Papież Polak

Rc9EOkUTX7TQ61

Na czarno‑białej fotografii znajduje się Emilia z Kaczorowskich i Karol Wojtyła senior. Emilia ma ciemne włosy i jest ubrana w białą ślubną suknię i trzyma w prawej ręce bukiet kwiatów. Lewą ręką trzyma Karola pod rękę. Karol jest ubrany w ciemny mundur. Ma krótkie ciemne włosy i wąs.

To było drugie konklawekonklawekonklawe w ciągu zaledwie dwóch miesięcy. Poprzedni papież Jan Paweł I, po zaledwie 33 dniach sprawowania funkcji, został znaleziony martwy w swoim łóżku. Imię dotychczasowego biskupa krakowskiego Karola Wojtyły pojawiało się w kuluarach przed konklawe, ale nie był on z jednym z faworytów. Wyłoniono go dopiero w ósmym głosowaniu. Wybór kandydata z bloku komunistycznego był wydarzeniem symptomatycznym. Kościół znajdował się w tamtych czasach w niełatwej sytuacji. Dzieło II Soboru WatykańskiegoII Sobór WatykańskiII Soboru Watykańskiego spotykało się z krytyką zarówno ze strony konserwatystów, sprzeciwiających się w ogóle reformom, jak i liberałów, którzy uważali je za zbyt zachowawcze. Nowy papież musiał być człowiekiem kompromisu, kimś, kto będzie jednoczył te dwie opcje. Był to również czas, gdy Europa przeżywała okres odejść wiernych od religii. Na zachodzie kontynentu było to spowodowane zmianami obyczajowymi, a na wschodzie – prowadzoną przez władzę polityką laicyzacji społeczeństwa. Nadchodził czas wielkich zmian w bloku komunistycznym, w którym rządzące władze komunistyczne zaczynały przeżywać coraz silniejszy kryzys. Do tego zbliżał się Wielki Jubileusz Roku 2000 i należało Kościół wprowadzić w następne tysiąclecie. Przed nowym papieżem stał zatem szereg wyzwań o charakterze politycznym i społecznym. A papież Słowianin, który doświadczył gehenny II wojny światowej i terroru komunistycznego, z pewnością dobrze rozumiał problemy świata współczesnego: biedę, strach, wojnę, ograniczenie wolności.

R20UiH1kZ97jE

Na zdjęciu znajduje się młody Karol Wojtyła. Jest on ubrany w krótkie spodnie, koszulkę i czapkę. Ma na sobie okulary przeciwsłoneczne i patrzy w niebo. Za nim widoczne są trzy kajaki, mokradła oraz las.

Papież pielgrzym

Cechą charakterystyczną pontyfikatupontyfikatpontyfikatu Jana Pawła II były pielgrzymki. W sumie odbył ich ponad 100, odwiedził państwa na wszystkich kontynentach, niektóre miejsca nawet kilkukrotnie. Z podróży apostolskich nie zrezygnował nawet z powodu pogarszającego się stanu zdrowia, wywołanego postępującą chorobą Parkinsonachoroba Parkinsonachorobą Parkinsona. Przybywszy do nowego kraju, papież zawsze klękał i całował ziemię, a gdy nie mógł już tego robić, podawano mu grudkę ziemi do ucałowania. Papież poliglota, obdarzony talentem aktorskim, robił wszędzie ogromne wrażenie, rozmawiając w językach narodów, do których przybywał, a jego kazania gromadziły duże rzesze ludzi, nawet w krajach, w których katolicy stanowili mniejszość.

Pierwszą pielgrzymkę Jan Paweł II odbył na początku 1979 r. do Meksyku i kilku państw Ameryki Łacińskiej. Pół roku później przybył z tygodniową wizytą do Polski. Była to jego pierwsza podróż apostolska do ojczyzny. Wybór Polaka na Stolicę Apostolską wywołał w społeczeństwie ogromną euforię i falę uniesień religijnych. Spotkania z Wojtyłą zawsze gromadziły tłumy, a jego słowa były odbierane z ogromnym entuzjazmem. Władze komunistyczne w Polsce przyjęły elekcję Polaka z dużą obawą i niezadowoleniem, ale nie chcąc tracić resztek poparcia w społeczeństwie, nie mogły przeciwstawić się jego wizytom. Podróże apostolskie stanowiły formę ewangelizacji, podczas których papież głosił przesłanie społeczne i moralne Kościoła oraz dawał nadzieję na przyszłość. Było to szczególnie ważne w krajach ubogich lub rządzonych w sposób niedemokratyczny.

RjLuecbrgwWjK

Na czarno‑białym zdjęciu znajduje się Jan Paweł drugi. Jest ubrany w jasne papieskie szaty. W lewej ręce trzyma wysoką laskę zakończoną krzyżem, a druga pozdrawia zgromadzonych ludzi. Za nim idą biskupi i księżą. W oddali widoczny jest tłum oraz drzewa.

R1aciV962I0eE

Mapa świata przedstawia państwa, które odwiedził Jan Paweł II. Odbył on podróże do większości krajów Europejskich, Afrykańskich i obu Ameryk.

RStn3eWBhBD7Z

Na zdjęciu znajduje się pomnik Jana Pawła II. Jest ubrany w długie papieskie szaty. W jednej ręce trzyma wysoką laskę zakończoną krzyżem, a drugą rękę wyciąga do dwójki dzieci znajdujących się przed nim. Jest to klęczący chłopiec i dziewczynka trzymająca kwiaty. W oddali za pomnikiem widoczne są palmy.

W trosce o społeczeństwo

Papież podczas swojego pontyfikatu wielką wagę przywiązywał do kwestii społecznych i moralnych. W swoich naukach wielokrotnie nawoływał do odnowy moralnej, wskazywał na niebezpieczeństwa płynące ze zbyt dużego skupienia się na materializmie i dobrach doczesnych oraz zaniedbywania spraw duchowych. Podkreślał też znaczenie godności ludzkiej i potrzebę przestrzegania praw człowieka. Mocno zaangażowany był także w zwalczanie ubóstwa, nędzy i w walkę o sprawiedliwość społeczną. Krytykował wyzysk kapitalistyczny, w tym również biednych krajów przez bogate. W 1981 r. Jan Paweł II wydał encyklikęencyklikaencyklikę Laborem exercens, nawiązującą do wcześniejszej o ponad wiek encykliki papieża Leona XIII Rerum novarum. W dokumencie tym Jan Paweł II poruszył zagadnienie godności człowieka w kontekście jego pracy. Zaapelował o godziwe i sprawiedliwe traktowanie pracowników oraz ustanowienie nowego porządku ekonomiczno‑społecznego, opartego na idei sprawiedliwości społecznej.

RdwerXdANWTRs

Na zdjęciu znajduje się malowidło, które przedstawia pracujących rolników i wieśniaków. Wokół nich chodzą liczne kury i baranki. W oddali widać rzekę, las i zabudowania. Nad malowidłem znajduje się napis: O pracy ludzkiej.

RTBH2YNM8dLVJ

Na zdjęciu widoczny jest budynek o żółtych ścianach i z licznymi oknami. W jego centralnej części znajduje się stara kamienna brama i korytarz prowadzący na druga stronę budynku.

Papież i polityka

Ryr0xTNUGWjNC1

Na zdjęciu widoczny jest Jan Paweł II siedzący na wysokim krześle. Jest on ubrany w białe szaty. Znajduje się on w polskim sejmie. Po obu jego stronach stoją biskupi ubrani w czarne szaty z fioletowymi elementami. Za nim na ścianie zawieszona jest ogromna flaga Polski, a na niej Polski herb.

Za pontyfikatu Jana Pawła II doszło do ważnych wydarzeń politycznych, zwłaszcza w Europie Środkowo‑Wschodniej, gdzie system komunistyczny zaczynał chwiać się w posadach. Karol Wojtyła wywodził się z kraju rządzonego w sposób niedemokratyczny, a okres jego dojrzewania i kształtowania się przypadł na czasy II wojny światowej.

W swoim nauczaniu Jan Paweł II nieraz odwoływał się do spraw politycznych. Podkreślał konieczność przestrzegania praw człowieka i potrzebę rządów demokratycznych. W latach 80. zaangażowany był w polityczną walkę z reżimem komunistycznym w Polsce i wiele wskazuje na to, że wspierał SolidarnośćSolidarnośćSolidarność. Jego pielgrzymki z lat 1979, 1983, 1987 podtrzymywały w Polakach ducha oporu i dawały nadzieję na przyszłość, jednocześnie papież podczas swoich wystąpień przestrzegał rodaków przed nadużywaniem wolności. Jan Paweł II poparł ideę Okrągłego StołuOkrągły StółOkrągłego Stołu jako koniecznej gwarancji przemian ustrojowych w Polsce.

Podczas swojego pontyfikatu podejmował kwestie konieczności zachowania pokoju na świecie, zwłaszcza w ogarniętych konfliktami państwach bałkańskich i na kontynencie afrykańskim. Apelował m.in. o zaprzestanie wojny w Zatoce Perskiej, wyraził się także krytycznie o agresji amerykańskiej na Irak. Nie wolno uciekać się do wojny, nawet gdy chodzi o tzw. dobro wspólne – nawoływał papież w 2003 r. Występował przeciwko wszelkim formom przemocy, w tym również terroryzmowi.

Ważną sferą aktywności Jana Pawła II była działalność ekumenicznaekumenizmekumeniczna, czyli działania mające na celu współpracę różnych wyznań. Papież kontynuował tym samym politykę swoich poprzedników w Stolicy Piotrowej. Jan Paweł II nie tylko starał się o zbliżenie z Kościołami chrześcijańskimi, ale także z muzułmanami i wyznawcami judaizmu. Symbolicznego znaczenia nabrała wspólna modlitwa o pokój na świecie odprawiona przez papieża i przywódców wielkich religii w 1986 r. w Asyżu. Po tym wydarzeniu dzień 27 października został ustanowiony Międzynarodowym Dniem Modlitwy o Pokój. Jan Paweł II był też pierwszym na tronie papieskim, który odwiedził synagogęsynagogasynagogę w Rzymie. Nowe tysiąclecie papież uczcił pielgrzymką do Ziemi Świętej i modlitwą za ofiary Holocaustu przy Ścianie Płaczu w Jerozolimie.

Rm0tR4eKQWlN7

Na zdjęciu znajduje się czerwona ulotka z napisami po angielsku i w jidysz. W jej centralnym miejscu widoczny jest Jan Paweł II stojący pod ściana płaczu. Jest on ubrany w białe szaty.

Krytyka

Jan Paweł II cieszył się dużym autorytetem moralnym i wywarł znaczny wpływ na przemiany na świecie, w szczególności w krajach komunistycznych. Nie wszystkim jednak odpowiadała bezkompromisowa postawa papieża w sprawach moralnych, zwłaszcza jego stanowczy sprzeciw wobec aborcji i antykoncepcji. Ponadto Jan Paweł II nie zgadzał się na dopuszczenie kobiet do sakramentu kapłaństwa. Potępił także bardziej liberalne nurty w Kościele, powstałe na fali reformy II Soboru Watykańskiego, oraz sprzeciwiał się upolitycznieniu osoby i roli Chrystusa w krajach Ameryki Łacińskiej (teologia wyzwoleniateologia wyzwoleniateologia wyzwolenia). 

R2W9qvKLmCAqs

Na zdjęciu znajduje się ciało Jana Pawła II ubrane w biało‑czerwone szaty i wysoką papieską czapkę. W oddali widoczni są biskupi i amerykańscy politycy modlący się w kościelnych ławach.

Słownik

Słowa kluczowe

Jan Paweł II, pielgrzymki, przemiany ustrojowe, III Rzeczpospolita, świat na przełomie tysiącleci

Bibliografia

A. Dudek, Historia polityczna Polski 1989–2012, Kraków 2013.

W. Roszkowski, Historia Polski 1914–2015, Warszawa 2017.