Przeczytaj
Środki masowego przekazu – mass media
Mass media to element współczesnej kultury masowej oddziałującej na społeczeństwo i poszczególne jednostki. Podstawową rolą mediów jest przekaz informacji oraz współtworzenie opinii publicznej. Media pełnią też funkcje: rekreacyjną, kulturotwórczą, integracyjną i edukacyjną, odgrywają rolę nieformalnej kontroli społecznej. Ta ostatnia funkcja bezpośrednio wiąże się z rolą mediów jako czwartej władzyczwartej władzy. By mogło dojść do tego zjawiska, media muszą być niezależne od władzy politycznej.
Zasadniczo rola mediów jest uzależniona od ustroju państwa, w którym funkcjonują. W państwie demokratycznym jest ona duża, w niedemokratycznym są z reguły na usługach władzy i pełnią rolę tuby propagandowej. Są one częścią systemu władzy.
Funkcje mediów jako czwartej władzy
Czwarta władza to funkcja mediów realizowana w państwie demokratycznym, w którym mają zagwarantowaną niezależność działania i realizowania swoich podstawowych funkcji, w tym związanych z kontrolowaniem władzy i tworzeniem opinii publicznej.
Przykłady mediów jako czwartej władzy
Każdy profesjonalny dziennikarz powinien w swojej pracy przestrzegać zapisów Karty Etycznej Mediów. Określa ona zasady, jakimi powinien kierować się dziennikarz, który szanuje prawa człowieka, dobro wspólne oraz jest świadomy roli mediów we współczesnym świecie.
W mediach bardzo często pojawiają się informacje demaskujące afery, skandale czy też niedociągnięcia władz na różnym szczeblu. Dotyczy to zarówno życia politycznego, gospodarczego, społecznego, jak i kulturalnego.
Oceń, czy poniższe teksty są przykładem realizacji przez media funkcji czwartej władzy.
Co po piętnastu latach naprawdę wiemy o aferze Rywina?27 grudnia 2002 roku w „Gazecie Wyborczej” ukazał się artykuł „Ustawa za łapówkę, czyli przychodzi Rywin do Michnika”. Dotyczył on korupcyjnej propozycji, jaką w lipcu 2002 roku złożył kierownictwu spółki Agora (wydawcy „Gazety Wyborczej”) znany producent filmowy Lew Rywin. Sprawa dotyczyła projektu nowej ustawy o radiofonii i telewizji, jaką postanowił przygotować rząd Millera, a ściślej zawartego w nim przepisu antykoncentracyjnego, zabraniającego firmie posiadającej ogólnopolski dziennik posiadania stacji telewizyjnej. W praktyce ten ogólny przepis dotyczył głównie Agory, która nie ukrywała, że jest zainteresowana kupnem udziałów w telewizji Polsat, a jej przedstawiciele wiosną 2002 roku prowadzili w kręgach rządowych aktywny lobbing na rzecz nadania ustawie pożądanego przez nich kształtu. (…)
Tymczasem Rywin, najpierw w rozmowie z prezes Agory Wandą Rapaczyńską, a następnie podczas spotkania z Adamem Michnikiem 22 lipca, sformułował propozycję nadania ustawie takiego kształtu, który pozwoliłby Agorze na kupno Polsatu. W zamian, występując w imieniu anonimowej, ale mającej według niego poparcie premiera „grupy trzymającej władzę”, domagał się 17,5 mln dolarów dla swoich mocodawców, dla siebie stanowiska prezesa Polsatu, a dla Leszka Millera życzliwości ze strony „Gazety Wyborczej”. (…)
Do tego sprowadzają się niepodważalne fakty, potwierdzone przez utworzoną z inicjatywy PO i PiS w styczniu 2003 roku dziesięcioosobową sejmową komisję śledczą pod przewodnictwem Tomasza Nałęcza (UP) z zadaniem wyjaśnienia kulis sprawy, a w szczególności tego, kto w rzeczywistości stał za Rywinem (…).
Źródło: Antoni Dudek, Co po piętnastu latach naprawdę wiemy o aferze Rywina?, 29.01.2018 r., dostępny w internecie: opinie.wp.pl [dostęp 29.08.2019 r.].
Mija 16 lat od ujawnienia afery „łowców skór”Pracownicy łódzkiego pogotowia zabijali pacjentów i sprzedawali informację o zgonach zakładom pogrzebowym. 23 stycznia mija 16 lat od ujawnienia przez dziennikarzy „Gazety Wyborczej” i Radia Łódź wstrząsającego procederu. 23 stycznia 2002 r. ukazał się artykuł, w którym dziennikarze ujawnili, że w łódzkim pogotowiu handlowano informacjami o zgonach, a być może także celowo zabijano pacjentów.
Opisywano też poszlaki wskazujące na to, że niektórym chorym podawano lek zwiotczający mięśnie, co miało prowadzić do śmierci.
Źródło: Mija 16 lat od ujawnienia afery „łowców skór”, 23.01.2018 r., dostępny w internecie: fakty.interia.pl [dostęp 29.08.2019 r.].
O tym, jak silne mogą być media, przekonał się Richard Nixon, prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 1972–1974. Za jego prezydentury doszło do ujawnienia afery politycznej nazwanej Watergate. Upublicznili ją dziennikarze gazety „Washington Post”, którzy opublikowali artykuł o nielegalnych działaniach ludzi z otoczenia prezydenta. Chodziło o włamanie do siedziby sztabu rywala politycznego z Partii Demokratycznej w celu zamontowania podsłuchu. Media rozpoczęły szeroko zakrojoną kampanię informacyjną, co doprowadziło do powołania w 1973 roku senackiej komisji mającej wyjaśnić tę aferę. Obnażyła ona liczne nielegalne działania, o których wiedział prezydent Nixon. W wyniku kampanii medialnej został sporządzony wniosek o rozpoczęcie procedury odwołania Nixona z urzędu prezydenta. Taka procedura określana jest jako impeachment. By uniknąć większego upokorzenia i skandalu, Nixon w sierpniu 1974 roku zrezygnował z prezydentury.
Media pod kontrolą
Media: Władze Chin chcą zacieśnić kontrolę nad religią w internecieWładze ChRL opublikowały projekt wytycznych wymierzonych w zamieszczane w internecie „chaotyczne informacje” na temat religii – poinformował we wtorek państwowy dziennik „Global Times”. Pekin konsekwentnie zacieśnia kontrolę nad grupami wyznaniowymi. Zgodnie z projektem wszystkie organizacje rozpowszechniające treści religijne w internecie będą musiały uzyskać odpowiednie licencje od urzędów nadzorujących wyznania na szczeblu prowincji – podała gazeta, cytując ogłoszony w poniedziałek dokument.
Po uzyskaniu pozwoleń organizacjom wolno będzie „propagować religię i prowadzić szkolenia religijne”, ale wyłącznie na należących do nich platformach internetowych, których użytkownicy będą musieli podawać prawdziwe nazwiska, by się zarejestrować.
Zabronione będzie publikowanie i transmitowanie w internecie wszelkich praktyk religijnych, takich jak modlitwy czy palenie kadzideł, w formie tekstu, zdjęć, nagrań dźwiękowych i filmów. Projekt wprost zakazuje również platformom religijnym podżegania do działalności wywrotowej, sprzeciwiania się przywództwu Komunistycznej Partii Chin (KPCh) oraz promowania ekstremizmu i separatyzmu.
Źródło: PAP, Media: Władze Chin chcą zacieśnić kontrolę nad religią w internecie, 11.09.2018 r., dostępny w internecie: gosc.pl [dostęp 29.08.2019 r.].
Oceń politykę władz chińskich wobec mediów społecznościowych.
Rola i zadania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
W państwie demokratycznym media są poddane pewnej kontroli, np. przez Krajową Radę Radiofonii i TelewizjiKrajową Radę Radiofonii i Telewizji w RP.
Ustawa z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizjiKrajowa Rada Radiofonii i Telewizji
Art. 6
1. Krajowa Rada stoi na straży wolności słowa w radiu i telewizji, samodzielności dostawców usług medialnych i interesów odbiorców oraz zapewnia otwarty i pluralistyczny charakter radiofonii i telewizji.
2. Do zadań Krajowej Rady należy w szczególności:
1) projektowanie w porozumieniu z Prezesem Rady Ministrów kierunków polityki państwa w dziedzinie radiofonii i telewizji;
2) określanie, w granicach upoważnień ustawowych, warunków prowadzenia działalności przez dostawców usług medialnych;
3) podejmowanie, w zakresie przewidzianym ustawą, rozstrzygnięć w sprawach koncesji na rozpowszechnianie programów, wpisu do rejestru programów, zwanego dalej „rejestrem”, oraz prowadzenie tego rejestru; (…)
4) sprawowanie w granicach określonych ustawą kontroli działalności dostawców usług medialnych;
5) organizowanie badań treści i odbioru usług medialnych; (…)
6a) ustalanie (…) wysokości opłat abonamentowych;
7) opiniowanie projektów aktów prawnych oraz umów międzynarodowych dotyczących radiofonii i telewizji lub audiowizualnych usług medialnych na żądanie; (…)
10) współpraca z właściwymi organizacjami i instytucjami w zakresie ochrony praw autorskich, praw wykonawców, praw producentów oraz dostawców usług medialnych; (…)
12) inicjowanie i wspieranie samoregulacji i współregulacji w zakresie dostarczania usług medialnych;
13) upowszechnianie umiejętności świadomego korzystania z mediów (edukacji medialnej) oraz współpraca z innymi organami państwowymi, organizacjami pozarządowymi i innymi instytucjami w zakresie edukacji medialnej.Źródło: Ustawa z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl.
Wyjaśnij, jaką rolę odgrywa w Polsce KRRiT.
Media manipulują informacjami, wykorzystując liczne sposoby. Listę metod opisał Andrzej Potocki OP w artykule Mass media – narzędzie przekazu prawdy i manipulacja prawdą, który ukazał się w czasopiśmie „Teofil”.
Natychmiastowość informacji
Podawanie wiadomości dlatego, że są najnowsze. Nie przeprowadza się selekcji merytorycznej wiadomości. Ich waga jest jeszcze nieznana; dopiero ujawni się z czasem. Najważniejsze, że wiadomości są atrakcyjne, bo nowe. W ten sposób kreuje się całkiem przypadkową hierarchię wartości.
Celowe opóźnianie przekazu informacji
Umieszczenie informacji na dalszej stronie w gazecie czy w końcówce telewizyjnych wiadomości. Takie ulokowanie informacji pomniejsza jej znaczenie.
Dezinformacja społeczeństwa
Preparowanie informacji na potrzeby różnych środowisk opiniotwórczych i za ich pośrednictwem docieranie do szerszego adresata. To także puszczanie – obok informacji prawdziwej, ale niekorzystnej dla dysponentów mediów – kontrinformacji mającej neutralizować wpływ tej pierwszej.
Zatrucie informacyjne
Sprawy ważne pokazuje się jako mało ważne, a sprawom nieważnym nadaje się duże znaczenie. W ten sposób dekomponuje się lub uniemożliwia ukształtowanie optymalnej hierarchii wartości.
Mówienie półprawd
Pokazanie jedynie części prawdy. Odbiorca, otrzymując tylko tyle, buduje sobie fałszywy obraz rzeczywistości.
Wprowadzanie tematów zastępczych
Zabieg mający na celu odwracanie uwagi od spraw i wydarzeń ważnych dla osób manipulowanych.
Odwoływanie się do emocji
Zabieg, który przybiera różne formy, od budzenia antypatii, a nawet nienawiści w stosunku do określonych idei, osób lub grup społecznych, po wywoływanie stanów lękowych, antagonizowanie ludzi.
Kreowanie wroga albo kozła ofiarnego
Znalezienie obiektu, na którym można skupić uwagę odbiorców manipulacji. Tym samym odwraca się ich uwagę od problemów (trudności) istotnych. Jak pokazuje społeczna praktyka, kreowanie urojonego wroga zapewnia działaniom manipulatorskim wysoką skuteczność.
System S-M-S
Skrót od sensacja–muzyka–seks; polega na umiejętnym, uwzględniającym aktualne zainteresowania i potrzeby odbiorcy, dozowaniu sensacji.
Metodą na kontrolowanie mediów jest cenzuracenzura, która ogranicza swobodę publikowania treści przez ich kontrolę przed publikacją.
Słownik
kontrola informacji; cenzura to ograniczanie wolności wyrażania myśli i przekonań za pomocą rozwiązań systemowych, czyli np. weryfikacja przez specjalne organy państwowe audycji radiowych i telewizyjnych, treści w prasie czy internecie
w państwach demokratycznych to inaczej wolne media, które obok władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej mają możliwość kształtowania społeczeństwa; za pomocą mediów można zmieniać ludzkie opinie czy politykę; wolne media służą też jako aparat sprawdzający władzę
organ państwowy, który na podstawie ustaw i Konstytucji RP stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz etyki dziennikarskiej; może udzielać koncesji na nadawanie sygnału telewizyjnego czy radiowego, a także nakładać kary pieniężne na nadawców
mass media, media masowe, środki masowego komunikowania – to urządzenia, środki i instytucje, np. prasa, radio, nagrania czy telewizja, za pomocą których przekazywane są treści; do mass mediów zaliczamy także tzw. nowe media, czyli np. telegazetę, telewizję kablową, gry elektroniczne czy internet