Przeczytaj
Oddziaływania nieantagonistyczneOddziaływania nieantagonistyczne (protekcjonistyczne) to zależności między dwoma organizmami należącymi do różnych gatunków, w których co najmniej jeden odnosi korzyści i jednocześnie żaden nie ponosi strat. Zalicza się do nich: symbiozę (mutualizm obligatoryjny), protokooperację (mutualizm fakultatywny) i komensalizm. Organizmy powiązane zależnościami nieantagonistycznymi wykształciły szereg przystosowań mających na celu podniesienie skuteczności współpracy i zwiększenie uzyskiwanych korzyści.
Przykłady przystosowań w symbiozie
Przykładem symbiozy mogą być zależności między roślinami i bakteriami brodawkowymi. Są obopólnie korzystne i niezbędne do życia organizmów uczestniczących w interakcji: umożliwiają roślinom uzyskanie przyswajalnych form azotu, a bakteriom brodawkowym dostarczają substancji odżywczych powstałych w czasie fotosyntezyfotosyntezy. Obie grupy organizmów wykształciły przystosowania wzmacniające wzajemne oddziaływanie i zwiększające korzyści ze współpracy.
Przykłady przystosowań w protokooperacji
Przykładem protokooperacji są zależności występujące między roślinami i zwierzętami zapylającymi kwiaty oraz rozsiewającymi nasiona. Zależności te są obopólnie korzystne. Umożliwiają roślinom kontynuowanie cyklu rozwojowego dzięki wytworzeniu i rozsianiu nasionnasion i owocówowoców, a zwierzętom zapylającym dostarczają substancji odżywczych w postaci nektarunektaru i ziaren pyłkuziaren pyłku. Obie grupy organizmów wykształciły przystosowania zwiększające korzyści ze wzajemnej interakcji.
Wybrane przystosowania roślin do zapylania kwiatów i rozsiewania nasion przez zwierzęta
Wybrane przystosowania zwierząt do zapylania kwiatów
Przykłady przystosowań w komensalizmie
Przykładem komensalizmu jest zależność między drzewiastymi formami roślin a epifitamiepifitami. Komensalami w tej interakcji są epifity, które wykorzystują inne rośliny jako podpory, przyczepiając się do nich za pomocą różnego rodzaju struktur. Dzięki temu zyskują lepszy dostęp do światła.
Przykładem komensalizmu jest również zależność występująca między rekinem a rybą podnawką. Komensalem w tej interakcji jest podnawka, która wykorzystuje do transportu rekina lub inne zwierzęta, jak żółwie czy delfiny, do których przyczepia się za pomocą przyssawki. Podnawka korzysta również z resztek pokarmu swoich gospodarzy.
Znaczenie zależności nieantagonistycznych w ekosystemie
Każdy ekosystem dąży do stanu równowagi, czyli względnie stałego składu gatunkowego. Korzyści z oddziaływań nieantagonistycznych – obustronne lub jednostronne – to większe możliwości adaptacyjne i znacznie zwiększone szanse na przeżycie. Dotyczy to nie tylko pojedynczych osobników, ale także całej biocenozy, powiązanej wzajemnymi zależnościami wewnątrz- i międzygatunkowymi. Symbioza, protokooperacja oraz komensalizm wpływają w ten sposób na stabilność ekosystemu.
Słownik
proces odczytywania informacji genetycznej zawartej w genie, prowadzący do powstania produktów w postaci białek lub różnych rodzajów RNA
(gr. epi – na, phyton – roślina) rośliny żyjące na innych roślinach; nie są pasożytami – wykorzystują inne rośliny jako miejsca przyczepu; zaopatrują się w wodę z pary wodnej oraz opadów, a w sole mineralne z rozkładających się tkanek organizmów, na których rosną; epifityczny tryb życia jest przystosowaniem do środowisk cienistych, wilgotnych
związki organiczne występujące w roślinach, będące barwnikami i przeciwutleniaczami, a także związkami o działaniu owadobójczym i grzybobójczym; w interakcji z bakteriami brodawkowymi pełnią funkcje induktora ekspresji genów brodawkowania w czasie tworzenia brodawek korzeniowych
(gr. fos – światło; synthesis – łączenie) proces metaboliczny zachodzący u organizmów samożywnych, polegający na wytwarzaniu złożonych związków organicznych z prostych związków nieorganicznych przy udziale energii świetlnej i w obecności barwników fotosyntetycznych
organ przetrwalnikowy, umożliwiający zarodkowi roślinnemu przetrwanie niekorzystnych warunków środowiska i jednocześnie służący do rozprzestrzeniania się rośliny
wodny rozwór węglowodanów, wydzielany przez nektarniki zazwyczaj w obrębie kwiatów; wydzielina przyciągająca zwierzęta zapylające
inaczej: protekcjonistyczne; interakcje między organizmami różnych gatunków, w których żadna ze stron nie ponosi szkody
część kwiatu otaczająca pręcikowie i słupkowie, pełniąca funkcje ochronny mechanicznej; u roślin owadopylnych jest barwny i pachnący, dzięki czemu pełni rolę powabni przyciągającej zwierzęta zapylające; u roślin wiatropylnych jest zielony i niepozorny
organ charakterystyczny dla roślin okrytonasiennych, powstający zazwyczaj ze ściany zalążni słupka; służy do ochrony nasion i ich rozprzestrzeniania; składa się z owocni i nasion
najczęściej trójwarstwowa ściana owocu, chroniąca nasiona i uczestnicząca w ich rozsiewaniu
wytwory ryzodermy zwiększające powierzchnię chłonną korzenia, odpowiedzialne za pobieranie wody i soli mineralnych z gleby
proces przeniesienia ziaren pyłku na okienko zalążka u roślin nagonasiennych lub na znamię słupka u roślin okrytonasiennych
twór występujący u roślin nasiennych, powstający w woreczku pyłkowym pręcika, otoczony dwuwarstwową ścianą; miejsce rozwoju gametofitu męskiego