Wodorotlenki ze względu na charakter chemiczny dzielimy na:

• zasadowe;

• amfoteryczne.

Wodorotlenki zasadowe to wodorotlenki, które reagują z kwasami, ale nie reagują z zasadami. Zaliczamy do nich głównie wodorotlenki metali $\text{I}$ i $\text{II}$ grupy układu okresowego (z wyjątkiem berylu) oraz wodorotlenek chromu($\text{II}$) i manganu($\text{II}$).

Polecenie 1

Zapoznaj się z poniższym doświadczeniem, a następnie zapisz obserwacje.

Doświadczenie $1$

Wykazywanie charakteru chemicznego wodorotlenku magnezu.

Schemat doświadczenia:

R1MLMrvXT36SR

Ilustracja przedstawiająca dwie probówki. W obu probówkach znajduje się wodorotlenek magnezu $\text{Mg}{\left(\text{OH}\right)}_2$. Do pierwszej probówki dodano wodnego roztworu kwasu solnego, zaś do drugiej probówki wodnego roztworu wodorotlenku sodu.

R1PsP9QVW31R3

Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.

Reakcje chemiczne:

Probówka $1$

Zapis cząsteczkowy:

$$\text{Mg}{\left(\text{OH}\right)}_2\text{↓}+2 \text{HCl}\to {\text{MgCl}}_2+2 {\text{H}}_2\text{O}$$

Zapis jonowy:

$$\text{Mg}{\left(\text{OH}\right)}_2\text{↓}+2 {\text{H}}_3{\text{O}}^{+}+2 {\text{Cl}}^{-}\to {\text{Mg}}^{2+}+2 {\text{Cl}}^{-}+4 {\text{H}}_2\text{O}$$

Zapis jonowy skrócony:

$$\text{Mg}{\left(\text{OH}\right)}_2\text{↓}+ 2 {\text{H}}_3{\text{O}}^{+}\to {\text{Mg}}^{2+}+4 {\text{H}}_2\text{O}$$

Pokaż odpowiedź

• Probówka $1$: biały, galaretowaty osad roztworzył się i powstał klarowny roztwór.

• Probówka $2$: brak objawów reakcji.

• Wodorotlenki amfoteryczne to wodorotlenki, które reagują zarówno z mocnymi kwasami, jak i z mocnymi zasadami.

• Wodorotlenki amfoteryczne nie rozpuszczają się w wodzie.

• Do wodorotlenków amfoterycznych zaliczamy m.in.: $\text{Be}{\left(\text{OH}\right)}_2$, $\text{Zn}{\left(\text{OH}\right)}_2$, $\text{Cu}{\left(\text{OH}\right)}_2$, $\text{Fe}{\left(\text{OH}\right)}_2$, $\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_3$, $\text{Cr}{\left(\text{OH}\right)}_3$, $\text{Fe}{\left(\text{OH}\right)}_3$, $\text{Mn}{\left(\text{OH}\right)}_4$, $\text{Ga}{\left(\text{OH}\right)}_3$, $\text{Sc}{\left(\text{OH}\right)}_3$, $\text{Co}{\left(\text{OH}\right)}_2$.

Należy podkreślić, że w przypadku niektórych z wodorotlenków, których wzory podano, reakcja z zasadą wymaga zastosowania często drastycznych warunków.

Polecenie 2

Zapoznaj się z poniższym doświadczeniem, a następnie zapisz wnioski.

Doświadczenie $2$

Wykazywanie charakteru chemicznego wodorotlenku glinu.

R18EDYYtYgaeG

Ilustracja przedstawiająca dwie probówki. W obu probówkach znajduje się wodorotlenek glinu $\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_3$. Do pierwszej probówki dodano wodnego roztworu kwasu solnego, zaś do drugiej probówki wodnego roztworu wodorotlenku sodu.

RIPivH7ltgG2o

Obserwacje: Probówka 1: biały, galaretowaty osad roztworzył się i powstał klarowny roztwór. Probówka 2: biały, galaretowaty osad roztworzył się i powstał klarowny roztwór. Wnioski: (Uzupełnij).

Równania reakcji:

Probówka $1$

Zapis cząsteczkowy:

$$\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_3\text{↓}+3 \text{HCl}\to {\text{AlCl}}_3+3 {\text{H}}_2\text{O}$$

Zapis jonowy:

$$$$

Zapis jonowy skrócony:

$$\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_3\text{↓}+3 {\text{H}}_3{\text{O}}^{+}+3 {\text{Cl}}^{-}\to {\text{Al}}^{3+}+3 {\text{Cl}}^{-}+6 {\text{H}}_2\text{O}$$

Probówka $2$

Zapis cząsteczkowy:

$$\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_3\text{↓}+\text{NaOH}\to \text{Na}\left[\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_4\right]$$

Lub przy dużym nadmiarze wodorotlenku sodu:

$$\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_3\text{↓}+3 \text{NaOH}\to {\text{Na}}_3\left[\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_6\right]$$

Zapis jonowy:

$$\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_3\text{↓}+{\text{Na}}^{+}+{\text{OH}}^{-}\to {\text{Na}}^{+}+{\left[\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_4\right]}^{-}$$

Lub przy dużym nadmiarze wodorotlenku sodu:

$$\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_3\text{↓}+3 {\text{Na}}^{+}+3 {\text{OH}}^{-}\to 3 {\text{Na}}^{+}+{\left[\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_6\right]}^{3-}$$

Zapis jonowy skrócony:

$$\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_3\text{↓}+{\text{OH}}^{-}\to {\left[\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_4\right]}^{-}$$

Lub przy dużym nadmiarze wodorotlenku sodu:

$$\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_3\text{↓}+3 {\text{OH}}^{-}\to {\left[\text{Al}{\left(\text{OH}\right)}_6\right]}^{3-}$$

Pokaż odpowiedź

Wodorotlenek glinu reaguje z mocnym kwasem i z mocną zasadą, więc posiada charakter amfoteryczny.

Wodorotlenki amfoteryczne typu $Me{\left(\text{OH}\right)}_2$ zazwyczaj tworzą związki kompleksowezwiązek kompleksowyzwiązki kompleksowe o liczbie koordynacyjnejliczba koordynacyjnaliczbie koordynacyjnej wynoszącej $4$:

Wodorotlenki amfoteryczne typu $Me{\left(\text{OH}\right)}_3$ zazwyczaj tworzą związki kompleksowezwiązek kompleksowyzwiązki kompleksowe o liczbie koordynacyjnejliczba koordynacyjnaliczbie koordynacyjnej wynoszącej $4$ lub $6$ (przy nadmiarze jonów wodorotlenkowych):

Słownik

Bibliografia

Bielański A., Podstawy chemii nieorganicznej 2, Warszawa 2013.

Litwin M., Styka‑Wlazło Sz., Szymońska J., To jest chemia 1, Warszawa 2015.

Pac B., Zegar A., Podstawy klasyfikacji związków nieorganicznych w teorii i zadaniach, Kraków 2020.

Pac B., Zegar A., Reakcje w roztworach wodnych w teorii i zadaniach, Kraków 2020.