Przeczytaj
Prądy ciepłe i zimne
Analizując prądy morskie w nawiązaniu do klimatuklimatu, podstawowe znaczenie ma podział uwzględniający ich cechy termiczne. Przy czym brane pod uwagę są cechy względne, a nie bezwzględne. Dlatego też o prądach ciepłych mówimy wtedy, gdy przenoszą wody cieplejsze od wód obszaru, na jaki wkraczają. Zasadniczo do prądów ciepłych zaliczamy te, które płyną z szerokości niskich do wysokich. Ciepłe wody powierzchniowe z obszarów okołorównikowych przenoszone są w wyższe szerokości, niosąc energię cieplną i wywołując dodatnie anomalie termiczne. Zazwyczaj wody te są także nieco bardzie zasolone od wód, do których zmierzają. W równowadze do nich płyną zimne prądy z obszarów podbiegunowych, transportujące wody słodsze i chłodniejsze.
Należy podkreślić, że temperatura prądów nie pozostaje bez zmian na całej ich rozciągłości. Prądy ciepłe tracą ciepło na wiele sposobów, w tym m.in. przez oddanie go powietrzu, przez wypromieniowanie, przez mieszanie się z głębszymi i zimniejszymi warstwami wody, w następstwie topnienia lodów pływających, które trafią do prądu ciepłego, na skutek falowania i mieszania się z zimnymi wodami znajdującymi się na skraju prądu ciepłego. Zasadniczo im mniejszy i wolniejszy prąd, tym szybsza i większa utrata przez niego ciepła.
Znaczenie klimatyczne prądów morskich
Na podstawie mapy średnich opadów atmosferycznych oraz mapy rozmieszczenia prądów morskich na świecie oceń, jaki wpływ na opady atmosferyczne ma występowanie prądów morskich.
Prądy morskie mają zasadnicze znaczenie w tworzeniu się anomalii termicznych w poszczególnych regionach Ziemi. Zimne prądy opływające zachodnią Afrykę, Australię, Amerykę Południową i Kalifornię sprawiają, że wybrzeża są w tych regionach znacznie zimniejsze niż położone na tych samych szerokościach wewnętrzne obszary kontynentów. Odwrotna sytuacja występuje w przypadku prądów ciepłych, które mają łagodzący wpływ na klimat. Szczególnie dobrze widoczne jest to na obszarach, gdzie prądy ciepłe docierają do wysokich szerokości geograficznych. Wówczas obserwowany jest duży kontrast między klimatem miejscowym a cechami klimatu „przyniesionymi” przez prądy. Prąd Północnoatlantycki i analogiczny do niego Kuro Siwo są tego dobrym przykładem. Pierwszy z wymienionych dociera o 40° bardziej na północ niż drugi, przez co jego znaczenie i wpływ na klimat opływanych regionów są zdecydowanie większe.
Jeszcze większe różnice dostrzeżemy w przypadku porównania obszarów leżących na tej samej szerokości geograficznej, a pozostających pod wpływem różnych prądów morskich – zimnych i ciepłych. Najlepszym przykładem w tym zakresie są wschodnie wybrzeża Kanady i zachodnie wybrzeża Europy, w pasie między 55° a 70° szerokości geograficznej północnej. Wybrzeża kanadyjskie opływa zimny Prąd Labradorski, przez co roczne izotermy dla tego obszaru zawierają się w przedziale między 0° a -10°C. Dla wybrzeży europejskich, które są pod wpływem wspomnianego już ciepłego Prądu Północnoatlantyckiego, wartości izoterm wynoszą między +10° a 0°C. Liczba dni bez mrozu na wybrzeżu kanadyjskim to poniżej 60 dni, a u wybrzeży europejskich od 150 do 210 dni. W konsekwencji formacja roślinna na półwyspie Labrador i w Archipelagu Kanadyjskim to głównie tundra, a w Europie – lasy mieszane i iglaste.
Innym przykładem jest Grenlandia, która różną dostępność do swych brzegów zawdzięcza odmiennej specyfice opływających ją prądów morskich – Zachodniogrenlandzkiego i Wschodniogrenlandzkiego. Zachodnie wybrzeża pozostają pod wpływem ciepłego Prądu Zachodniogrenladzkiego i odznaczają się zdecydowanie korzystniejszymi warunkami. Dlatego też niemal wszystkie osiedla skupione są na zachodnim wybrzeżu wyspy.
Interesującym przykładem jest wpływ Prądu Benguelskiego na południowo‑zachodnie wybrzeża Afryki. Ponieważ jest to prąd zimny, powoduje on ochładzanie i wysuszanie tej części kontynentu. Efektem jego działalności jest m.in. rozwój pustyni Namib. Na podobnej szerokości geograficznej, lecz na południowo‑wschodnim wybrzeżu Afryki, występuje Prąd Mozambicki, który powoduje podwyższenie średniej temperatury powietrza i wpływa na zwiększenie się opadów na tym obszarze.
Słownik
charakterystyczny dla danego obszaru zespół zjawisk i procesów atmosferycznych (warunków pogodowych), kształtujący się pod wpływem właściwości fizycznych i geograficznych tego obszaru, określony na podstawie wyników wieloletnich obserwacji i pomiarów meteorologicznych
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniecŹródło: Encyklopedia PWN