Przeczytaj
Transport morski
Głównym zadaniem transportutransportu morskiego jest międzynarodowy przewóz ładunków masowych. Jest on powoli wypierany przez transport lotniczy, choć nadal ma pewną przewagę, którą jest tonaż gigantycznych statków. W przypadku tego rodzaju transportu przewozy pasażerów na większe odległości tracą na znaczeniu ze względu na długi czas podróży.
Polska dysponuje szeregiem portów morskich, ale dla handlu zagranicznego największe znaczenie ma zespół portów Szczecin‑Świnoujście oraz porty w Gdańsku i w Gdyni. Pozostałe porty mają znaczenie lokalne, służąc zwykle jako bazy rybackie bądź jako porty do obsługi ruchu turystycznego.
Port | Wielkość przeładunków w 2018 r. (t) | Specjalizacja |
---|---|---|
Gdańsk | 49,1 mln | węgiel, ropa naftowa, siarka, drewno, kontenery |
Szczecin‑Świnoujście | 28,6 mln | węgiel, rudy żelaza, surowce chemiczne, zboża |
Gdynia | 23,49 mln | drobnica, zboża, kontenery, drewno |
Liczba statków w polskim transporcie morskim spada, ale rośnie ich nośność. Jest to wynik zakupu nowej, bardziej pojemnej floty handlowej. W ostatnim dziesięcioleciu obserwujemy spadek przewozów transportem morskim. Wpływ na to ma szereg czynników:
konkurencja ze strony innych rodzajów transportu,
spadek zamówień przewozowych,
niedostosowanie struktury polskich portów do przyjmowania wyspecjalizowanych statków.
Mimo spadającej liczby statków od 2012 roku największe Polskie porty notują przyrosty przeładunkowe. Jak wskazuje tabela poniżej, spadek w 2019 (względem 2018 roku) zaobserwowano tylko w porcie Szczecin‑Świnoujście.
Port | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | Zmiana 2019/2018 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Gdynia | 15809 | 17659 | 19405 | 18198 | 19536 | 21225 | 23492 | 23965 | 2% |
Szczecin‑Świnoujście | 21267 | 22750 | 23401 | 23174 | 24113 | 25424 | 33257 | 32175 | -3% |
Gdańsk | 26897 | 30259 | 32278 | 35914 | 37289 | 40614 | 49032 | 52154 | 6,4% |
Razem | 63973 | 70668 | 75084 | 77286 | 80938 | 87263 | 105 781 | 108 | 2,37% |
Indeks dolny Źródło: Port Monitor, Polskie porty morskie w 2019, Gdynia 2020. Indeks dolny koniecŹródło: Port Monitor, Polskie porty morskie w 2019, Gdynia 2020.
Co zaś najczęściej przewożą Polskie statki? Dominujące grupy towarów transportowanych przez polską flotę to: drobnica, paliwa, drewno, zboże, rudy, węgiel i koks oraz inne masowe przewozy. W 2019 roku największy odsetek w strukturze przewożonych towarów stanowiła drobnica.
Zalety | Wady |
---|---|
• bardzo duża ładowność • dostosowanie do przewozu różnego rodzaju ładunków (np. kontenerowce, chemikaliowce, tankowce) • niskie jednostkowe koszty przewozu • niski poziom emisji hałasu • mała wypadkowość | • zależność od warunków atmosferycznych • długi czas transportu • możliwość zanieczyszczenia wód (np. podczas katastrof tankowców) • obsługa tylko obszarów nadmorskich • duża podatność na zniszczenie/zawilgocenie ładunku • wysokie koszty budowy portów |
Transport wodny śródlądowy
Transport wodny śródlądowy ma w światowych przewozach towarowych i pasażerskich zdecydowanie mniejsze znaczenie niż transport morski.
Mimo sprzyjającego układu sieci rzecznej, stosunkowo niskich kosztów eksploatacji oraz niewielkiego wpływu na środowisko naturalne, transport śródlądowy odgrywa w Polsce marginalną rolę, zapewniając poniżej 1% ogółu przewozów i wciąż wykazując tendencję spadkową. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać w tym, że:
polskie rzeki są w większości nieuregulowane, istnieje niewiele kanałów łączących największe rzeki naszego kraju;
porty rzeczne wraz z ich zapleczem są słabo rozwinięte;
ustrój wodny polskich rzek nie jest sprzyjający (duże wahania poziomu wód w ciągu roku);
rzeki sezonowo są zamarznięte (przez co najmniej kilka tygodni).
Głównym szlakiem transportowym jest Odra, która wraz z Kanałem Gliwickim łączy Górnośląski Okręg Przemysłowy z morskim portem w Szczecinie. Stosunkowo dobrze rozwija się żegluga śródlądowa w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, ale ma ona charakter typowo turystyczny.
Zalety | Wady |
---|---|
• duża ładowność • niskie jednostkowe koszty przewozu • niewielka ingerencja w środowisko • niski poziom emisji hałasu • możliwość wykorzystania turystycznego | • zależność od warunków atmosferycznych • długi czas transportu • obsługa tylko obszarów położonych nad rzekami/jeziorami • duża podatność na zniszczenie/zawilgocenie ładunku • wysokie koszty budowy portów • wysokie koszty budowy kanałów śródlądowych |
Transport lotniczy
Początki lotnictwalotnictwa datuje się początek XX w. Szybki rozwój tego rodzaju transportu w drugiej połowie ubiegłego wieku był możliwy dzięki ciągłemu postępowi technicznemu. Obecnie flota powietrzna jest najnowocześniejszą i najszybciej rozwijającą się gałęzią transportu. Wynika to z następujących atutów:
największego rozbudowania ze wszystkich gałęzi transportu,
stosunkowo małego wpływu na środowisko naturalne,
największego bezpieczeństwa ze wszystkich gałęzi transportu.
Liczba osób podróżujących w Polsce samolotami przekroczyła w ostatnich latach 20 mln. Systematyczny wzrost liczby osób przemieszczających się w ten sposób wiąże się przede wszystkim:
z uruchomieniem połączeń obsługiwanych przez tanie linie lotnicze,
ze wzrostem świadomości dotyczącej bezpieczeństwa i związanym z tym spadkiem lęku przed lataniem,
ze wzrostem mobilności Polaków (w tym zwłaszcza z nasileniem się migracji zarobkowej),
z intensywnym rozwojem turystyki masowej.
Na polskim rynku głównym operatorem są Polskie Linie Lotnicze LOT. W 2013 roku liczba przewiezionych pasażerów wyniosła 24 812 tys. i była wyższa niż w latach poprzednich. Wzrost liczby pasażerów związany jest również ze zwiększającą się liczbą emigrantów wyjeżdżających do pracy (m.in. do Wielkiej Brytanii).
Zalety | Wady |
---|---|
• najbezpieczniejszy rodzaj transportu (najmniejszy stosunek liczby ofiar wypadków do liczby podróżujących) • bardzo duża szybkość przewozu • możliwość szybkiego dotarcia do miejsc trudno dostępnych dla innych rodzajów transportu (korzystają z niego np. służby ratunkowe w górach czy nad morzem) • niewielki wpływ na środowisko (ograniczony do rejonu lotnisk) • szczególnie przydatny do przewozu osób • duża konkurencja na rynku powoduje spadek cen biletów | • zależność od warunków atmosferycznych • wysokie koszty transportu • wysoki poziom hałasu w okolicy portów lotniczych • duża podatność na ataki terrorystyczne |
Słownik
zespół zagadnień i środków związanych z użytkowaniem statków powietrznych (samolotów, śmigłowców, szybowców, balonów i in.)
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniecŹródło: Encyklopedia PWN
przystań (węzeł transportowy) będąca miejscem przeładunku towarów i osób między różnymi środkami transportu, z których co najmniej jeden jest statkiem wodnym
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniecŹródło: Encyklopedia PWN
zespół czynności związanych z przemieszczaniem osób i dóbr materialnych za pomocą odpowiednich środków; obejmuje zarówno samo przemieszczanie z miejsca na miejsce, jak i wszelkie czynności konieczne do osiągnięcia tego celu, tj. czynności ładunkowe (załadunek, wyładunek, przeładunek) oraz czynności manipulacyjne (np. opłaty)
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniecŹródło: Encyklopedia PWN