Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Kto może zostać prezydentem USA

Prawo kandydowania na urząd prezydenta USAprezydent USAprezydenta USA mają obywatele amerykańscy spełniający następujące warunki:

  • ukończone 35 lat;

  • zamieszkanie na terenie USA od co najmniej 14 lat;

  • nie są obywatelami naturalizowanymi;

  • dysponują pełnią praw publicznych.

Kandydatów na prezydenta mogą zgłaszać grupy wyborców, partie polityczne (tak się dzieje najczęściej) bądź kandydat może zgłosić się sam.

R1aokldhX3cK0
Donald Trump, prezydent USA (od 2017 r.), uważany jest za jednego z bardziej kontrowersyjnych przywódców Stanów Zjednoczonych. Czy wiesz, do czego nawiązuje ta grafika?
Źródło: domena publiczna.

Wybory prezydenta USA

Wybory prezydenckie odbywają się w USA co cztery lata, najczęściej w latach przestępnych.

Prezydencka kampania wyborcza składa się z trzech etapów:

RHA1gxWbwqT3P
Etapy kampanii prezydenckiej w USA. 1. nominacja kandydatów przez partie polityczne. 2. wybory powszechne. 3. wybory prezydenta przez kolegium elektorów.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Najczęściej kandydatów do urzędu prezydenta nominują partie polityczne. Wstępnie czynią to podczas prawyborów, służących wysondowaniu opinii publicznej co do szans kandydatów. Ostateczna decyzja o nominacji zapada na konwencji krajowej partii. Wybrany kandydat danej partii ma prawo dobrać sobie kandydatów na wiceprezydenta. Ponadto w czasie tej konwencji następuje przyjęcie prezydenckiego programu wyborczego.

Kolejnym etapem jest głosowanie powszechne, w czasie którego obywatele wybierają elektorówKolegium Elektorów Stanów Zjednoczonychelektorów (z każdego stanu tylu, ile dany stan ma miejsc w KongresieKongresKongresie), którzy mają obowiązek respektować preferencje wyborców. Oznacza to, że kandydat partii, który uzyskał w danym stanie większość, otrzymuje wszystkie mandaty elektorskie tego stanu. Dodatkowo każdy ze stanów ma odpowiednią „wagę” głosów, czyli liczbę miejsc elektorskich. Z tego powodu kandydaci zabiegają o głosy niektórych stanów bardziej, a innych mniej. Przykładowo: Kalifornia ma 55 głosów elektorskich, Floryda 29, podczas gdy Dystrykt Kolumbii jedynie 3.

Wybory powszechne odbywają się w terminie między 2 a 8 listopada (we wtorek po pierwszym poniedziałku listopada).

Wyniki wyborów znane są zwykle po obliczeniu wyników głosowania powszechnego; grudniowe głosowanie kolegium elektorskiego jest raczej tylko formalnością związaną z wymogami konstytucyjnymi. Zdarzało się jednak, że kandydat z niższym wynikiem w głosowaniu powszechnym uzyskał przewagę w kolegium elektorskim i został prezydentem. Zdarzyło się to w latach: 1824, 1876, 1888, 2000 i 2016.

R1BjexHUNDgCv
Barack Obama, pierwszy czarnoskóry prezydent USA.
Źródło: Pete Souza/White House, licencja: CC BY-SA 3.0.

Kadencja prezydenta USA

Kadencja prezydenta Stanów Zjednoczonych trwa cztery lata. Zaprzysiężenie prezydenta odbywa się 20 stycznia, a jeśli jest to niedziela, to 21 stycznia, o godzinie 12.00 czasu waszyngtońskiego. Prezydentem w USA można być tylko dwie kadencje. Jedynym prezydentem sprawującym władzę dłużej był Franklin Delano Roosevelt, zmarły w czasie swojej czwartej kadencji. Właśnie z powodu naruszenia przez niego niepisanego zwyczaju dwóch kadencji wprowadzono do konstytucji poprawkę to regulującą.

W przypadku, gdy urzędujący prezydent nie może dalej sprawować urzędu (z powodu śmierci bądź ustąpienia), wówczas do końca danej kadencji prezydentem zostaje wiceprezydent. Jeśli zostanie wybrany prezydentem w kolejnych wyborach, to – o ile przejął urząd od poprzednika przed połową kadencji – nie może ubiegać się o reelekcję, ponieważ przekroczyłby dwie kadencje. Tę poprawkę do Konstytucji USA wprowadzono w latach 50. XX w.

Po złożeniu urzędu byłym prezydentom przysługują:

  • dożywotnie uposażenie w wysokości pensji sekretarza gabinetu;

  • ubezpieczenie zdrowotne rządowe;

  • ochrona osobista Secret Service;

  • środki finansowe na prowadzenie biura i cele reprezentacyjne;

  • prawo dostępu do informacji tajnych w stopniu przewidzianym dla wysokich urzędników państwowych, tak aby można było koordynować ich działalność z bieżącą polityką państwa.

Odpowiedzialność prezydenta USA

Zarówno prezydent USA, jak i kierowana przez niego administracja, nie ponoszą odpowiedzialności politycznej przed Kongresem. Prezydent może ponieść tylko odpowiedzialność konstytucyjną przed Kongresem, jeśli naruszy Konstytucję USA.

W anglosaskiej tradycji parlamentarnej istnieje procedura impeachmentu, czyli postawienie w stan oskarżenia. Jest ona stosowana m.in. w USA i odnosi się do odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta, wiceprezydenta i funkcjonariuszy cywilnych. Ma zastosowanie w sytuacji, gdy zarzut naruszenia prawa przez urzędnika został udowodniony.

Zbiera się wówczas specjalna komisja parlamentarna, w skład której wchodzą członkowie Izby Reprezentantów. Jej zadaniem jest zbadanie dowodów i przedstawienie sprawy Senatowi, który decyduje o tym, czy osoba, której sprawa dotyczy, powinna zostać pozbawiona stanowiska i immunitetu.

W przypadku prezydenta i wiceprezydenta USA jej przebieg zapisany jest w art. 1 i 2 Konstytucji USA:

Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki

Art. 1

Senat jest wyłącznie uprawniony do sądzenia w sprawach, w których nastąpiło postawienie w stan oskarżenia przez Izbę Reprezentantów. Gdy Senat działa w tym charakterze, senatorowie składają przysięgę lub ślubowanie. W razie oskarżenia prezydenta Stanów Zjednoczonych przewodnictwo obejmuje prezes Sądu Najwyższego. Orzeczenie skazujące wymaga większości dwóch trzecich obecnych członków.

Wyrokiem zapadającym w tym trybie nie można orzec kary surowszej niż wydalenie z urzędu oraz utratę zdolności do przyjęcia i pełnienia w służbie Stanów Zjednoczonych jakiejkolwiek zaszczytnej funkcji honorowej lub odpłatnej. Skazanie nie wyłącza zastosowania następnie przepisów o oskarżeniu i rozprawie oraz osądzeniu i ukaraniu stosownie do ogólnych przepisów prawa. (…)

Art. 2

Prezydent, wiceprezydent i każdy funkcjonariusz cywilny Stanów Zjednoczonych zostaje usunięty z urzędu w razie postawienia przez Izbę Reprezentantów w stan oskarżenia i skazania za zdradę, przekupstwo lub inne ciężkie przestępstwa albo przewinienia.

3 Źródło: Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp 28.05.2020 r.].
R13RuMpz8jJ2w
Lista prezydentów USA 1789 - 1797 George Washington , Obraz przedstawia dojrzałego mężczyznę w białej, ufryzowanej peruce, z lokami nad uszami. Mężczyzna ma głęboko osadzone oczy, wydatny nos i wąskie usta. Ubrany jest we frak i koszulę z koronkowym żabotem. 1797 - 1801 John Adams Jr. , Obraz przedstawia dojrzałego mężczyznę o siwych, zwichrzonych włosach. Mężczyzna ma wyraziste oczy, spiczasty nos i wąskie usta. Ubrany jest we frak i koszulę z koronkowym żabotem. 1801 - 1809 Thomas Jefferson , Obraz przedstawia dojrzałego mężczyznę o pociągłej twarzy, szerokim czole i dużym nosie. Mężczyzna ma głęboko osadzone oczy. Ubrany jest we frak i koszulę z żabotem. 1809 - 1817 James Madison , Obraz przedstawia dojrzałego mężczyznę w białej, ufryzowanej peruce. Mężczyzna ma szeroko osadzone oczy i zapadnięte policzki. Ubrany jest we frak i koszulę z koronkowym żabotem. 1817 - 1825 James Monroe , Obraz przedstawia dojrzałego mężczyznę o pociągłej twarzy i dużym nosie. Mężczyzna ma głęboko osadzone oczy. Ubrany jest we frak i koszulę z żabotem. 1825 - 1829 John Quincy Adams , Obraz przedstawia starszego, siwowłosego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, czoło wysokie. Mężczyzna ma bujne bokobrody. Ubrany jest w surdut i koszulę. 1829 - 1837 Andrew Jackson , Obraz przedstawia starszego mężczyznę. Jego twarz jest pociągła, czoło z wyraźnie zaznaczonymi zmarszczkami. Mężczyzna ma niewielkie wąsy. Ubrany jest w marynarkę i koszulę. 1837 - 1841 Martin van Buren , Obraz przedstawia dojrzałego mężczyznę o półdługich siwych, zwichrzonych włosach. Mężczyzna ma zmarszczki na twarzy. Ubrany jest w surdut i koszulę, pod szyją ma krawatkę. 1841 William Henry Harrison , Obraz przedstawia starszego mężczyznę. Jego twarz jest pociągła, z wyraźnie zaznaczonymi zmarszczkami. Mężczyzna ma wydatny nos. Ubrany jest w marynarkę, koszulę i krawatkę. 1841 - 1845 John Tyler , Obraz przedstawia starszego mężczyznę. Jego twarz jest pociągła, z wyraźnie zapadniętymi policzkami. Mężczyzna ma wydatny, spiczasty nos. Ubrany jest w marynarkę, koszulę. Pod szyją ma zawiązaną szeroką wstążkę. 1845 - 1849 James Polk , Obraz przedstawia dojrzałego mężczyznę o długich, zaczesanych gładko, siwych włosach. Mężczyzna ma zmarszczki na twarzy. Ubrany jest w surdut i koszulę, pod szyją ma szeroką apaszkę. 1849 - 1850 Zachary Taylor , Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, na policzkach mężczyzna ma wyraziste bruzdy. Mężczyzna ubrany jest w wojskowy, dwurzędowy mundur. 1850 - 1853 Millard Fillmore , Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę, siedzącego na fotelu. Twarz mężczyzny jest owalna, na policzkach widoczne są wyraziste bruzdy. Mężczyzna jest siwowłosy, ubrany w marynarkę z kamizelką, koszulą i krawatką pod szyją. 1853 - 1857 Franklin Pierce , Obraz przedstawia siedzącego na fotelu, dojrzałego mężczyznę. Mężczyzna ma półdługie, ciemne włosy, opadające na twarz. Jego oczy są głęboko osadzone. Ubrany jest w marynarkę z kamizelką, koszulę i krawatkę. 1857 - 1861 James Buchanan , Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, na policzkach i czole mężczyzna ma wyraziste bruzdy. Jego włosy są siwe, zmierzwione. Mężczyzna ubrany jest w surdut, koszulę, a pod szyją ma zawiązaną wstążkę. 1861 - 1865 Abraham Lincoln , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę o owalnej twarzy. Mężczyzna ma gęste brwi, głęboko osadzone oczy i szeroki nos. Jego włosy są proste, sięgają do uszu. Mężczyzna ubrany jest w surdut, kamizelkę, koszulę i muchę. 1865 - 1869 Andrew Johnson , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, nos wydatny, oczy głęboko osadzone. Mężczyzna ubrany jest w surdut, kamizelkę, koszulę i muchę. 1869 - 1877 Ulysses Grant , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy głęboko osadzone. Mężczyzna ma szpakowatą brodę i wąsy. Jest ubrany jest w surdut, kamizelkę, koszulę i muchę. 1877 - 1881 Rutherford Hayes , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy głęboko osadzone. Mężczyzna ma długą, szpakowatą brodę i wąsy. Jest ubrany jest w surdut, kamizelkę, koszulę i muchę. 1881 James Garfield , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy wyraziste. Mężczyzna ma długą, szpakowatą brodę i wąsy. Jest ubrany jest w surdut, koszulę i muchę. 1881 - 1885 Chester Arthur , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, z wyraźnie zaznaczonym drugim podbródkiem. Mężczyzna ma niewielki nos, krótkie, falujące włosy oraz szerokie bokobrody i wąsy. Jest ubrany jest w surdut, koszulę i muchę. 1885 - 1889 Grover Cleveland , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy głęboko osadzone. Mężczyzna ma siwe wąsy i rzadkie włosy. Jest ubrany jest w surdut, koszulę i muchę. 1889 - 1993 Benjamin Harrison , Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jego twarz jest owalna. Mężczyzna ma siwą brodę i wąsy. Jego włosy są również siwe, krótko ostrzyżone. Mężczyzna ubrany jest w surdut, koszulę, a pod szyją ma zawiązany krawat. 1893 - 1897 Grover Cleveland , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy głęboko osadzone. Mężczyzna ma siwe wąsy i rzadkie włosy. Jest ubrany jest w surdut, koszulę i muchę. 1897 - 1901 William McKinley , Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, z wyraźnie zarysowanym drugim podbródkiem. Mężczyzna ma rzadkie, krótko ostrzyżone włosy. Ubrany jest w surdut, koszulę, a pod szyją ma zawiązaną muchę. 1901 - 1909 Theodore Roosevelt , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy głęboko osadzone. Mężczyzna ma ciemne włosy i długie wąsy. Nosi binokle. Jest ubrany jest w surdut, kamizelkę, koszulę i krawat. 1909 - 1913 William Taft , Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, z wyraźnie zarysowanym drugim podbródkiem. Mężczyzna ma krótko ostrzyżone, ciemne włosy i długie, siwe wąsy. Ubrany jest w surdut, koszulę, a pod szyją ma zawiązany krawat. 1913 - 1921 Woodrow Wilson , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest kwadratowa, oczy wyraziste. Mężczyzna ma krótkie, proste włosy. Nosi okulary. Jest ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 1921 - 1923 Warren Harding , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy wyraziste, nos prosty. Mężczyzna ma krótkie, proste, siwe włosy. Jest ubrany jest w garnitur z kamizelką, koszulę i krawat. 1923 - 1929 Calvin Coolidge , Zdjęcie przedstawia dojrzałego, szczupłego mężczyznę. Jego twarz jest pociągła, oczy głęboko osadzone, nos prosty. Mężczyzna ma krótkie, proste włosy. Jest ubrany jest w garnitur z kamizelką, koszulę i krawat. 1929 - 1933 Herbert Hoover , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest pulchna, owalna, oczy wyraziste, nos wydatny. Mężczyzna ma krótkie, proste włosy. Jest ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 1933 - 1945 Franklin Delano Roosevelt , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy głęboko osadzone. Mężczyzna ma szpakowate włosy. Jest ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 1945 - 1953 Harry Truman , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy głęboko osadzone, nos prosty. Mężczyzna ma krótkie, proste, siwe włosy. Jest ubrany jest w garnitur z kamizelką, koszulę i krawat. 1953 - 1961 Dwight Eisenhower , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest kwadratowa, oczy głęboko osadzone, nos prosty. Mężczyzna jest łysiejący. Jest ubrany jest w garnitur z kamizelką, koszulę i krawat. 1961 - 1963 John F. Kennedy , Zdjęcie przedstawia dojrzałego, uśmiechniętego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy głęboko wyraziste, nos prosty. Mężczyzna ma krótkie, proste, ciemne włosy. Jest ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 1963 - 1969 Lyndon B. Johnson , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest kwadratowa, oczy głęboko wyraziste, nos szeroki. Mężczyzna ma rzadkie włosy. Jest ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 1969 - 1974 Richard Nixon , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę o kwadratowej twarzy. Mężczyzna ma ciemne, gęste brwi, szeroko osadzone oczy i duży nos. Jego włosy są ciemne, proste, zaczesane do tyłu. Mężczyzna ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 1974 - 1977 Gerald Ford , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy małe, nos szeroki. Mężczyzna ma rzadkie, szpakowate włosy. Jest ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 1977 - 1981 Jimmy Carter , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę o kwadratowej twarzy. Mężczyzna ma szeroko osadzone oczy i wydatny nos. Jego włosy są szpakowate, proste, krótkie. Mężczyzna ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 1981 - 1989 Ronald Reagan , Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Na jego twarzy widoczne są zmarszczki. Mężczyzna uśmiecha się szeroko. Ma szpakowate, zaczesane ku górze włosy. Jest ciemnowłosy. Ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 1989 - 1993 George H.W. Bush , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę o owalnej twarzy. Mężczyzna uśmiecha się. Ma ciemną oprawę oczu i wydatny nos. Jego włosy są proste, krótkie. Mężczyzna ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 1993 - 2001 Bill Clinton , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę o owalnej twarzy. Mężczyzna uśmiecha się. Jego włosy są szpakowate, proste, zaczesane do góry. Mężczyzna ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 2001 - 2009 George W. Bush , Zdjęcie przedstawia dojrzałego, uśmiechniętego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy głęboko osadzone, nos wąski. Mężczyzna ma szpakowate włosy. Jest ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 2009 - 2017 Barack Obama , Zdjęcie przedstawia uśmiechniętego, ciemnoskórego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, oczy ciemne. Mężczyzna ma krótko ostrzyżone, ciemne włosy. Jest ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. 2017 Donald Trump , Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę o kwadratowej twarzy. Mężczyzna uśmiecha się, ma siwe brwi, głęboko osadzone oczy i duży nos. Jego włosy są jasne, proste, zaczesane na prawą stronę. Mężczyzna ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

impeachment
impeachment

procedura do realizacji odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta, wiceprezydenta i funkcjonariuszy cywilnych w USA

Kolegium Elektorów Stanów Zjednoczonych
Kolegium Elektorów Stanów Zjednoczonych

organ konstytucyjny zajmujący się wyborem prezydenta USA; w jego skład wchodzą przedstawiciele poszczególnych stanów, proporcjonalnie do liczby mieszkańców

Kongres
Kongres

parlament USA

prezydent USA
prezydent USA

głowa państwa USA na mocy art. II Konstytucji USA; sprawuje władzę wykonawczą i jest zwierzchnikiem sił zbrojnych