Ropa

Szacuje się, że w Zatoce PerskiejZatoka PerskaZatoce Perskiej znajduje się 65% światowych zasobów ropy naftowej. Jej dostępność jest ważnym elementem kształtującym sytuację gospodarczą na świecie, a przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, które rokrocznie zużywają niemal 70% światowej konsumpcji tego surowca. Po zamachach terrorystycznych z 11 września 2001ataki terrorystyczne 11 wrześniazamachach terrorystycznych z 11 września 2001 roku zdecydowanie pogorszyły się stosunki Stanów Zjednoczonych z Arabią Saudyjską – dotąd jednym z wierniejszych bliskowschodnich sojuszników USA, a jednocześnie największym producentem ropy naftowej na świecie.

Powoli zbliża się kolejny światowy kryzys gospodarczy. Spowolnienie jest już widoczne – w USA obserwuje się spadek konsumpcji i inwestycji w przemyśle, wzrost bezrobocia, postępujące rozwarstwienie ekonomiczne społeczeństwa. Elity rządzące świadome są tych trudności i stale szukają rozwiązań. Drugim pod względem zasobności w ropę naftową po Arabii Saudyjskiej państwem na świecie jest Irak, nie dziwi więc niesłabnące zainteresowanie kolejnych amerykańskich administracji tym państwem. Ustanowienie tam władz uzależnionych od Stanów Zjednoczonych pozwalałoby zagwarantować dostawy ropy naftowej w korzystnej i, przede wszystkim, stabilnej cenie. Skomplikowane relacje pomiędzy mieszkańcami Bliskiego Wschodu skutecznie jednak uniemożliwiają realizację tego celu.

Spory religijne: szyici i sunnici

Z perspektywy świata zachodniego islam wydawać się może monolitem, religią jednorodną, jednak trudno o bardziej mylące wrażenie. Jednym z najpoważniejszych podziałów, jaki od wieków trapi muzułmanów, jest rozdzielenie na szyitów i sunnitów. Zarówno jedni, jak i drudzy wierzą w Allaha, proroczą misję Mahometa i świętość KoranuKoranKoranu, nie piją alkoholu, pielgrzymują do Mekki. Jednak niemal 90% ofiar islamskiego terroryzmu na świecie to sami muzułmanie – ofiary konfliktu sunnicko‑szyickiego.

Źródeł rozłamu islamu szukać należy w czasach tuż po śmierci Mahometa. Prorok nie pozostawił wyznawcom instrukcji dotyczących tego, kto powinien zostać jego następcą i to właśnie konflikt o przywództwo we wspólnocie religijnej stał się początkiem jej podziału. Z upływem czasu do kwestii związanych z wiarą doszły jeszcze inne aspekty dzielące te dwa odłamy islamu.

Większość muzułmanów (ponad 80%) to sunnici. Są jednak państwa, w których to szyici stanowią większość – jest tak w Iraku czy Iranie. W pozostałych państwach bliskowschodnich szyici stanowią liczącą się mniejszość. Współcześnie sunnitów i szyitów dzielą głównie niełatwa historia (obie grupy wielokrotnie próbowały siłą nawracać się wzajemnie na „właściwą” stronę wiary, co pozostawiło wiele wzajemnych żali i pragnienie zemsty) oraz polityka (każda z grup aspiruje do panowania w świecie muzułmańskim w ogóle i każdym z państw arabskich z osobna). Konflikt stale się pogłębia.

Kurdowie

RncOjVCznyFx81

Zdjęcie przedstawia grupę kurdyjskich bojowników. Są to ciemnowłosi, młodzi mężczyźni z strojach moro, z plecakami.

Kurdowie to naród pochodzenia indoeuropejskiego zamieszkujący w znakomitej większości podzieloną pomiędzy Turcję, Irak, Iran i Syrię krainę nazywaną przez nich Kurdystanem. Kurdowie chcieliby utworzyć tam własne państwo, są największym obecnie narodem na świecie tak aktywnie działającym na rzecz samostanowienia. Ich populację na Bliskim Wschodzie szacuje się na prawie 30 milionów, trudno jednak potwierdzić tę liczbę ze względu na przesiedlenia, migracje i politykę państw, w obrębie których zamieszkują, starających się umniejszać tę liczbę i metodycznie wynaradawiaćwynarodowieniewynaradawiać Kurdów.

Mimo obietnic poczynionych na początku XX wieku państwa, w których mieszkają Kurdowie, sprzeciwiają się realizacji ich prawa do samostanowienia. Nie przeszkadza im to jednak od czasu do czasu wykorzystywać kurdyjskie aspiracje do realizacji własnych interesów politycznych – ilekroć dwa państwa arabskie wchodzą w konflikt, każde z nich wspiera kurdyjskich bojowników w państwie przeciwnika, by osłabić jego władzę.

Nic nie wskazuje na to, by Kurdowie zamierzali zrezygnować ze swoich dążeń – o utworzenie samodzielnego państwa starają się już od kilku stuleci.

Umiędzynarodowienie konfliktu, instrumentalne traktowanie krajów Bliskiego Wschodu

Podobnie jak w przypadku konfliktu izraelsko‑arabskiego, w sporach arabsko‑arabskich również nie pomaga zaangażowanie międzynarodowe. Ze względu na zasoby ropy wiele państw, w tym przede wszystkim Stany Zjednoczone czy Rosja (a dawniej ZSRS), ma żywotne interesy w tym regionie i stara się je zabezpieczać poprzez uzależnianie od siebie lokalnych władz. Dynamika zmian sojuszy z państwami bliskowschodnimi jest jednak duża i w rezultacie działania obcych mocarstw przyczyniają się raczej do pogłębiania destabilizacji regionu niż budowania trwałego pokoju.

Ważną kwestią jest również to, że dla kolejnych amerykańskich prezydentów zaangażowanie w konflikt bliskowschodni było dogodną formą ucieczki przed wewnętrznymi problemami Stanów Zjednoczonych, takimi jak kryzys gospodarczy lub spadek popularności wśród wyborców. Zewnętrzny wróg jednoczy, wojna poprawia koniunkturę, a prezydent, który nie obawia się zdecydowanych działań, jawi się jako chętnie popierany silny przywódca.

Słownik