Przeczytaj
Sokrates
Sokratesa do dzisiaj uważa się za niedościgły ideał filozofa, którego poglądy okazały się zgodne z jego życiem. Prawdopodobnie urodził się w Atenach ok. 470 r. p.n.e. i w mieście tym pozostał do końca swoich dni. Jego ojcem był rzeźbiarz Sofronikos, a matką akuszerka Fajnarete. W młodości, biorąc udział w trzech wyprawach wojennych, wykazał się odwagą i patriotyzmem. W życie polityczne jednak się nie angażował, poświęcił się natomiast działalności nauczycielskiej. W przeciwieństwie do sofistów za nauki nie pobierał żadnych pieniędzy, co zresztą było przyczyną jego życiowego niedostatku. Biedę musiała z nim dzielić żona Ksantypa – kobieta, która z racji swego trudnego charakteru, miała ponoć ćwiczyć filozofa w cnocie cierpliwości. Sokrates pojawiał się często na publicznych placach i wdawał się w filozoficzne dysputy z napotkanymi ludźmi. W ten sposób pozyskał oddane sobie grono uczniów, najbardziej znani spośród nich to Platon, Ksenofont i Alcybiades. Był jednocześnie mistrzem w demaskowaniu wiedzy fałszywych autorytetów. Znaleźli się więc i tacy, którzy uznali go za burzyciela porządku społecznego.
W wieku 70 lat został oskarżony o bezbożność i demoralizowanie młodzieży. Przed sądem nie przyznał się do winy, a nawet domagał się, aby miasto utrzymywało go na swój koszt za zasługi, jakie mu wyświadczył. Skazany został na śmierć. Przez 30 dni przebywał jeszcze w więzieniu, gdzie odwiedzali go uczniowie. Przyjaciele proponowali mu ucieczkę, na co filozof nie chciał się zgodzić. Wreszcie wypił podaną mu truciznę, cykutęcykutę, i w ten sposób zakończył życie, prawdopodobnie w 399 r. p.n.e. Nauczał tylko przez rozmowę, nie pozostawił po sobie żadnych pism. Jego biografię i poglądy znamy m.in. z przekazów jego uczniów – Platona i Ksenofonta.
Poglądy
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D13qF4VzN
Nagranie filmowe lekcji pod tytułem Sokrates.
Wpływ i recepcja
Nie sposób przecenić wpływu Sokratesa na dalszy rozwój filozofii europejskiej. Jego bezpośrednim uczniem był Platon. Z filozofii Sokratesa czerpali także zwolennicy dwóch przeciwstawnych sobie szkół: cyrenaikówcyrenaików i cynikówcyników. Pośrednio oddziaływał na Arystotelesa. Wynika więc z tego, że Sokrates i ogólnie sokratyzm patronuje niemalże całej filozofii europejskiej, Hegel nazwał go wiele wieków później „bohaterem ludzkości”.
Spróbuj zdefiniować, czym dla Sokratesa była cnota.
Słownik
znana jako szalej jadowity – gatunek silnie trującej rośliny należący do rodziny selerowatych
(gr. sophia - mądrość) wędrowni nauczyciele nauczający retoryki, polityki, filozofii oraz etyki
(gr. areté, łac. virtus – cnota) cnota duchowa, dzielność lub doskonałość, jedno z podstawowych pojęć etycznych starożytnej Grecji; z greki zapożyczyli ją Rzymianie, przekształcając w virtus (odwagę i męstwo), a dalej pojęcie ewoluowało w chrześcijańską cnotę (bogobojność i przykładne moralnie życie)
(gr. daimōn – Bóg, bóstwo, demon) wewnętrzny ostrzegawczy głos, który odradzał złe uczynki i błędne decyzje, jednak w odróżnieniu od sumienia nie skłaniał do dobra
(gr. elenktikós – zbijający, badawczy; elenktós – badanie, argument) stosowany przez Sokratesa sposób prowadzenia dyskusji polegający na przyjęciu tezy przeciwnika, a następnie doprowadzeniu go, poprzez zadawanie kolejnych pytań, do wyciągnięcia wniosków jawnie sprzecznych z jego początkową tezą
(gr. maieutikós – położniczy) stworzona przez Sokratesa dialogiczna metoda filozoficzna, której celem jest wspólne dotarcie do prawdy; polega ona na wydobywaniu z dyskutanta nieuświadomionej przez niego wiedzy prawdziwej; Sokrates przyjmował, że sam nie posiada wiedzy, nie mógł jej więc nauczać w tradycyjny sposób
(gr. eidō – widzę, spostrzegam) termin oznaczający to, co rzeczywiście istnieje w przeciwieństwie do rzeczy pozornych i zmiennych; umysłowo odkrywany, niewidzialny, niezmienny, wieczny byt, który przez obecność w rzeczach udziela im istnienia, jest także przyczyną i istotą rzeczy, które w niej uczestniczą
(gr. eudaimonía – szczęście) stan pełnego, racjonalnie uzasadnionego zadowolenia i satysfakcji z własnego życia, stan życiowego spełnienia, braku cierpienia, wewnętrznego spokoju
szkoła filozoficzna w Starożytnej Grecji założona przez Arystypa z Cyreny; jej uczniowie uważali, że sprawy praktyczne są ważniejsze od teoretycznych, wiedza może być dostarczana tylko przez zmysły, a możliwe jest poznanie tylko własnych stanów, a nie rzeczy, które je wywołują
(gr. kynikos – psi) szkoła filozoficzna koncentrująca się prawie wyłącznie na etyce; dla cyników wszystko inne było obojętne – łącznie z szeroko rozumianą wiedzą; cynicy pogardzali ogólnie przyjętymi zwyczajami, chlubili się brakiem jakichkolwiek potrzeb i uważali życie psa za symbol życia zgodnego z naturą i nieuznawania żadnych konwencji społecznych