Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Przypomnijmy najpierw definicję potęgi o wykładniku wymiernym.

Potęga o wykładniku wymiernym
Definicja: Potęga o wykładniku wymiernym

Jeśli a>0 oraz k jest liczbą całkowitą, zaś m liczbą naturalną większą niż 1, to:

akm=akm.
Przykład 1

Zapiszemy w postaci jednej potęgi wyrażenie 555.

Z definicji potęgi o wykładniku wymiernym:

555=[5(5512)12]12.

Z własności iloczynu potęg o tych samych podstawach:

[5(5512)12]12=[5(532)12]12.

Z własności potęgowania potęgi:

[5(532)12]12=(5534)12.

Z własności iloczynu potęg o tych samych podstawach:

(5534)12=(574)12.

Z własności potęgowania potęgi:

(574)12=578.

Polecenie zostało wykonane, ale uzyskane wyrażenie ponownie można byłoby zapisać przy pomocy pierwiastka korzystając z definicji potęgi o wykładniku wymiernym 578=578.

Przykład 2

Uprościmy wyrażenie 2234.

Z definicji potęgi o wykładniku wymiernym:

2234=[2213]14.

Z własności iloczynu potęg o tych samych podstawach:

[2213]14=[243]14.

Z własności potęgowania potęgi:

[243]14=213.

Z definicji potęgi o wykładniku wymiernym:

213=23.

Przykład 3

Uprościmy wyrażenie 23222-5641523.

Zamienimy najpierw pierwiastki na potęgi

23222-5641523=2322122-56415213

Liczbę 415 możemy przedstawić jako potęgę o podstawie 2: 415=(22)15=2215=230. Zatem:

2322122-56415213=2322122-56230213.

Możemy teraz, korzystając z własności ilorazu potęg o tych samych podstawach, uprościć iloraz liczb 232230, otrzymując 22:

2322122-56230213=222122-56213

Do licznika powyższego ułamka zastosujemy własność iloczynu potęg o tych samych podstawach:

222122-56213=22+12-56213=22+36-56213=2146213=2123213=253213

Pozostaje już tylko zastosować własność ilorazu potęg o tych samych podstawach

253213=253-13=243=163=223

Zatem rozważane wyrażenie ma wartość równą 223.

Przykład 4

Rozważymy wyrażenie nieskończone 222.... Zauważmy, że jego wartość jest liczbą dodatnią i oznaczmy jego wartość przez x:

x=222...

Ponieważ wyrażenie po prawej stronie jest liczbą dodatnią, więc możemy obie strony powyższej równości podnieść do kwadratu otrzymując

x2=222... *

Zauważmy teraz, że po prawej stronie ponownie pojawiło się początkowe wyrażenie 222..., które oznaczyliśmy przez x. Zatem równość * przyjmuje postać

x2=2x, co przekształca się jak następuje:

x2-2x=0

xx-2=0

Korzystając z własności iloczynu równego zeru otrzymujemy, że x=0 lub x-2=0, czyli x=2.

Ponieważ x>0, więc 222...=x=2.

W powyższym przykładzie mamy do czynienia z wyrażeniem, które można zdefiniować rekurencyjnierekurencjarekurencyjnie.

Zauważmy, że wyrażenie nieskończone 222... to nic innego jak nieskończona sekwencja (ciągciągciąg) liczb: 2, 22, 222, 2222, ...

Wprowadźmy oznaczenia a1=2, a2=22, a3=222, a4=2222, ...

Przy takich oznaczeniach możemy zauważyć, że dla dowolnej naturalnej dodatniej liczby n prawdziwa jest zależność an+1=2an oraz a1=2.

Ogólnie mówiąc wzór rekurencyjny to taki, w którym każdy wyraz, poza pierwszym, jest uzależniony od poprzednich.

Przykład 5

Rozważmy liczbę x=2323....

Po podniesieniu każdej ze stron do kwadratu otrzymujemy równość x2=2323..., w której ponownie za wyrażenie 2323... możemy podstawić x otrzymując równość x2=23x.

Po podniesieniu obu stron do kwadratu, otrzymujemy x4=43x, czyli x4-12x=0, co jest równoważne xx3-12=0.

Ponieważ x jest liczbą dodatnią, więc x3=12, czyli x=123.

Wyrażenie z powyższego przykładu również można zdefiniować rekurencyjnie. W tym przypadku zależność wygląda następująco:

a1=23, an+1=23an.

Przykład 6

Wykażemy, że jeśli x=342+2y=322+3, to y=9x.

Założenia: x=342+2y=322+3.

Teza: y=9x.

Dowód

Rozważmy prawą stronę tezy. Z definicji potęgi o wykładniku wymiernym mamy 9x=9x12.

Po podstawieniu danej wartości x, otrzymujemy 9x12=9342+212.

Możemy teraz skorzystać z własności potęgowania potęgi 9342+212=9342+212=9322+1.

Zamienimy liczbę 9 na potęgę o podstawie 3 i skorzystamy z własności iloczynu potęg o tych samych podstawach:

9322+1=32322+1=32+22+1=33+22=y, co kończy dowód.

Poniżej zastosujemy wzór a m n k m = a n k , który jest prawdziwy dla liczb a0, k, m, n0, 1.

Przykład 7

Korzystając ze wzoru a+b2=a2+2ab+b2, przekształcimy wyrażenie 23+532.

23+532=232+22353+532=43+2103+253.

Korzystając ze wzoru a-b2=a2-2ab+b2, przekształcimy wyrażenie 24-542.

24-542=242-22454+542=2142-2104+5142=

=212-2104+512=2-2104+5.

Przykład 8

Korzystając ze wzoru a+b2=a2+2ab+b2, uprościmy wyrażenie 5+2154+3.

5+2154+3=542+2154+342=54+342==54+34.

Słownik

ciąg
ciąg

przyporządkowanie pewnych obiektów kolejnym liczbom naturalnym dodatnim

rekurencja
rekurencja

odwoływanie się definicji do samej siebie