Tkanka wzmacniająca jest tkanką stałątkanka stałatkanką stałą, zbudowaną ze zróżnicowanych komórek pełniących określone funkcje. W niektórych przypadkach żywe komórki tkanki wzmacniającej mogą ulec odróżnicowaniu i przekształcić się w komórki merystematyczne. Wyróżnia się dwa rodzaje tkanek wzmacniających: kolenchymę i sklerenchymę. W organizmie roślinnym tkanki te – zgodnie z nazwą – pełnią funkcje wzmacniające, nadając roślinie wytrzymałość i odporność na urazy mechaniczne przy jednoczesnym zachowaniu dość dużej elastyczności.

Kolenchyma zbudowana jest z żywych, wydłużonych komórek, otoczonych celulozową ścianą komórkową o charakterystycznych zgrubieniach. Zgrubienia te mają najczęściej postać nierównomierną, rzadziej równomierną. W zależności od ich rodzaju wyróżnia się:

• kolenchymę kątową – celulozowe zgrubienia ściany komórkowej układają się wzdłuż kątów komórki, w miejscu styku trzech lub większej liczby komórek;

• kolenchymę płatową – celulozowe zgrubienia ściany komórkowej układają się wzdłuż ścian równoległych do powierzchni organu rośliny;

• kolenchymę włóknistą – ściana komórkowa jest równomiernie zgrubiała.

Komórki kolenchymy ściśle do siebie przylegają i zachodzą na siebie zwężonymi końcami, tworząc w organizmie roślinnym zwarte pasma lub warstwy. Obecność celulozowych zgrubień zapewnia tkance wytrzymałość na rozerwanie. Jednocześnie zgrubienia te są na tyle elastyczne, że możliwy jest wzrost na długość tych części rośliny, które tę tkankę zawierają. Kolenchyma występuje głównie w młodych, niezdrewniałych częściach rośliny, np. w ogonkach liściowych lub korze pierwotnejkora pierwotnakorze pierwotnej łodyg.

RllstkH4wpSZv

Na zdjęciu zaznaczona została kolenchyma kątowa w ogonku liściowym. Znajduje się w rogach białych komórek w postaci niebieskich trójkątów ułożonych regularnie na ich obwodzie - zgrubienia ściany komórkowej wybarwiono na niebiesko.

Kolenchyma jest tkanką pierwotną, powstającą w wyniku działania merystemów pierwotnychmerystem pierwotnymerystemów pierwotnych. W niektórych przypadkach jej komórki mogą ulec odróżnicowaniu i powrócić do stanu embrionalnego, tworząc merystem wtórnymerystem wtórnymerystem wtórny – fellogen (miazgę korkotwórczą).

Sklerenchyma zbudowana jest zazwyczaj z martwych komórek, otoczonych zgrubiałą ścianą komórkową, najczęściej inkrustowanąinkrustacjainkrustowaną ligninąligninaligniną. Wyróżnia się dwa rodzaje komórek sklerenchymatycznych:

• włókna sklerenchymatyczne (stereidy) – silnie wydłużone komórki o zwężonych końcach, długości wynoszącej w przybliżeniu od 1 do 2 mm i średnicy około 20 µm, mające bardzo grubą i silnie zdrewniałą ścianę komórkową;

• komórki kamienne (sklereidy) – komórki o różnych kształtach: równowymiarowe, wydłużone, nieregularnie rozgałęzione z bardzo grubą i silnie zdrewniałą ścianą komórkową.

Włókna sklerenchymatyczne występują zazwyczaj w postaci pasm lub warstw, w których komórki zachodzą na siebie zwężonymi końcami. Zwarta struktura i obecność ligniny w ścianach komórkowych nadaje tkance odporność na zginanie i rozciąganie. Włókna sklerenchymatyczne występują w różnych miejscach rośliny. W liściach tworzą pochwy sklerenchymatyczne wokół wiązek przewodzących. W łodygach i korzeniach układają się w pierścienie, które wzmacniają korę pierwotną i walec osiowywalec osiowywalec osiowy. Mogą też występować jako elementy tkanek niejednorodnych, tworząc warstwy włókien drzewnych w drewniedrewno (ksylem)drewnie i włókien łykowych w łykułyko (floem)łyku.

Komórki kamienne mogą występować pojedynczo, jako idioblastyidioblastyidioblasty, w różnych tkankach rośliny, np. w miękiszu zasadniczym tworzącym miąższ owocu gruszy. Komórki te mogą też budować zwartą i jednolitą tkankę, np. w łupinach orzechów włoskich.

Sklerenchyma jest tkanką o różnych pochodzeniu: pierwotnym (jeśli powstaje w wyniku działania merystemów pierwotnych) lub wtórnym (jeśli powstaje w wyniku działania merystemów wtórnych).

Słownik