Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Podstawą do powstania opracowań są dane wyjściowe, czyli wszelkie informacje mające odniesienie przestrzenne. Mapy mogą wizualizować dane opisowe i statystyczne (zawarte m.in. w rocznikach statystycznych i hydrometeorologicznych lub magazynowane w postaci komputerowych baz danych). Danymi bazowymi mogą być również inne plany lub mapy przedstawiające treści zróżnicowane tematycznie. Ponowne wykorzystanie wcześniej przygotowanych informacji jest często wskazane, ponieważ opierając się na czymś, co zostało już udowodnione, można rozwijać dalsze badania w tym zakresie.

Istotną czynnością przy wyborze formy prezentacji danych wyjściowych jest określenie ich charakteru oraz sposobu ujęcia. W przypadku danych statystycznych rozróżnia się dwa rodzaje charakteru: dane absolutne (np. liczba ludności, opady roczne) oraz dane względne (wyrażające relację dwóch wielkości, np. osoby/kmIndeks górny 2). Ich sposób ujęcia może być ciągły (odnoszący się do województwa, gminy, miasta lub punktu pomiarowego – m.in. przyrost naturalny) lub skokowy (prezentowany za pomocą prezentacji danych w podziale na kategorie).

Charakter danych

dane absolutne

dane względne

Sposób ujęcia danych

ciągły

  • Liczba dni z opadem

  • Przepływ w rzece

  • Liczba ludności

  • Zbiory zbóż

  • Wydobycie uranu

  • Średni opad miesięczny

  • Gęstość zaludnienia

  • Plony

skokowy

  • Klasy wielkości miast:

    • Poniżej 5 tys.

    • 5‑10 tys.

    • 10‑25 tys. mieszkańców

  • Gęstość zaludnienia:

    • Poniżej 5

    • 5‑10

    • 10‑50

    • 50‑100 os./km²

Odpowiednią metodę prezentacji dobiera się zależnie od zgromadzonych informacji oraz przeznaczenia tworzonej wizualizacji. Wyróżnia się dwa typy metod opracowania danych.

Metody jakościowe

Ukazują na mapach wyłącznie fakt występowania danego obiektu lub zjawiska (nie posiadają atrybutów liczbowych).

Rodzaje metod jakościowych:

R1C0WiMyZu3R1
Metoda sygnatur jak sama nazwa wskazuje, jest to sposób na przedstawienie informacji z odniesieniem punktowym lub liniowym za pomocą znaków kartograficznych. Dla przykładu, na mapach topograficznych oznacza się tak m.in. most, kanał, drogę, a na mapach gospodarczych – miejsce wydobycia węgla, gazociąg lub kanał żeglowny.
Wskazanie występowania obiektu lub zjawiska nie wiąże się z ukazaniem jego dokładnej lokalizacji. Wielkość oznaczeń dyktowana ich czytelnością nie zawsze pozwala na precyzyjne, punktowe umiejscowienie identyfikatora.
Mimo podobieństw symboli widniejących na różnego typu wizualizacjach kartograficznych, nie istnieje coś takiego jak standard określający wygląd poszczególnych sygnatur. Wspomniane znaki są określane przez organy wydające gotowe kompozycje mapowe, często stają się wizytówką danego wydawnictwa.
Stosuje się jednak umowną klasyfikację symboli ze względu na nadawany im kształt. Wyróżnia się trzy główne typy kształtów opisujących identyfikatory danych, są to sygnatury:
  • geometryczne – ze względu na swą formę mogą być abstrakcyjne dla odbiorcy, dlatego wymagany jest odpowiedni wpis w legendzie
  • symboliczno-obrazkowe – ukazane poprzez znaki skojarzeniowe, np. symbol kieliszka – bar/pub
  • literowe – nawiązują do ogólnie znanych oznaczeń, takich jak: hotele (H), czy parkingi (P). Czasami używa się ich także do wskazania miejsc występowania i eksploatacji rud metali (poprzez symbole pierwiastków Fe, Cu, Pb, Zn itp.)
Jak wcześniej wspomniano, jest to podział umowny, ponieważ niektórych oznaczeń nie da się jednoznacznie przypisać do konkretnej grupy. Przykładem jest znak oznaczający wydobycie ropy naftowej, który może być zaliczony do grupy sygnatur geometrycznych (ze względu na kształt trapezu), jak i symbolicznych (przez odwzorowanie obrysu wieży wiertniczej)., Metoda chorochromatyczna sposób wizualizacji danych określany także jako metoda powierzchniowa, metoda tła jakościowego lub tła barwnego. Polega na przedstawieniu podziału powierzchni ze względu walory jakościowe (obszary nie mogą nachodzić na siebie lub się pokrywać). Przykładem tego typu zobrazowań są m.in. mapy administracyjne (często stanowiące podkład dla informacji naniesionych innymi metodami)., Metoda zasięgów podobnie jak metoda tła barwnego odnosi się ona do wyznaczania powierzchni, polega na zaznaczeniu obszarów określających występowanie danego zjawiska przy użyciu elementów liniowych, punktowych i powierzchniowych. Wyróżnia się:
  • zasięg liniowy – wyznacza granice zasięgu zjawiska (różnicowane deseniem lub kolorem)
  • zasięg sygnaturowy – charakteryzuje się sygnaturą wskazującą na występowanie zjawiska na określonym terenie (opisanym liniowo)
  • zasięg plamowy – cechuje się powierzchniowymi wydzieleniami wypełnionymi kolorem lub deseniem
  • zasięg opisowy – prezentowany przy pomocy napisów zlokalizowanych w przybliżonym miejscu występowania zjawiska. Odznacza się zróżnicowanymi parametrami czcionki.

Metody ilościowe

Przedstawiają miejsce występowania obiektu lub zjawiska oraz jego natężenie (wartości liczbowe).

Przykłady metod ilościowych:

RmWPsf4Tm9Ipu
Metoda kropowa sposób wizualizacji polegający na umieszczaniu znaków w postaci kropek o pewnej wadze (wartości liczbowej) – np. jeden punkt odzwierciedla 100 000 mieszkańców., Metoda izolinii jest rodzajem przedstawienia danych o charakterze ciągłym poprzez linie wskazujące jednakowe wartości liczbowe zjawisk lub obiektów (np. hipsometria, temperatury)., Metoda kartogramu eksponowanie informacji ilościowych przy wykorzystaniu skali porządkowych, interwałowych lub ilorazowych reprezentowanych przez pola odwzorowujące określone obszary – zazwyczaj są to jednostki administracyjne, jednakże w celu bardziej precyzyjnego wskazania granic zjawiska autor mapy może wydzielić własne poligony (wtedy mówi się o kartogramach dazymetrycznych).

Oprócz podstawowego rodzaju kartogramu (kartogramu właściwego) stosuje się wiele form prezentacji również określanych mianem kartogramów, ale o nieco innych zasadach konstrukcji.opis WCAGKartogram strukturalnyopis WCAGKartogram złożony, Metoda kartodiagramu kartograficzna technika prezentacji będąca odzwierciedleniem atrybutów liczbowych prezentowanych pod postacią wykresów i diagramów nałożonych na mapę bazową, którą może być np. kartogram.

Kartodiagramy wydziela się na podstawie ilości i formy prezentowanych danych oraz dobóru rodzaju środka graficznego przybliżającego informacje, tj.:Ze względu na typ wykresów i diagramów są to m.in.: Liniowe (wstęgowe i wektorowe)SłupkoweKwadratoweKołowePrzestrzenneZe względu na ilość danych:Proste – ukazują wyłącznie jedną wartość parametrycznąZłożone – prezentują kilka grup informacji ilościowychZe względu na charakter danych: Sumaryczne – ilustrujący tylko wielkość zjawiskaStrukturalne – przedstawiający wyłącznie strukturę zjawiskaNajczęściej opracowuje się diagramy sumaryczne strukturalne ukazujące zarówno wielkość, jak i strukturę zjawiska.
Źródło: grafika 1, autor – Maciej Zych - Prezentacja danych na mapach. in: Marek Pieniążek, Barbara Szejgiec, Maciej Zych: Graficzna prezentacja danych statystycznych. Wykresy, mapy, GIS. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014 , [online], dostępny w internecie: http://stat.gov.pl/gfx/portalinformacyjny/userfiles/_public/wspolpraca_rozwojowa/graficzna_prezentacja_danych_stat.pdf, , https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=37340241
grafika 2, autor – Maciej Zych - Prezentacja danych na mapach. in: Marek Pieniążek, Barbara Szejgiec, Maciej Zych: Graficzna prezentacja danych statystycznych. Wykresy, mapy, GIS. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014, [online], dostępny w internecie: http://stat.gov.pl/gfx/portalinformacyjny/userfiles/_public/wspolpraca_rozwojowa/graficzna_prezentacja_danych_stat.pdf, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=37340243.
Ciekawostka

Metoda sygnatur należy do jakościowych sposobów prezentacji danych, wyjątek stanowią niektóre znaki kartograficzne, takie jak drogi (grubość stanowiąca o wadze) lub punkty (wielkość opisująca np. liczbę mieszkańców miast).

GUSGUSGUS udostępnia na swej stronie internetowej łatwy w obsłudze generator map oparty na bazach danych statystycznych (Portal Geostatystyczny – www.geo.stat.gov.pl/imap). Można go wykorzystywać do przygotowania pełnych, złożonych opracowań przestrzennych, ale także do celów ćwiczeniowych, by uzyskać gotowe wizualizacje wybranych metod kartograficznych.

Słownik

diagramy
diagramy

figury geometryczne, których wielkość (powierzchnia, rzadziej objętość) jest proporcjonalna do przedstawianych wartości statystycznych; na mapach najczęściej stosowane są diagramy kołowe, rzadziej kwadratowe, słupkowe, prostokątne i kuliste; wyróżnia się diagramy jednoparametrowe i wieloparametrowe oraz płaskie i bryłowe, a także obrazkowe

GUS
GUS

Główny Urząd Statystyczny

wykres
wykres

graficzne przedstawienie zależności między danymi w przyjętym układzie współrzędnych; najczęściej stosuje się układ prostokątny, rzadziej biegunowy; ze względu na rodzaj prezentacji wyróżnia się wykresy: liniowe, słupkowe i kropkowe