Urbanizacja środowiska i zmiany gospodarcze, których dokonuje człowiek sprawiają, że siedliska populacjipopulacjapopulacji są coraz bardziej podzielone. Zjawisko podziału siedlisk na mniejsze płaty środowiskowe nazywane jest fragmentacją.

RHNL10Q9ySEzT1

Na ilustracji przedstawiono przykład tworzenia się metapopulacji w postaci ryb. Na górze ilustracji są trzy ryby opisane jako 1b. Ryby są niebieskie. Od ryb 1b prowadzi strzałka skierowana w dwie strony do 15 ryb oznaczonych cyfrą 1. Ryby mają jasnoniebieski kolor. Od ryb oznaczonych cyfrą 1 poprowadzono dwie strzałki skierowane w dwie strony. Jedna prowadzi do trzech ryb 1a jasnoseledynowych. Druga strzałka prowadzi do trzech ryb 1c - ciemnoseledynowych.

W wyniku działalności człowieka populacje organizmów, które dotychczas nie tworzyły metapopulacji, zaczynają funkcjonować w nowej rzeczywistości. Poprzez budowę dróg i rozwój rolnictwa duże populacje zostają podzielone i w jakimś stopniu odizolowane od siebie. Prowadzi to do powstania metapopulacjimetapopulacjametapopulacji, czyli zgrupowania lokalnych, niewielkich subpopulacji, między którymi osobniki jednego gatunku mogą się przemieszczać.

Fragmentacja siedlisk ma istotne znaczenie w przypadku gatunków zagrożonych wyginięciem. Im bardziej pofragmentowane jest środowisko i im mniejsze są płaty siedlisk, tym większe ryzyko ekstynkcjiekstynkcjaekstynkcji danego gatunku.

Korytarze ekologiczne to obszary, które łączą ze sobą płaty ekologiczne (siedliska), powstałe w wyniku fragmentacji. Korytarzem ekologicznym może być na przykład pozostawiony wśród pól pas dzikiej zieleni albo kładka dla zwierząt nad autostradą.

Osobniki zamieszkałe w siedliskach tworzą subpopulacje, a korytarze umożliwiają im migracje pomiędzy tymi siedliskami. Tworzenie korytarzy ekologicznych jest korzystne dla metapopulacji. Dzięki nim możliwe jest zasiedlanie nowych płatów środowiskowych, na których wcześniej doszło do wymarcia subpopulacji danego gatunku. Korytarze ekologiczne umożliwiają więc rekolonizację i kolonizacjękolonizacjakolonizację siedlisk. Co więcej, korytarze ekologiczne zwiększają różnorodność gatunkową w obrębie danych siedlisk, dzięki czemu zapobiegają wsobności subpopulacji (rozrodowi organizmów spokrewnionych ze sobą).

Mimo licznych zalet korytarze ekologiczne mają też pewne wady. Ich istnienie może sprzyjać rozprzestrzenianiu się chorób, pasożytów, a także pożarów. Bez wątpienia jednak korytarze ekologiczne zwiększają szansę na przetrwanie wielu gatunków, które funkcjonują w strukturze metapopulacji. Migracje osobników mają istotny wpływ na dynamikę liczebności metapopulacji. Im większa intensywność migracji między siedliskami, tym mniejsze ryzyko wyginięcia całej metapopulacji.

Ochrona gatunkowa populacji funkcjonujących w strukturze metapopulacji powinna obejmować kilka subpopulacji zamiast jednej, nawet jeśli jedna z nich jest istotnie większa. Ochrona kilku subpopulacji umożliwia migracje i kolonizację w przypadku wyginięcia jednej z subpopulacji lokalnych. Należy skupić się przede wszystkim na ochronie tych subpopulacji, które są źródłem migrujących osobników. Subpopulacje „źródła” to subpopulacje, w których rozrodczośćrozrodczośćrozrodczość przewyższa śmiertelnośćśmiertelnośćśmiertelność. Odwrotnie jest w przypadku subpopulacji będących tak zwanym „ujściem” – tutaj śmiertelność przewyższa rozrodczość i właśnie te populacje potrzebują przemieszczania się do nich osobników z populacji źródłowej, co pozwoli im przetrwać i zapobiegnie ekstynkcji. Im więcej osobników przemieszcza się pomiędzy siedliskami, tym większa szansa na przetrwanie całej populacji, dlatego warto postawić na tworzenie korytarzy ekologicznych i kładek dla zwierząt, które dają osobnikom szansę migracji.

Słownik