RewitalizacjarewitalizacjaRewitalizacja to przede wszystkim proces kompleksowy, który obejmuje działania w sferze społecznej, przestrzennej, technicznej, gospodarczej i środowiskowej. W warunkach polskich proces rewitalizacji jest szczegółowo regulowany prawnie poprzez Ustawę o rewitalizacji z dnia 9 października 2015 roku. Według tego dokumentu rewitalizacja to „proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanychobszar zdegradowanyobszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji”. Już sama definicja pokazuje, że rewitalizacja ma odpowiadać na złożone problemy miast.

Teoretycznie tak, ale w praktyce jest to niemożliwe z dwóch powodów. Po pierwsze oznaczałoby to, że całe miasto wymaga pilnej interwencji, a w praktyce nigdy tak nie jest. Po drugie proces byłby niemożliwy do przeprowadzenia ze względu na zbyt duży zasięg przestrzenny, szczególnie w przypadku większych miast (gmin). Dlatego proces rewitalizacji może zostać przeprowadzony na mniejszych terenach, w częściach miast (np. na osiedlach). Wspomniana wyżej ustawa określa, czym jest:

• obszar zdegradowany, czyli obszar koncentracji negatywnych zjawisk społecznych (patrz niżej) i występowania jednego z negatywnych zjawisk gospodarczych, środowiskowych lub przestrzennych,

• obszar rewitalizacjiobszar rewitalizacjiobszar rewitalizacji - część obszaru zdegradowanego, na którym prowadzona będzie rewitalizacja; teren charakteryzuje się koncentracją negatywnych zjawisk; obszar ten nie może być większy niż 20% powierzchni miasta i obejmować więcej niż 30% ludności miasta.

Za przeprowadzenie rewitalizacji odpowiadają władze miasta (gminy), które w tym celu najczęściej powołują specjalne zespoły odpowiedzialne za przygotowanie i przeprowadzenie całego procesu. Właśnie w ramach tych przygotowań sporządzana jest diagnoza sytuacji w mieście. Taka analiza musi obejmować wszystkie sfery – społeczną, przestrzenną, techniczną, gospodarczą i środowiskową. Do przygotowania diagnozy potrzebne są dane dotyczące poszczególnych części miasta (gminy). Na podstawie zebranych danych można ocenić, która część miejscowości znajduje się w najgorszej sytuacji i najpilniej wymaga rewitalizacji. Taki obszar charakteryzuje się koncentracją negatywnych zjawisk społecznych, czyli bezrobocia, przestępczości, ubóstwa, niskiego poziomu edukacji i kapitału społecznego oraz słabego poziomu uczestniczenia w życiu publicznym lub kulturalnym. Proces rewitalizacji może zostać przeprowadzony w centrum miasta (miejscowości gminnej), na terenach mieszkaniowych (osiedla), terenach poprzemysłowych lub pokolejowych.

Poniżej przedstawiono przykładowe wskaźniki, które mogą być wzięte pod uwagę w trakcie sporządzania diagnozy.

Zdecydowanie nie. Tak jak rewitalizacja powinna mieć charakter kompleksowy od strony tego, co obejmuje, tak i w samym procesie bierze udział wiele grup społecznych i podmiotów (zwanych interesariuszami). Takie podejście zapewnia przede wszystkim przejrzystość, gdyż każdy wie, jakie działania będą podejmowane w ramach rewitalizacji, co więcej - każdy może mieć wpływ na przebieg procesu. Służą temu między innymi konsultacje społeczne, na których mieszkańcy mogą swobodnie wypowiedzieć się na temat planowanych działań lub też zaproponować zmiany. Interesariuszami rewitalizacji są przede wszystkim:

• mieszkańcy obszaru rewitalizacji,

• właściciele nieruchomości,

• podmioty gospodarcze (czyli przedsiębiorcy),

• organizacje pozarządowe,

• władze samorządowe.

Najbardziej znane przykłady rewitalizacji w Polsce dotyczą terenów poprzemysłowych w Łodzi i Poznaniu. Popularność i rozpoznawalność tych miejsc wynika z faktu, że w dawnej zabudowie fabrycznej powstały centra handlowo‑kulturalne. Jest to jeden z kierunków przemian zachodzących podczas rewitalizacji. Z jednej strony zachowano dawny charakter miejsc (budynki i styl zabudowy), podniesiono jedynie standard techniczny kompleksów, z drugiej zaś wprowadzono nowe funkcje - nie tylko handlowe, ale także kulturalne i społeczne. Nowe obiekty oferują wiele miejsc pracy i stały się zarówno znakiem rozpoznawalnym miast, ale także miejscami integrującymi mieszkańców. Przykładami takich rewitalizacji jest Manufaktura w Łodzi oraz Stary Browar w Poznaniu.

Należy jednak pamiętać, że rewitalizacja nie musi oznaczać tak spektakularnych inwestycji. Ma ona służyć przede wszystkim lokalnym społecznościom i kompleksowo poprawiać warunki ich życia. Dlatego działania rewitalizacyjne oznaczają często powstanie centrów aktywności lokalnej, ośrodków podnoszenia kwalifikacji dla osób wykluczonych społecznie, porządkowanie zaniedbanej przestrzeni i włączanie w te działania lokalnej społeczności. Najczęściej o takich projektach nie przeczytamy tak wiele, jak o wskazanych wyżej przykładach, ale z pewnością stanowią one bardzo ważny czynnik poprawy warunków życia mieszkańców wielu miast i gmin w Polsce.

RWCycnK23jl4a

Zdjęcie przedstawia budynek z zewnątrz. Jest wykonany z czerwonej, nieotynkowanej cegły. Ma rzędy okien. Na dachu niższej części obiektu zaprojektowano parking.

R142AAdIzVMXe

Zdjęcie przedstawia fragment budynku. Wykonany jest z czerwonej cegły. Nad przechadzającymi się tam ludźmi są stalowe, przeszklone konstrukcje. Po lewej stronie są wystawione stoliki i krzesła.

Proces rewitalizacji nie musi dotyczyć osiedli ludzkich. Mogą mu zostać poddane tereny rolnicze lub wartościowe dla przemysłu czy branży usługowej. Przykładem jest obszar delty Wisły, który sukcesywnie malał pod względem przydatności produkcyjnej w rolnictwie. Fakt ten sprawił, iż rentowność produkcji rolniczej była niska. Przeprowadzono tam rewitalizację poprawiającą wykorzystanie terenu. Inwestycje obejmowały infrastrukturę materialną oraz wydobycie walorów środowiska naturalnego, które przyciąga nowych inwestorów i rozwija turystykę na tym obszarze.

Rozwiązania ekologiczne w rolnictwie

Rolnictwo ma na celu produkcję opierającą się na ekologicznych rozwiązaniach, do których należą:

• stosowanie naturalnych nawozów np. kompost, obornik,

• prowadzenie płodozmianu,

• orka polegająca na płytkim oraniu i głębokim spulchnianiu gleby,

• stosowanie naturalnych pasz w hodowli zwierząt,

• mozaikowy układ upraw z wykorzystaniem m. in. drzew i krzewów.

Rozwiązania ekologiczne w przemyśle

Ekologia w przemyśle polega na:

• zautomatyzowaniu produkcji,

• energooszczędności,

• ograniczeniu produkcji odpadów,

• ograniczeniu emisji szkodliwych gazów i substancji.

Rozwiązania ekologiczne w usługach

Ekologiczne rozwiązania w branży usług związane są głównie z ekologią w transporcie oraz prowadzeniem e‑usług takich jak:

• sklepy internetowe,

• poczta elektroniczna,

• bankowość elektroniczna.

Słownik