Przeczytaj
Demokryt z Abdery
Demokryt urodził się ok. 470 lub 460 r. p.n.e. w Abderze, a zmarł ok. 370 r. p.n.e. Legendy głosiły, że często podróżował na Wschód – do Egiptu, Etiopii, Persji, Chaldei. Był jednym z najwszechstronniejszych i najpłodniejszych filozofów starożytnych. Napisał ok. 60 dzieł dotyczących kosmologii, przyrody, duszy, fizyki, matematyki, geografii, etyki i estetyki.
Poglądy
Filozof z Abdery wychodził od założenia Parmenidesa o niezmiennym byciebycie oraz przeświadczenia, że teorie rozumowe nie mogą rozmijać się z doświadczeniem, a zmysły zaświadczają o ruchu i wielości rzeczy. I tu pojawia się jego oryginalna, choć zainicjowana przez Leukipposa, atomistyczna teoria materii. Jego zdaniem materia składa się z atomów (gr. atomos – niepodzielny), czyli małych, niezmiennych, niewidzialnych, lecz mających różną wielkość i ciężar cząsteczek.
Od pierwiastków Empedoklesa odróżnia je to, że nie posiadają cech jakościowych, tylko ilościowe; to właśnie z ich połączenia tworzą się żywioły i wszelkie inne rzeczy.
Od zarodków Anaksagorasa odróżnia je to, że choć nieskończenie liczne, to jednak są cząstkami niepodzielnymi.
Między sobą zaś atomy różnią się, jak litery, kształtem (A i N), porządkiem (AN i NA) i położeniem (N i Z). Ich odwieczną właściwością jest ruch, poruszają się w próżni (kenon), czyli niebycie, zderzają się ze sobą, odbijają i łączą za pomocą różnego rodzaju haczyków, widełek, rozmieszczonych na ich powierzchni. Odwołując się do tej teorii, Demokryt tłumaczył wszystkie właściwości rzeczy.
Zagadnienia epistemologiczne
Według Demokryta to, co poznane na drodze zmysłowej, powinno być poddawane krytycznemu osądowi rozumu. Filozof starał się więc połączyć doświadczenie zmysłowe z racjonalnym osądem. Za Empedoklesem twierdził Demokryt, że poznanie zmysłowe następuje przez dotyk – od przedmiotów odrywają się cząstki będące ich podobiznami (eidola) i dostają się do ludzkiego wnętrza. Dusza ludzka ma charakter materialny, ponieważ też składa się z atomów, tyle że idealnie kulistych, najruchliwszych, najmniejszych. Demokryt twierdził, że z tych atomów powstaje również ogień. Oczywiście rozum też uznawał za skupisko atomów. Nawet szczęście zależy jego zdaniem od harmonijnego, równomiernego ruchu atomów w duszy.
Demokryt stworzył spójny system filozoficzny. Jego koncepcje przyrodoznawcze i etyczne kontynuował na przełomie IV i III w. p.n.e. Epikur. Mniej więcej w tym samym czasie sceptycy podjęli epistemologicznyepistemologiczny krytycyzmkrytycyzm zainicjowany przez Demokryta. Atomistyczna teoria materii została twórczo rozwinięta przez Epikura, w XVII w. przez francuskiego księdza Piotra Gassendi. Nowoczesna teoria atomizmu narodziła się w ciągu XIX w. za sprawą fizyków (Johna Daltona, Dymitra Mendelejewa) oraz skutkiem szeregu szczegółowych odkryć naukowych.
Słownik
podstawowe pojęcie ontologii na oznaczenie wszystkiego tego, co jest, co istnieje w jakikolwiek sposób; mogą istnieć odmienne kategorie bytów: absolutny, intencjonalny, idealny, konieczny, myślny, realny
(od gr. episteme – wiedza, logos – nauka) jedna z sześciu klasycznych dyscyplin filozoficznych (obok etyki, estetyki, aksjologii, antropologii filozoficznej i metafizyki), które nigdy nie wyodrębniły się z filozofii jako autonomiczne nauki; bada, w jaki sposób zachodzą procesy poznawcze, na czym polega percepcja, weryfikuje prawdziwość sądów dotyczących rzeczywistości; zwana jest również gnoseologią (od gr. gnosis – poznanie) lub teorią poznania, gdyż „poznanie” i „poznawanie” są jej centralnymi pojęciami
(gr. kritiké – sztuka rozróżniania) postawa umysłowa i badawcza, która postuluje dociekanie racji wszelkich przekonań (również własnych); odznacza się gotowością do przyjmowania twierdzeń tylko należycie uzasadnionych i sprawdzonych oraz do zmiany uznanych już twierdzeń (lub głoszonych poglądów) w obliczu nowych, przeczących im faktów; przeciwieństwo dogmatyzmu