Przeczytaj
Informacje o Cyprianie Norwidzie znajdziesz m.in. w lekcji: „Jak się nie nudzić?” – ironiczne refleksje Norwida na temat salonów romantycznych„Jak się nie nudzić?” – ironiczne refleksje Norwida na temat salonów romantycznych
Romantyczne podróże Norwida
W 1842 roku Cyprian Norwid (1821‒1883) wyjechał za granicę, aby odbyć studia artystyczne w Niemczech i we Włoszech. Udało mu się zwiedzić wiele europejskich miast, poznać kierunki artystyczne i filozoficzne, które rozwijały się w tym czasie w najważniejszych ośrodkach akademickich Europy. Dzięki podróżom z lat 1842‒1849 Norwid dojrzał duchowo. Świadomie zaczął również eksponować w swojej twórczości polemiczny charakter wobec podstawowych założeń ideowych i artystycznych literatury romantycznej.
Poetykę Norwida i polemiczny charakter jego poezji oddaje lekcja:
„Odpowiednie dać rzeczy słowo!” – Norwidowska koncepcja poezji„Odpowiednie dać rzeczy słowo!” – Norwidowska koncepcja poezji
Mapa romantycznych podróżny Norwida
W 1842 roku Cyprian Norwid opuścił Warszawę i udał się w kierunku Drezna. Miasto słynęło z bezcennych dzieł sztuki. Było także siedzibą polskich emigrantów.
Poeta odwiedził też Pragę, ale jego pobyt w stolicy Czech nie był długi i zakończył się powrotem do Drezna.
W kolejnych etapach podróży Norwid odwiedzał miasta słynące z bogatych zbiorów sztuki. W Norymberdze podziwiał sztukę sakralną. Zachwyt poety wzbudził kościół św. Wawrzyńca, szczególnie sakramentarium.
Pod koniec października 1842 roku Norwid przyjechał na kilka miesięcy do Monachium. Nawiązał tu kontakty z niezwykle ożywionym środowiskiem artystycznym, dzięki czemu mógł oddać się studiom nad sztuką.
W marcu 1843 roku Norwid udał się do Włoch. Kilka miesięcy spędził w Wenecji, skąd podróżował w pobliskie miejsca.
Miasto zakochanychzachwyciło poetę bogatymi zbiorami sztuki. W tym okresie powstał wiersz W Weronie.
W październiku 1843 roku Norwid przybył do Florencji. W tym mieście do kwietnia 1844 roku studiował rzeźbę słynnej Akademii Florenckiej. Toskańskie miasto stało się jednym z ulubionych miejsc poety; często wracał do niego wspomnieniami.
W maju 1844 roku Norwid zwiedził Rzym.
Po pobycie w Wiecznym Mieście, jak nazywa się stolicę Włoch, poeta udał się w kierunku Neapolu. Zwiedził Pompeje, Herkulanum i Neapol. Pod koniec 1845 roku udał się ponownie do Rzymu.
We wrześniu 1845 roku poeta znalazł się w Berlinie. To w tym mieście powstał Album berliński, czyli zbiór grafik Norwida.
W sierpniu 1846 roku Norwid wyjechał do Brukseli. W tym okresie pogorszył się stan zdrowia poety i zaczęły mu doskwierać problemy ze słuchem. Był również traktowany jako „banota”, ponieważ wcześniej, na skutek nieszczęśliwego zbiegu okoliczności, utracił polski paszport. W mieście tym spotykał się z polonią brukselską.
W styczniu 1847 roku poeta opuścił Brukselę i udał się ponownie do Rzymu. W mieście tym Norwid otworzył własne atelier i realizował się artystycznie. Zmagał się jednak z coraz poważniejszymi problemami zdrowotnymi i finansowymi.
W czasie pobytu we Włoszech Norwid odwiedził również Weronę. Dokładna data podróży do miasta zakochanych
nie jest jednak znana. Najbardziej popularnym z werońskich utworów Norwida, obok komedii Noc tysiączna druga, jest wiersz W WeronieW Weronie.
Werona i Rzym jako „miejsca pamięci” w utworach NorwidaNorwid przez trzydzieści lat wracał pamięcią do Werony; pośrednio świadczy to o tym, że przeżycia i refleksje związane z tym miejscem pozostawiły w pamięci i wyobraźni artysty trwały ślad. Gdy jednak patrzymy na poetyckie zapisy tego doświadczenia, pamiętając o fascynacji Norwida archeologią, o jego miłości do starych kamieni, w których zostały zapisane szyfry historii, gdy postrzegamy go przede wszystkim jako poetę kultury, to trudno nie zauważyć, że werońskie utwory wymykają się takiemu kierunkowi interpretacji. To pełne zabytków miasto przyciąga uwagę pisarza tylko jednym miejscem swojej bogatej skądinąd przestrzeni. Wędrowiec nie widzi ani antycznego amfiteatru, ani średniowiecznego CastelvecchioCastelvecchio, ani starego mostu na AdydzeAdydze. Obraz Werony sprowadza się do dwóch fragmentów: zrujnowanych domów Capulettich i Montecchich oraz grobu Julii.
Źródło: Grażyna Halkiewicz-Sojak, Werona i Rzym jako „miejsca pamięci” w utworach Norwida, „Litteraria Copernicana” 2018, nr 4, s. 53.
Werona jako miejsce pamięci
Pod koniec XVI wieku została wydana jedna z najsłynniejszych tragedii Williama Szekspira (1564‒1616) Romeo i Julia, której akcja toczy się w Weronie i Mantui. Angielski dramaturg utrwalił historię nieszczęśliwego uczucia dwojga młodych ludzi, które stało się pierwowzorem romantycznej miłości. Dzięki niemu Werona została jednym z najbardziej znanych i chętnie odwiedzanych miast na świecie.
Romeo i JuliaZewnątrz Werony nie ma, nie ma świata,
Tylko tortury, czyściec, piekło samo!
Stąd być wygnanym, jest to być wygnanym
Ze świata; być zaś wygnanym ze świata,
Jest to śmierć ponieść; wygnanie jest zatem
Śmiercią barwioną. Mieniąc śmierć wygnaniem,
Złotym toporem ucinasz mi głowę,
Z uśmiechem patrząc na ten cios śmiertelnyŹródło: William Szekspir, Romeo i Julia, tłum. Józef Paszkowski, Kraków 2003, s. 75.
‒ to kwestia, którą w scenie 3 aktu III wypowiada tytułowy bohater tragedii Szekspira. Słowa te wyryte są również na wewnętrznej części bram prowadzących do miasta. Historia nieszczęśliwej miłości Julii Capuletti i Romea Montecchi stała się tak popularna, że werończycy wskazali w mieście miejsca, w których mogłaby się toczyć akcja dramatu Szekspira. Przy Via Capello umiejscowiono dom rodziny Capulettich z balkonem Julii. Przy Via Arche Scaligere znajduje się zaś dom Romea, na którego fasadzie umieszczono słowa:
Romeo i JuliaO pocieszycielu!
Gdzie mój kochanek? Wiem, gdzie być powinnam
I tam też jestem; lecz gdzie mój Romeo?Źródło: William Szekspir, Romeo i Julia, tłum. Józef Paszkowski, Kraków 2003, s. 117–118.
Według legendy w byłym klasztorze braci mniejszych w Weronie znajduje się sarkofag z ciałem Julii. Te trzy miejsca pamięci
miejsca pamięci
związane z historią Romea i Julii zwiedzał Cyprian Norwid. Utrwalił je w wierszu, który zaczyna się słowami Nad Kapuletich i Montekich domem
i jest przejawem filozoficznych refleksji na temat kultury i cywilizacji.
Słownik
miejsca pamięc
miejsca pamięc
(franc. lieux de mémoire) – znaki i symbole przeszłości (np. przedmioty), dzięki którym można podtrzymywać pamięć o przeszłości bez konieczności odwoływania się do relacji bezpośrednich świadków zdarzeń; także praktyki i miejsca, których celem jest stymulowanie pamięci o przeszłości