Okoliczności powstania wiersza Kubek

Maria Konopnicka (1842‑1910) jest znana przede wszystkim jako nowelistka społeczna. Taki pryzmat interpretacyjny oddala czytelnika od percepcji innych, równie ważnych obszarów działalności literackiej autorki Roty. To zjawisko podsumowuje dr hab. Małgorzata Sokalska:

RvTRyqXbF5zy8

Fotografia przedstawia jednokondygnacyjny dwór ze spadzistym dachem. Do jednego ze szczytów przylega przybudówka z dwoma oknami, niskim dachem i wejściem do podpiwniczenia. W szczycie dachu dworu znajduje się jedno okno. Przy wejściu do budynku znajduje się betonowy taras. Wiodą do niego podwójne schody. Drzwi wejściowe również są podwójne. Przy każdych drzwiach, po prawej stronie jest jedno okno. Po lewej stronie, między drzwiami i oknem wisi tablica informacyjna. Dach dworu jest dwuspadowy. Wokół budynku rosną gęsto ulistnione drzewa. Niebo jest jasne i bezchmurne.

Wiersz Kubek jest przykładem liryki miłosnej w dorobku Marii Konopnickiej. Pierwotnie ukazał się w czasopismie Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne (1891), a potem w tomiku Pieśni bez echa (1896). Utwór ujawnia nie tylko umiejętności poetyckie pisarki, ale także jej inspiracje twórcze.

Z czego zrobiony jest kubek?

Z czego był zrobiony kubek? Właściwie niewiele o tym wiadomo. Był prosty i zapewne kruchy, skoro pozostały po nim tylko szczątki

A ponieważ naczynie to zostało kontrastowo zestawione z niebiańskimi dzbanami

– to można wnioskować, że ów kubek nie był szczególnie wartościowy – ot, taki sobie zwyczajny kubek, przedmiot codziennego użytku. A jednak musiało w nim być coś niezwykłego, skoro wspomina się go tutaj z taką czułością, a w zakończeniu wiersza pojawia się wręcz przekonanie, że w całym domu nie ma równie cennego naczynia.

Sens dociekań wyjaśnia się już w pierwszej strofie:

Nie jest zatem istotny wygląd tego przedmiotu, ani nawet jego wartość użytkowa, znaczenie zyskuje natomiast to, że kubek jest elementem łączącym dwoje ludzi. Piją wodę z tego samego naczynia, razem, w tej samej chwili. Tym sposobem zwyczajny kubek staje się symbolem wyjątkowego spotkania dwojga osób. Jego rozbicie kojarzy się z utratą czegoś ważnego i głębokiego. Naczynie okazuje się niezwykle kruche, tak jak miłość, którą łatwo zaprzepaścić.

Wpływ folkloru oraz twórczości Teofila Lenartowicza

W tę jednolitą poetycką tkankę Konopnicka umiejętnie wtopiła elementy wywiedzione z tradycji ludowej. Poetkę inspirowała prostota ludowych przyśpiewekprzyśpiewkaprzyśpiewek, choć pozostawała ona także pod wyraźnym wpływem wielkich tradycji literackich. Jednym z mistrzów Konopnickiej był niewątpliwie Teofil LenartowiczTeofil LenartowiczTeofil Lenartowicz. Autentyczna szczerość i prostota wierszy tego romantycznego poety,  jak również kreowany przez niego obraz łaskawej i kochającej przyrody, która otacza człowieka swą opieką na dobre i złe, doczekały się prób kontynuacji w twórczości Konopnickiej.

RXREFV4duvp1o

Zdjęcie przedstawia kilkunastoosobowa grupę osób tańczących na scenie. Są to młodzi ludzie. Kobiety mają długie warkocze z kokardami przewiązanymi nad uszami. Są ubrane w stroje ludowe: koszule, kamizelki i spódnice w poziome paski. Na szyjach mają korale. Ich talie są przewiązane półprzezroczystymi fartuchami. Na stopach mają skórzane, wysokie trzewiki. Mężczyźni mają na głowach kapelusze z niskimi rondami. Ubrani są w koszule, kamizelki i spodnie. Na nogach mają skórzane kozaki. W tle znajduje się tablica trzema ozdobiona dużymi wycinankami.

Aby to lepiej zrozumieć, warto przywołać fragment wiersza Lenartowicza pod znamiennym tytułem Złoty kubek:

Cały wiersz to prośba ubogiego sieroty, o to, aby ze złotych jabłek otrząśniętych przez aniołów ze złotej jabłoni wprawny rzemieślnik wykonał niezwykłe cacko. Chodzi o kubek, który ma być złoty i bogato zdobiony, co wydaje się różnić go od prostego, zwyczajnego naczynia z wiersza Konopnickiej.

A jednak to nie złoto miało stanowić o wartości naczynia. Pojawia się ono raczej jako znak cudownej bliskości Boga. Kubek wykonany z tajemniczej jabłoni miał bowiem powstać dzięki anielskiej interwencji, jako wyraz ich dobroci dla maluczkich. Również zdobiące go ornamenty nie były zwykłym popisem artystycznego kunsztu, ale życzliwości Boga dla naiwnych pragnień dziecka. Co więcej, wzory i malunki na kubku miały utrwalić to, co składa się na mały świat wiejskiego chłopca: matkę, ptaszki, liście, inne dzieci. Proste to zatem ozdoby, ale ich wartość tkwi nie w zewnętrznym kształcie, ale w szczerych emocjach. Niewinność i szczerość dziecięcych marzeń czyni ten kubek godnym, aby pili z niego

Słownik