1534 - 1918 Irak. Mapa prezentująca obszar Bliskiego Wschodu w Azji Południowo-Zachodniej z zaznaczonymi terenami Iraku. Irak częścią Imperium Osmańskiego Tereny zajmowane przez dzisiejszy Irak właściwie od zawsze ogarnięte były niepokojem – ziemie te przechodziły z rąk do rąk, stając się częścią kolejnych imperiów (np. Mezopotamii czy państwa Aleksandra Macedońskiego).
Od końca XVI wieku ugruntowała się tam władza Turków osmańskich, którzy jednak długo zmagali się o irackie ziemie z Persją. 1914 - 1918 Brytyjczycy wkraczają do Bagdadu. Zdjęcie przedstawiające wkroczenie oddziałów brytyjskich do Bagdadu. Wojskowi brytyjscy jadą konno, przyglądają się im licznie zgromadzeni Irakijczycy. Kampania mezopotamska W czasie I wojny światowej Ententa, a przede wszystkim imperium brytyjskie, prowadziły działania wojenne przeciwko Imperium Osmańskiemu również na terenie dzisiejszego Iraku.
Powodem rozpoczęcia kampanii brytyjskiej była próba ochrony rafinerii w Abadanie w Persji przed spodziewanym tureckim atakiem z Iraku. Po długotrwałych i trudnych zmaganiach wojennych Brytyjczykom udaje się w 1917 r. zająć Bagdad. 1920 Fajsal Pierwszy, Król Iraku. Zdjęcie przedstawia grupę mężczyzn. Na pierwszym planie stoi ubrany w klasyczny strój arabski Fajsal I, król Iraku. Za jego plecami widać trzech brytyjskich żołnierzy, jednego tureckiego i dwóch mężczyzn w charakterystycznych dla Arabów nakryciach głowy. Liga Narodów ustanawia Irak mandatem brytyjskim W tajnym porozumieniu brytyjsko-francuskim (umowa Sykes-Picot) państwa ententy zdecydowały o rozbiorze Imperium Osmańskiego i podziale stref wpływów na jego terytorium. Plan ten zrealizowano po zakończeniu I wojny światowej. Mezopotamia znalazła się pod panowaniem Zjednoczonego Królestwa. Spotkało się to z niezadowoleniem arabskiej ludności – w odpowiedzi na antybrytyjskie powstanie utworzono częściowo niepodległe Królestwo Iraku pod rządami Fajsala Pierwszego (sojusznika Brytyjczyków w rewolcie przeciwko Turcji w czasie I wojny światowej). W 1932 roku dobiega końca brytyjski mandat w Iraku, który staje się niepodległym państwem. Zjednoczone Królestwo utrzymuje jednak prawa do posiadania baz wojskowych na tym terytorium.. 1941 Zdjęcie przedstawia drugowojenny pojazd opancerzony, w którym jadą angielscy żołnierze. Operacja Sabine – wojna brytyjsko-iracka Po wybuchu II wojny światowej w irackich kręgach władzy, zwłaszcza zaś wśród wojskowych, narastają nastroje antybrytyjskie.
Na początku kwietnia 1941 r. doprowadza to do zamachu stanu – na jego czele staje Raszid Ali al-Kilani, były premier Królestwa Iraku, panarabista i współzałożyciel islamistycznego Bractwa Muzułmańskiego, który ma nadzieję na porozumienie z państwami Osi w celu wyeliminowania wpływów brytyjskich w Iraku. Brytyjczycy decydują się na interwencję zbrojną. Znaczna przewaga wojskowa Zjednoczonego Królestwa i niewystarczająca pomoc ze strony włoskich i niemieckich sojuszników Iraku powodują, że brytyjska kontrola nad Irakiem zostaje przywrócona w ciągu niecałych dwóch miesięcy. Okupacja trwa aż do połowy 1947 r.. 1947 - 1979 Hassan al-Bakr i Saddam Husajn w 1978 r. Zdjęcie przedstawia dwóch dojrzałych mężczyzn w białych garniturach. Mężczyźni siedzą obok siebie na fotelach, patrzą się na siebie, uśmiechają się. Republika Iraku W latach powojennych Irak dotyka trwająca ponad dwie dekady seria zamachów stanu.
W rezultacie jednego z przewrotów (1958) Irak staje się republiką, co jednak zmienia tylko to, że zamachy stanu nie są skierowane już przeciwko monarchii, a stają się elementem wewnętrznych rozgrywek w rządzącej partii Baas (Partia Socjalistycznego Odrodzenia Arabskiego). Od początku lat 70. coraz większe wpływy w partii zyskuje Ahmad Hasan al-Bakr i jego kuzyn – Saddam Husajn. Swoją pozycję opierają o zręczne manewrowanie pomiędzy USA a Związkiem Sowieckim – z obu tych państw okresowo uzyskując wsparcie. W 1979 r. Saddam Husajn zostaje prezydentem, szybko przeprowadza czystki w najwyższych kręgach władzy i rozpoczyna dążenie do poprawy relacji Iraku ze światem zachodnim.. 1980 - 1988 Zdjęcie przedstawia oddział wojskowych szyitów. Mężczyźni ubrani w mundury idą w grupie, rozmawiają ze sobą. Wojna iracko-irańska W 1979 r. po przeprowadzeniu islamskiej rewolucji władzę w Iranie przejmują radykalni szyici, którzy nawołują również ludy sąsiednich krajów (w tym Iraku) do obalenia władz i utworzenia w nich republik islamskich.
Irackie władze reagują błyskawicznie. Wykorzystując jako pretekst zadawniony spór terytorialny, Saddam Husajn uderza na Iran. Husajn łatwo zdobywa szerokie wsparcie międzynarodowe (polityczne i militarne). Rozprzestrzenienia radykalnej rewolucji islamskiej nie chcą ani pozostałe państwa regionu, ani ZSRR, ani państwa zachodnie czy USA (choć te ostatnie wspierały zarówno jedną, jak i drugą stronę konfliktu) – Saddam Husajn nazywany jest obrońcą świata arabskiego. Siły irackie napotykają jednak fanatyczny opór Irańczyków, przekonanych, że śmierć w świętej wojnie przyniesie im zbawienie. Wojna pochłonęła ponad milion ofiar, straty materialne ocenia się na ponad 400 miliardów dolarów. Choć wielu mówiło o irackim zwycięstwie, konflikt w rzeczywistości nie przyniósł rozstrzygnięcia. Dopiero w 2008 r., dwadzieścia lat od zakończenia działań wojennych strony konfliktu podpisały porozumienie o współpracy przy ustalaniu losów ludzi zaginionych podczas wojny i wymiany szczątków poległych żołnierzy (nadzorowanej przez przedstawicieli Międzynarodowego Czerwonego Krzyża). Wykorzystując zaangażowanie Iraku w wojnę z Iranem, irakijscy Kurdowie wywołali w połowie lat 80. kolejne powstanie. Rozejm z Iranem i masowe zastosowanie broni chemicznej pozwoliły Husajnowi skutecznie stłumić bunt.. 1990 - 1991 F-117 Nighthawk – amerykański odrzutowy samolot bombowy to jeden z najczęściej wykorzystywanych w operacji Pustynna burza amerykańskich samolotów bojowych. Zdjęcie przedstawia samolot wojskowy F-117 Nighthawk podczas lotu. Kształt samolotu przypomina nietoperza podczas lotu. I wojna w Zatoce Perskiej Zakończenie wojny z Iranem ochłodziło stosunki Iraku z Zachodem, który szybko wycofał swoje wsparcie.
Powojenny Irak był krajem zadłużonym, gdyż wojna była niezwykle kosztowna, a jednym z największych pożyczkodawców Iraku był Kuwejt. Jego podporządkowanie i przejęcie bogatych kuwejckich złóż ropy naftowej mogły rozwiązać ten problem. Jeszcze w 1990 r. Irak zaatakował to państwo, licząc, że państwa zachodnie zaabsorbowane w tym czasie upadkiem ZSRS i zjednoczeniem Niemiec nie zareagują. Społeczność międzynarodowa (ponad 30 państw, w tym Polska) wsparła jednak zaatakowany Kuwejt (gdzie ogromne wpływy mieli nadal Brytyjczycy) i w wyniku operacji wojskowej „Pustynna burza” doprowadziła do jego wyzwolenia. Po przegranej wojnie Irak musiał zmierzyć się z wieloma dotkliwymi sankcjami nałożonymi przez ONZ, m.in.: drastycznie obniżono sprzedaż irackiej ropy naftowej, na państwo nałożono embargo na handel oraz obowiązek wypłacenia olbrzymich odszkodowań za zniszczenia spowodowane w Kuwejcie. W Iraku wprowadzono nadzór międzynarodowy z ramienia ONZ i zobowiązano to państwo do zniszczenia broni masowego rażenia. Ważnym skutkiem tego konfliktu były również ogromne straty środowiskowe. Wycofujące się wojska irackie celowo podpalały kuwejckie szyby naftowe. Mimo bolesnej porażki pozycja Saddama Husajna w Iraku i świecie arabskim wzmocniła się. Naród powszechnie popierał inwazję na Kuwejt, zaś wśród obywateli innych państw arabskich Saddam zyskał szacunek jako lider bliskowschodniego oporu względem dawnych kolonizatorów. Rozentuzjazmowane tłumy modliły się za niego i nosiły portrety z wizerunkiem dyktatora.. 2003 Inspektor ONZ w Iraku, 2002 r. Zdjęcie przedstawia młodego mężczyznę w cywilnym ubraniu, Mężczyzna stoi obok stojaka z dużymi pociskami. II wojna w Zatoce Perskiej Po zakończeniu I wojny w Zatoce Perskiej stosunki USA – Irak pozostawały bardzo napięte.
Nadzieje na to, że sami Irakijczycy obalą dyktatora, który był źródłem ich niedoli, okazały się płonne. Narastała obawa, że Husajn będzie dążył do odbudowania irackiego potencjału militarnego, zwłaszcza w odniesieniu do broni masowego rażenia. Po ataku terrorystycznym 11 września 2001 w Stanach Zjednoczonych powstała doktryna „ataku prewencyjnego”, przyznająca USA „prawo inwazji na dowolny kraj w dowolnym momencie”. Jednym z pierwszych potencjalnych celów tego rodzaju agresji był oczywiście Irak pod rządami Saddama Husajna. Gdy pod koniec 2002 roku zaczął narastać kryzys związany z realizacją rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ dotyczącej likwidacji broni masowego rażenia (inspektorzy ONZ nadzorujący tę kwestię donosili o nieprawidłowościach), Rada wydała kolejną rezolucję, dając Irakowi 30 dni na ostateczne dostosowanie się do poprzednich ustaleń i grożąc „poważnymi konsekwencjami” w przypadku niewykonania tych postanowień. Amerykanie interpretowali ten zapis jako zielone światło do zbrojnej interwencji, choć większość członków Rady (zarówno stałych, jak i niestałych) sprzeciwiała się takiej interpretacji. Administracja Busha zdecydowała się jednak na podjęcie działań zbrojnych. Kontrowersyjna inwazja zakończyła się pełnym militarnym sukcesem – rząd Husajna obalono, straty (po obu stronach) były relatywnie niewielkie. Zaangażowanie skromnych liczbowo sił przyniosło jednak i negatywne konsekwencje – tuż po zwycięstwie brakowało wystarczających sił, by zaprowadzić elementarny porządek na zajętych terenach. W efekcie m.in. niemal całkowicie rozgrabiono bezcenne zasoby Narodowego Muzeum Iraku. „Proces normalizacji” powojennej nie przebiegał „normalnie”. Jeszcze długo po oficjalnym zakończeniu działań wojennych na terenie Iraku toczyły się walki, dochodziło do aktów sabotażu i ataków terrorystycznych. Zdestabilizowane państwo pogrążyło się w chaosie.. 2006 Saddam Husajn w 1980 r. Zdjęcie przedstawia portret dojrzałego mężczyzny, Jego twarz jest owalna, oprawa oczu ciemna, włosy ciemne, krótko ostrzyżone. Mężczyzna ma wąsy, uśmiecha się, ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. Saddam Husajn powieszony W grudniu 2003 roku, po ośmiu miesiącach poszukiwań Saddam Husajn został pojmany przez amerykańskich żołnierzy na farmie położonej nieopodal jego rodzinnego miasta – Tikritu.
W pobliżu kryjówki dyktatora – głębokiej na dwa metry wentylowanej ziemianki – znaleziono samochód z 750 tysiącami dolarów w bagażniku. Majątek Husajna szacowano na trzeci co do wielkości na świecie. Specjalnie do tego celu powołany iracki Trybunał Narodowy przeprowadził proces, w wyniku którego zadecydowano o karze śmierci dla dyktatora. Krytykowany przez organizacje broniące praw człowieka i potępiany przez większość opinii międzynarodowej, wyrok wykonany został w grudniu 2006 r. 2014 Czarny sztandar ISIS. Ilustracja przedstawia sztandar ISIS. Jest to czarny prostokąt z białym kołem w środku i napisem arabskimi literami. Białe napisy na czarnym tle to: Nie ma boga prócz Allaha, a Mahomet jest jego prorokiem. Jest to muzułmańskie wyznanie wiary, zwane Szahadą. Wojna domowa w Iraku Amerykańskie siły okupacyjne pozostałe w Iraku po II wojnie w Zatoce opuściły Irak w 2011 r., mimo że sytuację w tym kraju w dalszym ciągu trudno było określić jako stabilną. Na każdym poziomie, zarówno w najwyższych kręgach władzy, jak i wśród społeczeństwa, rozgorzały rozmaite konflikty, przede wszystkim na tle religijnym. Rebelianci islamscy spod znaku dżihadu rozpoczęli zbrojne powstanie z nadzieją na doprowadzenie do upadku szyickiego rządu Nuriego al-Malikiego. Pomimo międzynarodowej interwencji i formalnego zakończenia otwartego konfliktu w 2017 r., walki w Iraku nadal trwają. Głównymi stronami konfliktu są rząd Iraku, Kurdowie oraz Islamskie Państwo w Iraku i Lewancie (ISIS). Amerykanie ponownie zaangażowali się w ten bliskowschodni konflikt, kilka razy podejmując lotniczą interwencję zbrojną. W nalotach, skierowanych przede wszystkim przeciwko ISIS, udział wzięły również Katar, Arabia Saudyjska, Bahrajn, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Jordania, Wielka Brytania i Australia. W 2019 r. ISIS jest już właściwie pokonana, jednak jej niedobitki w dalszym ciągu mogą stanowić zagrożenie – zwłaszcza jako niemający nic do stracenia terroryści.