Przeczytaj
Panowanie Mieszka I i chrzest Polski
W 964 r. Mieszko rozpoczął pertraktacje z chrześcijańskim władcą Czech Bolesławem I Srogim. Sojusz został przypieczętowany w 965 r. małżeństwem władcy Polan z córką Bolesława Dobrawą Przemyślidką, nazywaną również DąbrówkąDąbrówką. Porozumienie to zerwało niekorzystny dla Polski sojusz czesko‑wielecki.
W roku 966 Mieszko się ochrzcił. Obserwując potęgę Ottona I, książę z Gniezna mógł uznać, że Bóg cesarza jest Bogiem potężnym. ChrystianizacjaChrystianizacja pozwalała Mieszkowi manifestować nadprzyrodzony charakter jego władzy i wymagać od poddanych posłuszeństwa. Książę stawał się też opiekunem propagowanego kultu. Narzucając nową religię, wykluczającą dawne wierzenia.
Sprawdź na mapie położenie Ostrowa Lednickiego i spróbuj wyjaśnić, dlaczego właśnie tam został zlokalizowany gród Mieszka.
W 968 r. do Polski przybył pierwszy biskup – Jordan. I on, i jego następca, Unger, rezydowali w Poznaniu, nie wiadomo jednak, czy byli sufraganamisufraganami Magdeburga, czy też misyjne biskupstwo poznańskie podlegało bezpośrednio papieżowi. Prawdopodobnie Jordan i Unger byli biskupami misyjnymi, a po powstaniu arcybiskupstwa w Gnieźnie biskupi poznańscy zaczęli być określani jako diecezjalni.
Biskup pozostawał na utrzymaniu władcy i, głosząc nową wiarę, utwierdzał jego panowanie. Dzięki obecności wykształconych duchownych chrześcijańskich rządzący państwem zyskiwali możliwość posługiwania się pismem.
Dyplomacja i podbój
Sojusz z Cesarstwem i Czechami oraz chrzest wyraźnie wzmocniły pozycję Mieszka I w walce o nowe tereny; w 967 r. odniósł zwycięstwo nad wojskiem najpotężniejszego miasta pomorskiego – Wolina – dzięki czemu w jego ręku znalazło się Pomorze Zachodnie. Zaniepokojony tym margrabia saski Hodo zaatakował Polan bez wiedzy i zgody cesarza, lecz w 972 r. w bitwie pod Cydzyną (Cedynią) Mieszko pokonał Sasów. Otton I wezwał Hodona i Mieszka na swój dwór i zakazał dalszych walk.
Po śmierci cesarza w 973 r. Mieszko I i książę czeski Bolesław II Pobożny poparli starania księcia bawarskiego Henryka Kłótnika, bratanka zmarłego władcy, o tron cesarski. Z walk wewnętrznych zwycięsko wyszedł jednak Otton II, syn Ottona I. Stosunki Mieszka z cesarstwem uległy wówczas pogorszeniu, poprawiły się zaś gruntownie dopiero po śmierci cesarza w 983 r. RegencjęRegencję w imieniu jego małoletniego syna, Ottona III, objęła wówczas cesarzowa Teofano, która pogodziła się z Mieszkiem I. Zbliżenie to wynikało ze wspólnego zagrożenia ze strony Wieletów i zaowocowało wspólnymi wyprawami na Słowian połabskich.Słowian połabskich. Teofano wspierała też Mieszka podczas jego wojny z Czechami w 990 r., zakończonej prawdopodobnie przyłączeniem Śląska do państwa Polan.
Tajemniczy list
W archiwach kancelarii watykańskiej zachowało się streszczenie listu, który Mieszko I wysłał u schyłku swojego panowania do papieża. Dokument ten, zwany Dagome iudex (od pierwszych słów w nim zawartych), poświadcza oddanie państwa gnieźnieńskiego św. Piotrowi, czyli Stolicy Apostolskiej, oraz ukazuje terytorialny zasięg władzy Mieszka. W jego władaniu znajdowały się wówczas Wielkopolska, Pomorze, Kujawy, Mazowsze, ziemia łęczycka i Śląsk.
Dagome iudexPodobnie w innym tomie z czasów papieża Jana XV [pontyfikat w latach 985–996] Dagome [tj. Mieszko], pan, i Ote [tj. druga żona Mieszka, Oda], pani i synowie ich Mieszko i Lambert — nie wiem, jakiego plemienia ludzie, sądzę jednak, że to byli Sardyńczycy, ponieważ ci są rządzeni przez czterech „panów” — mieli nadać świętemu Piotrowi w całości jedno państwo, które zwie się Schinesghe z wszystkimi swymi przynależnościami w tych granicach, jak się zaczyna od pierwszego boku długim morzem [stąd] granicą Prus aż do miejsca, które nazywa się Ruś, a granicą Rusi ciągnąc się aż do Krakowa i od tego Krakowa aż do rzeki Odry, prost do miejsca, które nazywa się Alemure [prawdopodobnie chodzi o czeski Ołomuniec], a od tej Alemury aż do ziemi Milczan i od granicy Milczan prosto do Odry i stąd wzdłuż rzeki Odry aż do rzeczonego państwa Schinesghe.
Źródło: Dagome iudex. Cytat za: Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 2003, s. 100.
Sam list Mieszka I, wysłany ok. 990 r., się nie zachował. To, czym dysponujemy, jest streszczającą go łacińską notatką (regestemregestem) z ksiąg archiwum kancelarii papieskiej, sporządzoną w 1080 r. Jej autor zupełnie zniekształcił niektóre nazwy geograficzne: Schinesghe to najpewniej Gniezno, które tu określa całe państwo – civitas Schinesghe (państwo gnieźnieńskie), Alemure zaś może oznaczać miasto Ołomuniec lub też całe Morawy. Zresztą autor regestu zupełnie nie wiedział, jakiego kraju list dotyczy, podejrzewał przecież, że jego nadawca był władcą Sardynii!
Dagome iudex zawiera wiele tajemnic, nie wiemy np., dlaczego polski książę nosi w nim imię Dagome. Próbowano to tłumaczyć na najróżniejsze sposoby, m.in. teorią o normańskim pochodzeniu Piastów. Nie wiemy też, dlaczego Mieszko wymienia w liście tylko swych potomków z drugiego (chrześcijańskiego) małżeństwa z Saksonką Odą, a pomija pierworodnego Bolesława Chrobrego, syna czeskiej księżniczki Dąbrówki. Ale zasadniczy sens listu nie wydaje się budzić wątpliwości: władca oddaje swój kraj pod opiekę św. Piotra, tzn. Stolicy Apostolskiej, przy tej okazji opisując przebieg jego granic.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D16ysEMkV
Film opowiadający o panowaniu Mieszka pierwszego i o chrzcie Polski.
Wymień korzyści dla Mieszka I jakie dawało mu przyjęcie chrześcijaństwa.
Słownik
wprowadzanie religii chrześcijańskiej wśród ludów pogańskich
(Dúbravka, Dąbrówka; ok. 945–977) córka czeskiego księcia Bolesława I Srogiego, księżna polska i żona Mieszka I
(niem. Erstes Reich lub Heiliges Römisches Reich - Święte Cesarstwo Rzymskie) państwo istniejące w latach 962 - 1806; składało się z Królestwa Niemieckiego oraz od 1648 r. Królestwa Włoch, a w latach 1032‑1378 również z Królestwa Burgundii;
(łac. Palatium - wzgórze w Rzymie; dzielnica zabudowana od czasów Augusta okazałymi budowlami) starożytny lub średniowieczny zamek lub pałac, zazwyczaj biskupi lub cesarski
(z łac. regere – rządzić, panować) forma rządów, w której wskazana i upoważniona osoba sprawuje władzę w imieniu prawowitego władcy, może to być np. matka rządząca w imieniu niepełnoletniego czy chorego syna albo osoba reprezentująca władcę w czasie jego nieobecności
(śrdw. łac. regesta - księga do zapisywania) chronologiczny spis dokumentów, wraz z podanym streszczeniem oraz miejscem przechowywania
ogólna nazwa plemion zachodniosłowiańskich, zamieszkujących w średniowieczu obszar rozciągający się od Odry i Nysy Łużyckiej po Łabę i Soławę oraz od Morza Bałtyckiego po Rudawy
(z franc. suffragant, od łac. suffragare – wspierać) w Kościele katolickim biskup pomocniczy, podległy metropolicie
Słowa kluczowe
Otton I, Dagome iudex, chrzest Polski, Mieszko I, biskup Jordan, Polska pierwszych Piastów
Bibliografia
Pomniki dziejowe Polski, seria II, t. 1, Kraków 1946.
Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, St. Lenard, Warszawa 2003.
M. Barański, Historia Polski średniowiecznej, Poznań 2012.
S. Koper, Piastowie. Wędrówki po Polsce pierwszej dynastii, Warszawa 2013.