Klucz dychotomiczny to najprostsze narzędzie do identyfikowania gatunków. Jego użytkownik określa kolejno, która z dwóch różnych opcji dotyczących cech klasyfikowanego organizmu jest poprawna. Stąd też pochodzi nazwa klucza, gdyż „dychotomia” oznacza podział czegoś na dwie wzajemnie wykluczające się części. Więcej na temat stosowania kluczy dychotomicznych dowiesz się z e‑materiału pt. Zasady korzystania z kluczy do oznaczania organizmówPqCe8XsuuZasady korzystania z kluczy do oznaczania organizmów.

R1UVQn7U6VhDr1

Zdjęcie przedstawia dorosłego osobnika niedźwiedzia brunatnego. Jego ciało jest masywne, pokryte gęstym brązowym futrem.

Powyższy przykład jest znacznie uproszczony, w rzeczywistości przy tworzeniu kluczy dychotomicznych bierze się pod uwagę wiele cech danego organizmu – im więcej, tym dokładniej można go zaklasyfikować (do taksonutaksontaksonu niższej rangi). Ponadto im bardziej szczegółowe cechy należy wskazać, tym mniejsze jest ryzyko popełnienia błędu. Poprawne działanie klucza zależy nie tylko od jego twórcy, ale i użytkownika. Na przykład: jeżeli widzimy lisa po raz pierwszy w życiu i jest on daleko od nas, może się nam wydawać, że ma krótki pysk. Wtedy na ostatnie pytanie z powyższego przykładu odpowiemy przecząco i błędnie zaliczymy lisa do rodziny kotowatych.

Klucze dychotomiczne mogą występować w postaci graficznej lub numerycznej. Te drugie są znacznie bardziej popularne. Ich istotą jest przedstawienie oznaczanych cech w punktach – tak jak na poniższej ilustracji.

Tworząc klucz dychotomiczny, należy pamiętać, że użytkownik ma otrzymać wyniki na podstawie cech, które jego zdaniem występują u danego organizmu. Jeżeli więc użytkownik wskaże, że zwierzę ma wydłużony pysk oraz długi ogon, to jako wynik ma otrzymać zbiór zwierząt mających obie te cechy. Dlatego wykonując klucz komputerowy, należy stosować operator logiczny ANDoperator logiczny ANDoperator logiczny AND, a konstruując go ręcznie, trzeba tak ustawić kolejne punkty, aby zawężać obszar poszukiwań do gatunków mających wszystkie cechy podawane przez użytkownika.

R12SdIvT1qa8b1

Zdjęcie przedstawia ziewającego kota domowego o pręgowanym umaszczeniu. Widoczne jest charakterystyczne dla drapieżnych uzębienie z rozwiniętymi kłami i łamaczami.

Ważną cechą klucza dychotomicznego jest to, że mogą go wykorzystywać nie tylko specjaliści, ale i amatorzy. Z tego powodu musi być on precyzyjny, tzn. jasno opisywać porównywane cechy i podawać konkretne wnioski wynikające ze wskazania jednej z nich. Powinny to być cechy, które da się łatwo zauważyć, np. odnoszące się do wyglądu. Ponadto punkty należy ułożyć w odpowiedniej kolejności, tzn. na początku powinny znaleźć się cechy wspólne dla wyższej rangi taksonomicznej obejmującej większą grupę organizmów, np. gromady, a w dalszej kolejności cechy wspólne dla taksonów niższych rang, takich jak rząd, rodzina, rodzaj i na końcu gatunek.

Ważne jest również, aby cechy były tak dobrane, żeby umożliwiały jednoznaczne określenie gatunku pomimo występowania zmienności gatunkowej. Cechy te powinny więc być uniwersalne dla osobników będących w różnym wieku, różnej płci itd.

Niektóre klucze umożliwiają rozpoznawanie znalezionych szczątków zwierząt np. po kształcie czaszki. Inne pozwalają na klasyfikowanie organizmów będących w różnych stadiach rozwojowych (np. kijanek płazów), a nawet złożonych jaj.

Klucz dychotomiczny to jedna z wielu metod klasyfikacji organizmów. Jest metodą sztuczną, fenetyczną, gdyż opiera się on na podobieństwie organizmów, a nie ich pokrewieństwie, dlatego cechuje się mniejszą dokładnością niż metody filogenetycznemetody filogenetyczne metody filogenetyczne. Im niższy rangą takson chcemy poznać, tym większe jest ryzyko popełnienia błędu, ponieważ blisko spokrewnione organizmy mają wiele wspólnych cech. Metoda ta jest za to prostsza do zastosowania przez niewprawionego w oznaczaniu organizmów obserwatora.

Słownik