Wiatry lokalnewiatr lokalnyWiatry lokalne są charakterystyczne dla niewielkich obszarów. Mogą być wynikiem powstawania cyrkulacji powietrzacyrkulacja powietrzacyrkulacji powietrza o niewielkim zasięgu, niezależnej od cyrkulacji globalnej, na przykład w wyniku miejscowych różnic w ogrzewaniu się powierzchni lądowych i wodnych. Takimi wiatrami są bryzy, powstające nad brzegami mórz czy większych jezior. Ich kierunek zmienia się w okresie dobowym, a najwyraźniej zaznacza się w bezchmurne dni z wyżową pogodą. W ciągu dnia w stronę wybrzeża wieje bryza morska, natomiast w nocy wieje znad lądu bryza lądowa. W obu przypadkach wiatr jest zimny i potrafi podnieść wilgotność powietrza o 10–20%. Prędkości wiatrów przy bryzach osiągają od 3–5 m/s. Szczególnie wyraźna cyrkulacja bryzowa zaznacza się na obszarach podzwrotnikowych i wybrzeżach pustynnych, gdzie dobowe amplitudy temperatur są szczególnie duże, a także na obszarach o klimacie umiarkowanym ciepłym w okresie letnim.

Efektem lokalnej cyrkulacji są również wiatry górskie i dolinne, powstające w wyniku różnic w ogrzewaniu się powierzchni stoków górskich i powietrza zalegającego w dolinach. W ciągu dnia zbocza górskie ogrzewają się szybciej i bardziej niż powietrze zalegające w środkowej części doliny, dlatego powietrze przemieszcza się w górę wzniesienia. Powoduje to powstawanie chmur i opadów. W nocy zbocza wychładzają się intensywnie, a powietrze przemieszcza się od szczytów w kierunku dolin. Wiatry górskie i dolinne zwykle nie osiągają dużych prędkości, choć sporadycznie mogą dochodzić do 10 m/s. Występują w niemal wszystkich dolinach i kotlinach śródgórskich na świecie, głównie w ciepłej porze roku.

Rzeźba górska może również powodować nasilenie prędkości wiatru w stosunku do sąsiednich obszarów. Dzieje się tak wtedy, gdy masa powietrza przedostaje się przez przewężenie. W tej sytuacji powietrze spręża się, przyspiesza i znacząco ochładza. Zjawisko znane jest jako efekt tunelowy. Powszechnie występuje na przełęczach górskich.

Inną przyczyną występowania wiatrów lokalnych jest miejscowa zmiana cyrkulacji powietrza atmosferycznego na skutek orografii terenuorografia terenuorografii terenu. Taką genezę ma fen – ciepły wiatr wiejący od szczytów gór w kierunku dolin. Powstaje, gdy pasmo górskie rozdziela masy powietrza o różnym ciśnieniu. Wywołuje to ruch powietrza od wyżu do niżu barycznego, które przemieszcza się nad górami. Zstępujący ruch fenu po stronie zawietrznej wzniesienia powoduje ocieplanie się powietrza. Ponieważ jest ono pozbawione pary wodnej, która uległa kondensacji po stronie dowietrznej, jest to wiatr suchy i zwykle bardzo porywisty. Może występować przez kilka godzin, a nawet kilka dni. Wiatry typu fenowego występują w wielu pasmach górskich na kuli ziemskiej. Przykładami wiatrów typu fenowego występujących na świecie są:

• halny – Tatry,

• chinook – Góry Skaliste,

• föhn – Alpy,

• puelche – Chile (Andy),

• zonda – Argentyna (Andy),

• austrul – Karpaty Rumuńskie.

Orografia terenu jest również przyczyną powstawania wiatru typu bora. Najbardziej znanym obszarem jego występowania jest wschodnie wybrzeże Adriatyku, z którym sąsiadują Góry Dynarskie. Pojawia się również nad Morzem Czarnym, nad południowo‑zachodnią częścią Zatoki Meksykańskiej, w południowej Francji (tzw. mistral) czy na zachodnich wybrzeżach Morza Kaspijskiego. Znany jest też z okolic Bajkału. Charakteryzuje się dużą prędkością i porywistością, a ponieważ wieje znad niewysokich gór w stronę ciepłego morza lub jeziora, jest również chłodny. Mimo iż opadając w dół, powietrze ogrzewa się adiabatycznie, to nie jest w stanie się ogrzać, ponieważ jego wyjściowa temperatura jest niska, a góry mają niewielkie wysokości bezwzględne.

Czasami wiatrami lokalnymi nazywa się także wiatry o szczególnych właściwościach, będące prądami cyrkulacji ogólnej. Taki charakter mają wiatry pustynne.
Znad Sahary w stronę Zatoki Gwinejskiej i zachodnich wybrzeży Afryki Północnej wieje silny i porywisty harmattan. Jest to suchy i gorący wiatr pasatowy, który może przynosić znaczny spadek względnej wilgotności powietrza (nawet do 1%).

RICnGkzptSoZj

Na zdjęciu widać meczet w Abudży w Nigerii. Świątynia ma kopułę, na szczycie której znajduje się szpica zakończona okręgiem, którego półksiężycowa podstawa jest szersza niż górna połowa. Z narożników świątyni wyrastają cztery szczupłe wieże czyli minarety. W lewym górnym rogu zdjęcia widać słońce. Wszystko jest nieco niewyraźne, przez piasek unoszący sie w powietrzu.

Na pustyniach Afryki Północnej i Półwyspu Arabskiego oraz w ich sąsiedztwie wieje samum. Jest to wiatr południowy o dużej sile, bardzo suchy i gorący. Może wywoływać burze pyłowe i piaskowe. Występują najczęściej w okresie od kwietnia do czerwca.

Słownik