Wojna na Pacyfiku

Przebieg wojny na Pacyfiku można podzielić na kilka etapów. We wrześniu 1931 r. armia japońska zajęła chińską Mandżurię, a w lipcu 1937 r. rozpoczął się kolejny etap wojny chińsko‑japońskiej. Japończycy zajęli Szanghaj, Nankin i południowe Shanxi, później sytuacja się ustabilizowała, a wojska Nipponu przeszły do defensywy. Taka sytuacja trwała aż do sierpnia 1945 roku.

Pierwszą bitwą II wojny światowej w tym rejonie był japoński atak na Pearl Harbor. W dniu 7 grudnia 1941 r. komandor lotnictwa Mitsuo Fuchida przesłał na lotniskowiec Akagi hasło do ataku: Tora! Tora! Tora!Tora! Tora! Tora!Tora! Tora! Tora! Japonia – bez formalnego wypowiedzenia Stanom Zjednoczonym wojny – zaatakowała amerykańskie bazy floty i lotnictwa na Hawajach. Dwugodzinny, niespodziewany atak był dla wojsk amerykańskich bardzo dotkliwy. Jednak Japonii nie udało się osiągnąć głównego celu, czyli zniszczenia lotniskowców i unieruchomienia amerykańskich wojsk w tym regionie na co najmniej pół roku. Przeciwnie: amerykański prezydent obiecał swoim obywatelom „absolutne zwycięstwo”, co miało dramatyczne konsekwencje dla Japończyków. Ci ostatni swoje cele – zwane „japońskim blitzkriegiemblitzkriegblitzkriegiem” – realizowali oni jedynie do 4 czerwca 1942 r., czyli do bitwy o Midway.

Już w kwietniu 1942 r. Japończycy zaczęli mieć powody do niepokoju, kiedy amerykańskie bombowce, startujące z lotniskowca, zbombardowały Tokio. Zrozumieli oni, że na swoim terytorium nie mogą czuć się bezpiecznie. Uznali, że to właśnie lotniskowce stanowią największe zagrożenie. Japończycy postawili sobie za priorytet ich wyeliminowanie.

Ciekawostka

Japońscy piloci‑samobójcy

Rn9kLSkdChFGT

Zdjęcie przedstawia atak kamikaze na statek. Znajduje się on na pełnym morzu. Wydobywa się z niego gęsty i ciemny dym. W górę ulatują fragmenty ciemnego materiału.

KamikazekamikazeKamikaze, czyli japońscy piloci‑samobójcy, budzili postrach wśród amerykańskich marinesmarinesmarines, m.in. dlatego, że nie umieli oni odpowiedzieć na tak prowadzoną walkę. Dla wielu Japończyków samobójcza śmierć była śmiercią honorową – przejawem męstwa i patriotyzmu. Nazwa kamikaze nawiązuje do japońskiej mitologii i oznacza dosłownie Boski Wiatr, co odnosi się do tajfunów, które w XIII w. uratowały Japonię przed atakiem ludów mongolskich. Zgodnie z legendą w latach 1274 i 1281 silne wiatry zniszczyły flotę mongolską, gdy zmierzała ona w stronę Wysp Japońskich, co Japończycy uznali za cud. Przypominając to wydarzenie w czasie II wojny, zapewne również liczyli na boską interwencję, która uratuje ich kraj przed klęską.

Wojska japońskie zaczęły przygotowania do ataku na amerykańską bazę, mieszczącą się na atolu Midway, który położony jest mniej więcej w połowie drogi pomiędzy San Francisco a Tokio (stąd wzięła się nazwa atolu). Japończycy nie wiedzieli jednak, że Amerykanie od wielu lat mieli w ich kraju swoich agentów, którzy przechwycili dokładne dane planowanego ataku. To pozwoliło Stanom Zjednoczonym na dobre przygotowanie do obrony. Bitwa o Midway trwała zaledwie kilka dni – od 4 do 7 czerwca 1942 roku. Zakończyła się klęską Japonii. Była pierwszą porażką floty japońskiej od 350 lat i jednocześnie punktem zwrotnym w wojnie na Pacyfiku.

Kolejna wygrana amerykańskich wojsk – na Guadalcanal 8 lutego 1943 r. – sprawiła, że Japończycy stracili całkowicie inicjatywę i przeszli do obrony. Odtąd Amerykanie zaczęli zajmować kolejne wyspy (tzw. taktyka żabich skokówtaktyka żabich skokówtaktyka żabich skoków) i stopniowo zbliżali się do Wysp Japońskich. Uzyskali możliwość bezpośredniego bombardowania terytorium Japonii i to dało im całkowitą przewagę. Wraz ze zdobyciem Okinawy przygotowano plan inwazji na główne Wyspy Japońskie, który zarzucono dopiero po kapitulacji Japonii.

Kraj ten liczył na zawarcie korzystnego traktatu pokojowego, ale Stany Zjednoczone nie zgodziły się na separatystyczne zawieszenie broni. Choć w Waszyngtonie postanowiono, że wyzwolenie Europy jest najważniejsze (słynne hasło: „Europe First”), ostatecznie jednak zdecydowano się nie odkładać rozprawy z Cesarstwem Japońskim. Przestawienie amerykańskiej gospodarki na tory masowej produkcji wojennej dało w krótkim czasie Stanom miażdżącą przewagę liczebną oraz technologiczną i pozwoliło Amerykanom prowadzić wojnę na dwa fronty.

R1RmKPVfZ6txr

Zdjęcia przedstawiają wojnę na Pacyfiku. Na pierwszym żołnierze czołgają się wśród ziemi i trawy. W tle są góry. Na drugim zdjęciu jest samolot w powietrzu. Z boku na gwiazdę. Na trzecim zdjęciu jest lotniskowiec. Na końcu pasa startowego są dwa samoloty. Na czwartym zdjęciu jest pancernik. Z jego boku wystają lufy, z których wystrzeliwane są pociski. Na piątym zdjęciu jest biały grzyb atomowy po wybuchu bomby atomowej.

Aktem końcowym wojny w tej części świata było zrzucenie bomb atomowych na dwa japońskie miasta. Dnia 6 sierpnia 1945 r. pierwsza bomba spadła na Hiroszimę, trzy dni później kolejna, na Nagasaki. Zginęły dziesiątki tysięcy ludzi. Spustoszenie było niewyobrażalne. Japonia praktycznie natychmiast po tym ataku uznała swoją przegraną. W dniu 2 września 1945 r. o godz. 9.00 na pokładzie zakotwiczonego w Zatoce Tokijskiej amerykańskiego pancernika USS „Missouri”, z działami skierowanymi na Tokio, Japonia podpisała bezwarunkową kapitulację.

Po kapitulacji Japonia znalazła się pod okupacją wojsk alianckich, na czele których stał amerykański głównodowodzący. Pewnego rodzaju ustępstwem aliantów było pozostawienie godności cesarzowi Hirohito, który zresztą od samego początku był przeciwny wojnie. Po 1945 r. zachował on godność cesarza, utracił jednak przysługujący mu wcześniej status „boski”, a jego rola została ograniczona do reprezentacyjnej. Zmarł w 1989 r. w wieku 88 lat, po 62 latach panowania.

Front włoski

Pierwszym aktem kampanii włoskiej była inwazja aliantów na Sycylię 10 lipca 1943 roku. Zanim do tego doszło, sojusznicy długo nie mogli dojść do porozumienia, jak prowadzić walkę. Brytyjczycy, biegli w bitwach morskich, byli zwolennikami działań peryferyjnych w oparciu o swoją flotę. Amerykanie, posiadający wielkie siły lądowe, skłaniali się do bezpośrednich starć z Wehrmachtem. W końcu ustalono, że najpierw ruszy niewielka kampania włoska, a na początku 1944 r. rozpoczną się decydujące walki we Francji.

Kampania włoska miała zniechęcić Włochów do pomocy Niemcom. W rzeczywistości przyczyniła się do tego, że na pewien czas Włochy zostały podzielone. Co prawda już 25 lipca 1943 r. Benito Mussolini został aresztowany i faszystowski reżim we Włoszech padł, niemieccy spadochroniarze uratowali jednak duceduceduce, co pozwoliło mu na stworzenie marionetkowego państwa w północnej części półwyspu: Włoskiej Republiki Socjalnej. Część Włochów, głównie z południa, walczyła więc przeciwko Niemcom, a część ich wspierała. Nowy antyniemiecki włoski rząd podpisał 8 września 1943 r. zawieszenie broni z aliantami.

R1D9ZBhkQYLCM

Zdjęcie przedstawia amerykańskich żołnierzy. Mają hełmy. Leżą oni na trawiastym zboczu w pozycjach obronnych. Żołnierz na środku celuje lufą ponad zbocze. W tle znajduje się niski budynek.

Tymczasem amerykańska 7 Armia pod dowództwem gen. George’a Pattona i brytyjska 8 Armia pod dowództwem gen. Bernarda Montgomery’ego (generałowie nie przepadali za sobą i ciągle rywalizowali) wypychały wojska Osi z Sycylii. Skutecznie – 17 sierpnia 1943 r. ostatni żołnierze opuścili wyspę, część z nich trafiła do niewoli.

Początkowo armie aliantów bez większych oporów posuwały się północ. Hitler uważał jednak, że walki powinny toczyć się jak najdalej od terytorium Niemiec.  Zdecydował więc o stworzeniu na południe od Rzymu kilku silnych linii obronnych (najbardziej znana była tzw. linia Gustawa). To zatrzymało marsz aliantów na północ w końcu 1943 r. i stało się początkiem wielomiesięcznych ciężkich walk – między innymi o Monte Cassino. W końcu w maju 1944 r. linia Gustawa została przełamana, co otworzyło aliantom drogę na Rzym. Znaczącą rolę w zdobyciu tego strategicznego punktu odegrali żołnierze 2 Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Andersa.

Ciekawostka

Polacy w walce o wolne Włochy

RSfSWZW9HpnMA

Zdjęcie przedstawia wkroczenie oddziałów do Bolonii. Na środku w samochodzie bez dachu za kierownicą siedzi mężczyzna w mundurze. Obok niego siedzi kobieta. Z tyłu siedzą kolejne dwie osoby. Wokół znajduje się tłum idących ludzi. W tle są zabudowania miasta.

Obok Amerykanów, Brytyjczyków, Hindusów, Kanadyjczyków, Południowoafrykańczyków, Nowozelandczyków, Australijczyków i przedstawicieli innych państw w walkach na froncie włoskim uczestniczyli żołnierze polscy. Przetransportowany w 1943 r. z Palestyny do Włoch 2 Korpus Polski, wchodzący w skład brytyjskiej 8 Armii, w maju 1944 r. zdobywał linię Gustawa, walcząc o Monte Cassino. Następnie w lipcu 1944 r. wyzwolił Ankonę nad Adriatykiem (poległo tam ponad 1,3 tys. polskich żołnierzy i oficerów), a w kwietniu 1945 r. brał udział w bitwie o Bolonię (ponad 300 poległych Polaków).

Amerykańskie wojska wkroczyły do Rzymu 4 czerwca 1944 roku. Niestety, błąd amerykańskiego gen. Marka Clarka, który dostał rozkaz odcięcia i zniszczenia 10 niemieckiej armii, ale go nie wykonał, sprowadził na aliantów spore kłopoty. W kolejnych zmaganiach ponosili oni dwukrotnie wyższe straty niż hitlerowcy. Mimo tego alianci konsekwentnie posuwali się na północ Włoch. W pewnym momencie z jednej strony frontu walczyli Włosi z formacji antyfaszystowskich, a z drugiej oddziały wierne Mussoliniemu. Historycy określają ten czas jako włoską wojnę domową.

Ostatnia ofensywa aliantów – w kwietniu 1945 r. – polegała głównie na zmasowanych bombardowaniach oraz ostrzale artyleryjskim. Przewaga liczebna wojsk alianckich (1,5 mln żołnierzy) wobec sił Osi (600 tys.) nie pozostawiała wątpliwości, kto wygra wojnę na terytorium Włoch. Ostatecznie kampania włoska zakończyła się, gdy niemiecka Grupa Armii C poddała się bezwarunkowo aliantom 2 maja 1945 r., tydzień przed oficjalną kapitulacją Niemiec.

Słownik

Słowa kluczowe

II wojna światowa, przebieg II wojny światowej, agresja Niemiec, alianci, wojna na Pacyfiku

Bibliografia

P. Johnson, Historia świata od roku 1917 do lat 90‑tych, Warszawa 2016.

Najnowsza historia świata. 1945–1963, t. 1, pod red. A. Patka, J. Rydla, J.J. Węca, Kraków 2000.

K. Michałek, Amerykańskie stulecie. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki 1900–2001, Warszawa 2004.

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

P. Zychowicz, Alianci. Opowieści niepoprawne politycznie V, Poznań 2021.