorem pozostaje jego poezja dla dzieci, w której liryzm sąsiaduje z żartem językowym, czasem na granicy nonsensu (Lokomotywa, Słoń Trąbalski, Zosia Samosia, Figielek). Najważniejsze tomy poetyckie Tuwima to: Czyhanie na Boga (1918), Sokrates tańczący (1920), Rzecz czarnoleska (1929), Biblia cygańska (1933).

Słownik