Zjawiska są tylko przedstawieniem, iluzją, złudą, którą Schopenhauer, posługując się terminami z filozofii indyjskiej, nazywał „MająmajaMają”. Natomiast wola jest rozumiana przez niego jako rzecz sama w sobie, jako odwieczna substancja świata, która przybiera wciąż nowe formy w przebiegu czasu od bezwiednego parcia ciemnych sił przyrody aż po świadomą działalność ludzką. Świat zjawisk jest zatem obiektywizacją irracjonalnej woli. Ona stanowi najgłębszą osnowę świata, nic nie jest w stanie jej się przeciwstawić.

Z woluntarystycznej metafizyki Schopenhauer wyciągał dalsze wnioski. Wola rozumiana jest przez niego jako ciemny, bezrozumny, niepohamowany popęd, który nigdy nie znajduje zaspokojenia. Nawet chwilowe ukojenie nie jest w stanie go zatrzymać. W dążeniu do zaspokojenia popędu wola natrafia na przeszkody, które musi pokonać, to zaś prowadzi do konfliktu pojedynczych, indywidualnych dążeń, do wewnętrznej sprzeczności woli z sobą, czyli, jak pisał Schopenhauer, do bellum omnium contra omnes – wojny wszystkich przeciw wszystkim. Człowiek żyje więc w poczuciu ustawicznego niezaspokojenia, braku. Niemożliwe jest osiągnięcie spokoju, szczęścia. Życie jest cierpieniem, na które składają się prace, kłopoty, trud i nędza czemu towarzyszy ciągły lęk przed śmiercią. Substancję życia stanowi ból, który istnieje w samej naturze woli. Jeśli na pewien czas cierpienie owo ucichnie, natychmiast pojawia się nuda. Człowiek dochodzi więc do przekonania, że lepiej byłoby nie żyć, lecz śmierć, śmierć samobójcza, niczego nie rozwiązuje. Zakończy tylko pewną egzystencję przedmiotową, ale niezniszczalna wola w dalszym ciągu będzie istniała i przejawiała się w innych przedmiotach.

Ten zły świat jest jedynym światem, innego nie ma. Zło jest nieuniknione, cierpi każdy człowiek. I to przekonanie legło u podstaw Schopenhauerowskiej etyki. Pisał on, że W każdym nieszczęściu, w każdym cierpieniu największą pociechę przynosi widok innych ludzi, którzy są jeszcze bardziej nieszczęśliwi. Dostrzegając mękę innych, odrywamy się od cierpienia własnego. Oznacza to jednak coś więcej – współodczuwanie cierpienia innych jako męki własnej (różnice między ja i ty są tylko formą zjawiska) stanowi w istocie, jak pisał filozof, wielkie misterium etyki. WspółczuciewspółczucieWspółczucie, litość stały się więc konstytutywnymi składnikami etyki filozofa. Ale litość to tylko chwilowe uczucie, wola życiawola życiawola życia jednostki, powstrzymana na moment przez współczucie, odezwie się wkrótce ze zwielokrotnioną siłą. Jedynym sposobem uspokojenia staje się wówczas wyrzeczenie, wyzbycie się pożądań, asceza, czyli osiągnięcie stanu NirwanynirwanaNirwany, w którym wola życia ucicha, ginie, następuje zanik bytu indywidualnego. A wtedy świat nasz – pisał Schopenhauer – tak realny ze wszystkimi swymi słońcami i drogą mleczną, staje się – niczym.

Schopenhauer (podobnie jak Platon) uczynił estetykę niezwykle istotnym składnikiem swojej filozofii. To ona według niego umożliwia głębokie poznanie, to w kontemplacji sztukikontemplacja sztukikontemplacji sztuki możliwe jest dotarcie do idei będących wzorem rzeczywistości, a więc także do wiecznej woli jako zasady świata. Najwyższy stopień takiego poznania możliwy jest do osiągnięcia w kontemplacji dzieła muzycznego. Kontemplacja piękna umożliwia także powstrzymanie popędu pożądań, stanowi więc jeszcze jeden, oprócz współczucia, sposób przezwyciężania cierpienia.