Prawo kandydowania na urząd prezydenta USAprezydent USAprezydenta USA mają obywatele amerykańscy spełniający następujące warunki:
ukończone 35 lat;
zamieszkanie na terenie USA od co najmniej 14 lat;
nie są obywatelami naturalizowanymi;
dysponują pełnią praw publicznych.
Kandydatów na prezydenta mogą zgłaszać grupy wyborców, partie polityczne (tak się dzieje najczęściej) bądź kandydat może zgłosić się sam.
R1aokldhX3cK0
Wybory prezydenta USA
Wybory prezydenckie odbywają się w USA co cztery lata, najczęściej w latach przestępnych.
Prezydencka kampania wyborcza składa się z trzech etapów:
RHA1gxWbwqT3P
Najczęściej kandydatów do urzędu prezydenta nominują partie polityczne. Wstępnie czynią to podczas prawyborów, służących wysondowaniu opinii publicznej co do szans kandydatów. Ostateczna decyzja o nominacji zapada na konwencji krajowej partii. Wybrany kandydat danej partii ma prawo dobrać sobie kandydatów na wiceprezydenta. Ponadto w czasie tej konwencji następuje przyjęcie prezydenckiego programu wyborczego.
Kolejnym etapem jest głosowanie powszechne, w czasie którego obywatele wybierają elektorówKolegium Elektorów Stanów Zjednoczonychelektorów (z każdego stanu tylu, ile dany stan ma miejsc w KongresieKongresKongresie), którzy mają obowiązek respektować preferencje wyborców. Oznacza to, że kandydat partii, który uzyskał w danym stanie większość, otrzymuje wszystkie mandaty elektorskie tego stanu. Dodatkowo każdy ze stanów ma odpowiednią „wagę” głosów, czyli liczbę miejsc elektorskich. Z tego powodu kandydaci zabiegają o głosy niektórych stanów bardziej, a innych mniej. Przykładowo: Kalifornia ma 55 głosów elektorskich, Floryda 29, podczas gdy Dystrykt Kolumbii jedynie 3.
Wybory powszechne odbywają się w terminie między 2 a 8 listopada (we wtorek po pierwszym poniedziałku listopada).
Wyniki wyborów znane są zwykle po obliczeniu wyników głosowania powszechnego; grudniowe głosowanie kolegium elektorskiego jest raczej tylko formalnością związaną z wymogami konstytucyjnymi. Zdarzało się jednak, że kandydat z niższym wynikiem w głosowaniu powszechnym uzyskał przewagę w kolegium elektorskim i został prezydentem. Zdarzyło się to w latach: 1824, 1876, 1888, 2000 i 2016.
R1BjexHUNDgCv
Kadencja prezydenta USA
Kadencja prezydenta Stanów Zjednoczonych trwa cztery lata. Zaprzysiężenie prezydenta odbywa się 20 stycznia, a jeśli jest to niedziela, to 21 stycznia, o godzinie 12.00 czasu waszyngtońskiego. Prezydentem w USA można być tylko dwie kadencje. Jedynym prezydentem sprawującym władzę dłużej był Franklin Delano Roosevelt, zmarły w czasie swojej czwartej kadencji. Właśnie z powodu naruszenia przez niego niepisanego zwyczaju dwóch kadencji wprowadzono do konstytucji poprawkę to regulującą.
W przypadku, gdy urzędujący prezydent nie może dalej sprawować urzędu (z powodu śmierci bądź ustąpienia), wówczas do końca danej kadencji prezydentem zostaje wiceprezydent. Jeśli zostanie wybrany prezydentem w kolejnych wyborach, to – o ile przejął urząd od poprzednika przed połową kadencji – nie może ubiegać się o reelekcję, ponieważ przekroczyłby dwie kadencje. Tę poprawkę do Konstytucji USA wprowadzono w latach 50. XX w.
Po złożeniu urzędu byłym prezydentom przysługują:
dożywotnie uposażenie w wysokości pensji sekretarza gabinetu;
ubezpieczenie zdrowotne rządowe;
ochrona osobista Secret Service;
środki finansowe na prowadzenie biura i cele reprezentacyjne;
prawo dostępu do informacji tajnych w stopniu przewidzianym dla wysokich urzędników państwowych, tak aby można było koordynować ich działalność z bieżącą polityką państwa.
Odpowiedzialność prezydenta USA
Zarówno prezydent USA, jak i kierowana przez niego administracja, nie ponoszą odpowiedzialności politycznej przed Kongresem. Prezydent może ponieść tylko odpowiedzialność konstytucyjną przed Kongresem, jeśli naruszy Konstytucję USA.
W anglosaskiej tradycji parlamentarnej istnieje procedura impeachmentu, czyli postawienie w stan oskarżenia. Jest ona stosowana m.in. w USA i odnosi się do odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta, wiceprezydenta i funkcjonariuszy cywilnych. Ma zastosowanie w sytuacji, gdy zarzut naruszenia prawa przez urzędnika został udowodniony.
Zbiera się wówczas specjalna komisja parlamentarna, w skład której wchodzą członkowie Izby Reprezentantów. Jej zadaniem jest zbadanie dowodów i przedstawienie sprawy Senatowi, który decyduje o tym, czy osoba, której sprawa dotyczy, powinna zostać pozbawiona stanowiska i immunitetu.
W przypadku prezydenta i wiceprezydenta USA jej przebieg zapisany jest w art. 1 i 2 Konstytucji USA:
Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki
Art. 1
Senat jest wyłącznie uprawniony do sądzenia w sprawach, w których nastąpiło postawienie w stan oskarżenia przez Izbę Reprezentantów. Gdy Senat działa w tym charakterze, senatorowie składają przysięgę lub ślubowanie. W razie oskarżenia prezydenta Stanów Zjednoczonych przewodnictwo obejmuje prezes Sądu Najwyższego. Orzeczenie skazujące wymaga większości dwóch trzecich obecnych członków.
Wyrokiem zapadającym w tym trybie nie można orzec kary surowszej niż wydalenie z urzędu oraz utratę zdolności do przyjęcia i pełnienia w służbie Stanów Zjednoczonych jakiejkolwiek zaszczytnej funkcji honorowej lub odpłatnej. Skazanie nie wyłącza zastosowania następnie przepisów o oskarżeniu i rozprawie oraz osądzeniu i ukaraniu stosownie do ogólnych przepisów prawa. (…)
Art. 2
Prezydent, wiceprezydent i każdy funkcjonariusz cywilny Stanów Zjednoczonych zostaje usunięty z urzędu w razie postawienia przez Izbę Reprezentantów w stan oskarżenia i skazania za zdradę, przekupstwo lub inne ciężkie przestępstwa albo przewinienia.
3 Źródło: Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp 28.05.2020 r.].
R13RuMpz8jJ2w
Słownik
impeachment
impeachment
procedura do realizacji odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta, wiceprezydenta i funkcjonariuszy cywilnych w USA
Kolegium Elektorów Stanów Zjednoczonych
Kolegium Elektorów Stanów Zjednoczonych
organ konstytucyjny zajmujący się wyborem prezydenta USA; w jego skład wchodzą przedstawiciele poszczególnych stanów, proporcjonalnie do liczby mieszkańców
Kongres
Kongres
parlament USA
prezydent USA
prezydent USA
głowa państwa USA na mocy art. II Konstytucji USA; sprawuje władzę wykonawczą i jest zwierzchnikiem sił zbrojnych