Sigmund Freud (1856–1939)

R1cOMFUL0JJL11

Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, nos duży, oczy małe, osadzone blisko siebie. Mężczyzna ma krótko przystrzyżona brodę i wąsy. Jego włosy są półdługie, proste, zaczesane na prawą stronę. Ubrany jest w garnitur, wzorzystą kamizelkę, koszulę i krawatkę.

Austriacki psycholog i filozof kultury, twórca psychoanalizypsychoanalizapsychoanalizy. Urodził się w zamożnej rodzinie żydowskiej na terenie ówczesnych Austro‑Węgier (w miejscowości Příbor, leżącej obecnie w Czechach). Kiedy miał cztery lata, rodzina przeprowadziła się do Wiednia. Tam Freud uczęszczał do szkoły, a w 1873 r. rozpoczął studia medyczne. Wszechstronność zainteresowań sprawiła, że ukończył je dopiero w roku 1881. Następnie rozpoczął prywatną praktykę lekarską, starając się łączyć ją z dalszym rozwojem naukowym. Koncentrował się wtedy głównie na badaniach układu nerwowego i mózgu. W 1895 r., podczas pobytu na stypendium w Paryżu, poznał Jean‑Martina Charcota (wybitnego neuropatologaneuropatologneuropatologa, który leczył histerię za pomocą hipnozy). To wtedy Freud uznał, że zaburzenia natury nerwowej można leczyć metodami psychologicznymi – bez stosowania popularnej wówczas farmakologii i elektrowstrząsów.

Po powrocie z Paryża Freud skoncentrował się na prywatnej praktyce skierowanej w dużym stopniu do osób chorych nerwowo. W 1896 r. wraz z przyjacielem Josefem Breuerem opublikował swoją pierwszą doniosłą pracę Studia nad histerią, w której udokumentowany został słynny później przypadek Anny O. W 1900 r. w Objaśnieniach marzeń sennych przedstawił i przeanalizował sny swoich pacjentów. W następnych pracach odsłaniał kolejne aspekty swoich metodmetodametod i teoriiteoriateorii. Początkowo jego publikacje spotykały się z bardzo dużą nieufnością środowiska lekarskiego. Wokół Freuda zaczęła się jednak gromadzić grupka zwolenników, m.in. Lou Andreas‑Salomé – powszechnie wówczas znana pisarka, dawna miłość Nietzschego. W 1909 r. Freud został zaproszony do Stanów Zjednoczonych w celu wygłoszenia cyklu wykładów na Uniwersytecie Clarka w Worcester. Jego teoria spotkała się tam z bardzo dużym zainteresowaniem. W Europie natomiast pewnym prestiżem zaczęła się cieszyć przed wybuchem I wojny światowej. Powodem zaś ostatecznego ugruntowania się pozycji Freuda okazał się sukces metody psychoanalitycznej w pracy z nerwicami urazowymi żołnierzy wracających z frontu.

R1QeRctnOnqnk1

Zdjęcie przedstawia sześciu mężczyzn w dwóch rzędach. Trzech pierwszych siedzi, a pozostali trzej stoją za nimi. Mężczyźni ubrani są w garnitury. Ci siedzący na krzesłach trzymają kapelusze, dwaj mężczyźni od lewej są wyraźnie starsi od reszty. W tle widoczny jest ceglany budynek.

Już w 1908 r. Freud wraz z grupą współpracowników założył pierwsze pismo psychoanalityczne, a w roku 1910 – Międzynarodowe Towarzystwo Psychoanalityczne, angażując się w popularyzację ideiideaidei i metody psychoanalitycznej. Nie obyło się przy tym bez tarć i kłopotów. Niektórzy dawni współpracownicy Freuda kolejno wyłamywali się z ruchu i zakładali własne szkoły, np. Carl Gustav Jung – szkołę psychologii analitycznej, zaś Alfred Adler – szkołę psychologii indywidualnej. W 1920 r. ukazało się jedno z najważniejszych dzieł Freuda: Poza zasadą przyjemności, a trzy lata później równie doniosłe: Ego i id. Lata 30. to okres światowego uznania dla schorowanego i cierpiącego już wówczas Freuda (od 1927 r. chorował na raka podniebienia).

R1Uzwx4gFP2dF1

Zdjęcie przedstawia front kamienicy. Elewacja jest jasna, budynek ma kilka pięter, na górze widoczne są balkony. Na chodniku stoi duży baner z napisem Freud. Do kamienicy prowadzą drewniane drzwi.

Inne najważniejsze dzieła Freuda: Wstęp do psychoanalizy (1916), Przyszłość pewnego złudzenia (1927), Kultura jako źródło cierpień (1930), Mojżesz i monoteizm (1939).

Kultura, w której wychował się i żył Sigmund Freud (wiedeńskie środowisko drobnomieszczańskie), odznaczała się znaczną pruderiąpruderiapruderią w sprawach obyczajowości. Stałe hamowanie swoich pragnień natury seksualnej i sztuczność relacji międzyludzkich sprzyjały pojawieniu się zaburzeń na tle nerwowym i emocjonalnym. Badanie prawidłowości tych zaburzeń, właściwe ich leczenie oraz ustalenie roli kultury w ich wywoływaniu stały się naturalnym tematem zainteresowań psychologa o szerokich horyzontach. W obszarze stanu wiedzy naukowej o człowieku Freud dążył do przezwyciężenia wielu stereotypów i paradoksów – wierzono przykładowo  w ścisły determinizmdeterminizmdeterminizm fizyczny w otaczającym nas świecie, ale nie stosowano tej zasady do tłumaczenia zjawisk natury psychologicznej (takich jak przejęzyczenia czy sny). Wynikał z tego szereg zadań, jakie stawiał przed sobą twórca psychoanalizy. Przede wszystkim:

• ogarnięcie wiedzą ściśle naukową obszarów dotychczas zaniedbanych, jak marzenia senne, zaburzenia psychiczne, czynności pomyłkowe, zachowania seksualne;

• stworzenie spójnej teorii tłumaczącej jednocześnie wymiar biologiczny i psychiczny człowieka (w czasach Freuda nieumiejętnie, jego zdaniem, redukowano człowieka do wymiaru czysto biologicznego);

• opracowanie i zrozumienie metody leczenia rozmową zaburzeń na tle emocjonalnym i nerwowym;

• wyjaśnienie metodami naukowymi (wywodzącymi się z psychologii) sposobu powstawania i sensu istnienia kultury, w tym religii.

Słownik