Instrukcję warunkową można zapisać przy pomocy następującego zdania: jeśli (warunek), to wykonaj (instrukcja).

W języku Python będzie to wyglądało następująco:

if warunek:
    instrukcja

Definiowanie warunków

Warunek może zwracać dwie wartości: prawda (True) lub fałsz (False).

Instrukcje znajdujące się po warunku zostaną wykonane tylko wtedy, kiedy warunek zwróci True.

Gdy w programie wykonujemy operację porównania, zwracane są wartości logiczne True albo False, np.:

x = 5

print(x == 5)		# zwróci True
print(x != 5)		# zwróci False
print(x == 7)		# zwróci False
print(x > 2)		# zwróci True
print(x < 5)		# zwróci False
print(x <= 5)		# zwróci True
print(x >= 5)		# zwróci True

Przykładowa instrukcja warunkowa i jej wynik może wyglądać tak:

x = 5

if x < 10: 
    print("Liczba jest mniejsza od 10")

Warunki złożone

Warunki możemy zagnieżdżać:

x = 5

if x < 10: 
    if x > 3:
        print("Liczba jest większa od 3 i mniejsza od 10")

Możemy uprościć kod, wykorzystując operatory logiczneoperator logicznyoperatory logiczne, na przykład:

x = 5

if x > 3 and x < 10: 
    print("Liczba jest większa od 3 i mniejsza od 10")

Instrukcja else oraz elif

Możemy w łatwy sposób zdefiniować instrukcję, która zostanie wykonana, kiedy warunek nie zostanie spełniony. Służy do tego operator else.

x = 5

if x > 3 and x < 10: 
    print("Liczba jest większa od 3 i mniejsza od 10")
else:
    print("Liczba jest mniejsza od 3 lub równa 3 lub większa od 10 lub równa 10")

W języku Python istnieje również operator elif, który jest połączeniem operatorów else i if. Możemy za jego pomocą konstruować złożone instrukcje warunkowe, na przykład:

x = 5

if x > 3 and x < 10: 
    print("Liczba jest większa od 3 i mniejsza od 10")
elif x < 3:
    print("Liczba jest mniejsza od 3")   
elif x == 3:
    print("Liczba jest równa 3")   
else: 
    print("Liczba jest równa 10 lub większa od 10")

Ostatni operator else definiuje instrukcję, która powinna zostać wykonana, jeśli żaden z warunków nie jest spełniony.

Przykładowy problem

Przyjrzyjmy się bardziej rozbudowanemu przykładowi. Wyobraźmy sobie taką sytuację: pewna fundacja przygotowuje informacje dla domów tymczasowych na temat tego, jak powinno się karmić koty. Po konsultacji z weterynarzem ustalono, że kot powinien zjadać około 60 kcal na każdy kilogram ciała. Jednak weterynarz wskazał, że sytuacja ma się inaczej w przypadku kotek, które są kotne lub karmią już młode.

Zapotrzebowanie kaloryczne kotek, które liczą ponad dwa lata oraz są w ciąży jest dwa razy większe. Podobnie kotek, które karmią jednego kociaka. Trzy razy większe zapotrzebowanie mają kotki, które karmią od dwóch kociąt. Te, które karmią od trzech do czterech, powinny zjadać cztery razy więcej kalorii. Pięciokrotność zapotrzebowania powinny zjadać zaś kotki, które karmią więcej niż pięć kociąt lub mają mniej niż dwa lata.

Korzystając z samej instrukcji warunkowej, musielibyśmy stworzyć szereg warunków:

kcal = waga_kg * 60

if wiek_lata > 2:
    if ciaza == true:
        kcal *= 2 
    
    if ciaza == false:
        if mlode == 1:
            kcal *= 2
            
        if mlode == 2:
            kcal *= 3
            
        if mlode > 2
            if mlode < 5:
                kcal *= 4
            if mlode >= 5:   
                kcal *= 5
                
if wiek_lata =< 2:
    kcal *= 5
   

Wykorzystując operatory logiczne, możemy znacznie uprościć kod obliczający, ile powinna zjeść kotka:

kcal = waga_kg * 60

if wiek_lata > 2 and ciaza == true or mlode == 1:
	kcal *= 2

if wiek_lata > 2 and mlode == 2:
	kcal *= 3

if wiek_lata > 2 and mlode > 2 and mlode < 5:
	kcal *= 4

if mlode >= 5 or wiek_lata < 2:
    kcal *= 5

Wykorzystując instrukcje else oraz elif, otrzymamy taki kod:

kcal = waga_kg * 60

if wiek_lata > 2 and ciaza == true or mlode == 1:
	kcal *= 2
elif wiek_lata > 2 and mlode == 2:
	kcal *= 3
elif wiek_lata > 2 and mlode > 2 and mlode < 5:
	kcal *= 4
else:
    kcal *= 5

Słownik