Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑cyan

Zmiany na mapie politycznej świata

Ostatnio do największych zmian na mapie politycznej świata doszło po przemianach gospodarczych i ustrojowych z przełomu lat 80. i 90. XX w., które doprowadziły do:

  • zjednoczenia Niemiec (w 1990 r.),

  • rozpadu Związku Radzieckiego (w 1991 r.) na 15 nowych państw położonych w Europie Wschodniej oraz Azji Północnej i Centralnej: Rosji, Litwy, Łotwy, Estonii, Ukrainy, Białorusi, Mołdawii, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Kazachstanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu, Tadżykistanu i Kirgistanu,

  • rozpadu Czechosłowacji (w 1993 r.) na Czechy i Słowację,

  • rozpadu Jugosławii na: Słowenię, Chorwację, Macedonię (w 1991 r.), Bośnię i Hercegowinę oraz Serbię i Czarnogórę (w 1992 r.), z której następnie wyodrębniła się Czarnogóra (w 2006 r.), a później Kosowo (w 2008 r.), które jest obecnie najmłodszym państwem w Europie, lecz nieuznawanym przez wszystkie państwa.

Oprócz tego pojawiły się także nowe państwa w innych regionach świata:

  • Jemen (powstały w wyniku zjednoczenia Jemenu Północnego i Południowego w 1990 r.),

  • Namibia (powstała w wyniku uniezależnienia się od RPA w 1990 r.),

  • Mikronezja (będąca wcześniej terytorium powierniczymterytorium powierniczeterytorium powierniczym USA, w 1990 r.),

  • Erytrea (powstała w wyniku secesjisecesjasecesji od Etiopii w 1993 r.),

  • Palau (wcześniej funkcjonujące jako terytorium powiernicze USA, w 1994 r.),

  • Timor Wschodni (powstał w wyniku secesji od Indonezji w 2002 r.),

  • Sudan Południowy (powstał w wyniku secesji od Sudanu w 2011 r.).

Polecenie 1

Korzystając z mapy podziału politycznego w atlasie geograficznym, określ położenie wyżej wymienionych państw.

bg‑cyan

Najmłodsze państwo na świecie i w Europie

Jak dotąd najmłodszym państwem na świecie jest Sudan Południowy. Powstał on w 2011 r. w wyniku odłączenia fragmentu Sudanu (ok. 30% jego powierzchni).

  • Powierzchnia: 644,3 tys. km²

  • Liczba ludności: 13,0 mln

  • Stolica: Dżuba

  • Język urzędowy: angielski

  • Waluta: funt południowosudański

W Europie natomiast najmłodszym państwem jest Kosowo. Jest ono uznawane przez Polskę i tylko 92 inne państwa. Powstało w 2008 r. w wyniku wyodrębnienia z Serbii, która uznaje je za swoją prowincję.

  • Powierzchnia: 10,9 tys. km²

  • Liczba ludności: 1,9 mln

  • Stolica: Prisztina

  • Język urzędowy: albański

  • Waluta: euro

bg‑cyan

Inne młode państwa na świecie

Najmłodsze państwa na świecie bardzo często odznaczają się bardzo niskimi wartościami PKB na mieszkańca, małą długością trwania życia i niewielkim stopniem dywersyfikacji gospodarkidywersyfikacja gospodarkidywersyfikacji gospodarki.

R51By4J9iYUDx
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Państwo: Erytrea
    • PKB na mieszkańca: 811.4
  • 2. zestaw danych:
    • Państwo: Jemen
    • PKB na mieszkańca: 944.4
  • 3. zestaw danych:
    • Państwo: Sudan Południowy
    • PKB na mieszkańca: 1119.7
  • 4. zestaw danych:
    • Państwo: Timor Wschodni
    • PKB na mieszkańca: 2035.5
  • 5. zestaw danych:
    • Państwo: Mikronezja
    • PKB na mieszkańca: 3568.3
  • 6. zestaw danych:
    • Państwo: Kosowo
    • PKB na mieszkańca: 4302.3
  • 7. zestaw danych:
    • Państwo: Namibia
    • PKB na mieszkańca: 5931.5
  • 8. zestaw danych:
    • Państwo: Palau
    • PKB na mieszkańca: 15859.4
PKB na mieszkańca w wybranych najmłodszych państwach świata (w USD), średnio na świecie: 11 312,5.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie danych Banku Światowego, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1WvjU8yFlHT1
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Państwo: Sudan Południowy
    • Średnia długość trwania życia: 57
  • 2. zestaw danych:
    • Państwo: Namibia
    • Średnia długość trwania życia: 63
  • 3. zestaw danych:
    • Państwo: Erytrea
    • Średnia długość trwania życia: 66
  • 4. zestaw danych:
    • Państwo: Jemen
    • Średnia długość trwania życia: 66
  • 5. zestaw danych:
    • Państwo: Mikronezja
    • Średnia długość trwania życia: 68
  • 6. zestaw danych:
    • Państwo: Timor Wschodni
    • Średnia długość trwania życia: 69
  • 7. zestaw danych:
    • Państwo: Palau
    • Średnia długość trwania życia: 69
  • 8. zestaw danych:
    • Państwo: Kosowo
    • Średnia długość trwania życia: 72
Średnia długość trwania życia w wybranych najmłodszych państwach świata (w latach), średnio na świecie: 72 lata.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie danych Banku Światowego, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Podaj przykłady młodych państw (powstałych po 1990 r.), które odznaczają się wysokim lub bardzo wysokim poziomem rozwoju gospodarczego. Korzystając z różnych źródeł informacji geograficznej, porównaj wartości ich PKB per capita.

Ry772Ac9YqdB6
(Uzupełnij).

Słownik

monokultura turystyczna
monokultura turystyczna

państwo, w którym turystyka ma duży udział w strukturze zatrudnienia i strukturze PKB

secesja
secesja

odłączenie się fragmentu państwa od jego zasadniczej części

terytorium powiernicze
terytorium powiernicze

terytorium niesamodzielne zarządzane przez państwo lub państwa pod nadzorem ONZ, na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych oraz specjalnych umów powierniczych
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniec

dywersyfikacja gospodarki
dywersyfikacja gospodarki

różnicowanie asortymentu produkcji lub usług w celu zmniejszenia ryzyka w prowadzeniu działalności gospodarczej
Indeks dolny Źródło: SJP PWN Indeks dolny koniec