Przeczytaj
Budowa
Ciało porostów ma postać plechyplechy, która ze względu na stopień rozczłonkowania może być: skorupiasta (np. wzorzec geograficzny Rhizocarpon geographicum), listkowata (np. płucnica islandzka Cetraria islandica) lub krzaczkowata (różne gatunki chrobotków Cladonia i brodaczek Usnea). Ze względu na stopień komplikacji budowy wewnętrznej wyróżnia się plechy homeomeryczne (niewarstwowane), w których komórki glonówglonów rozmieszczone są w całej plesze mniej więcej równomiernie, oraz heteromeryczne (warstwowane), w których grzyb i glon tworzą wyraźnie wyodrębnione warstwy.
Rozmnażanie
Porosty, jako organizmy symbiotyczne, rozmnażają się wyłącznie wegetatywnie: przez fragmentację plechyfragmentację plechy oraz za pomocą urwistkówurwistków i wyrostkówwyrostków. Grzyb może rozmnażać się zarówno płciowo, jak i bezpłciowo – przez zarodniki lub fragmentację strzępek. Glon rozmnaża się tylko bezpłciowo przez podział komórki.
Urwistki (soredia) zbudowane są z komórek glonu lub sinicy oplecionych strzępkami grzyba. Powstają w specjalnych miejscach wewnątrz plechy. Wyrostki (izydia) mają budowę podobną do urwistków, jednak są od nich większe i powstają na powierzchni plechy. Urwistki i wyrostki są roznoszone przez wiatr.
Sposób życia, znaczenie w przyrodzie i gospodarce człowieka
Porosty są samożywne i mają bardzo niskie wymagania życiowe, dlatego mogą zasiedlać tereny niedostępne dla innych organizmów (skały, wieczną zmarzlinę), stając się organizmami pionierskimiorganizmami pionierskimi. Wydzielają do podłoża kwasy porostowekwasy porostowe kruszące skały, przez co przyczyniają się do zapoczątkowywania procesów glebotwórczych.
Wykazują wysoką wrażliwość na zanieczyszczenia powietrza, co czyni je dobrymi bioindykatoramibioindykatorami. Specyficzna wrażliwość poszczególnych gatunków na SOIndeks dolny 22 w atmosferze jest podstawą tzw. skali porostowejskali porostowej, wykorzystywanej w lichenoindykacji – metodzie bioindykacji polegającej na określaniu stopnia zanieczyszczenia powietrza SOIndeks dolny 22 na podstawie występowania na danym terenie określonych gatunków porostów.
Wiele gatunków porostów wykorzystywanych jest w przemyśle, np. płucnica islandzka (Cetraria islandica) w przemyśle farmaceutycznym, mąkla tarniowa (Evernia prunastri) w przemyśle perfumeryjnym, a orselka barwierska (Roccella tinctoria) w przemyśle chemicznym. Niektóre gatunki są źródłem pokarmu dla wielu zwierząt, np. krusznica jadalna (Lecanora esculenta). Będąc dominującym elementem tundry, porosty tworzą miejsce schronienia dla drobnych zwierząt bezkręgowych.
Skala porostowa
Poniżej podano wskaźnikowe gatunki porostów występujących w Polsce. Jeśli na korze drzew na danym terenie znajduje się np. pustułka pęcherzykowata, oznacza to, że stężenie SOIndeks dolny 22 na tym obszarze mieści się w granicach 50–70 mug/mIndeks górny 33 powietrza.
Słownik
organizm o wąskiej amplitudzie ekologicznej, wrażliwy na nadmiar lub brak określonego składnika w siedlisku lub zdolny do akumulowania substancji toksycznej
rodzaj rozmnażania wegetatywnego, polegający na odłączeniu się części organizmu macierzystego i odtworzeniu nowego organizmu na drodze regeneracji
sztucznie wyróżniona grupa fotosyntetyzujących, prokariotycznych (bez wyodrębnionego jądra komórkowego) sinic oraz zielenic, brunatnic i krasnorostów (glony eukariotyczne z wyraźnym jądrem komórkowym); glony nie stanowią jednostki taksonomicznej
specyficzne substancje chemiczne wytwarzane przez porosty, wśród których są pochodne kwasów tłuszczowych i fenoli
pierwsze gatunki zasiedlające obszar abiotyczny, zdolne do samodzielnego życia, niezależnie od innych organizmów; zwykle są to glony, porosty, mchy
wielokomórkowe lub komórczakowe (komórczak – wielojądrowy organizm jednokomórkowy) ciało, w budowie zewnętrznej niezróżnicowane na organy – korzeń, łodygę i liście, a w budowie wewnętrznej na tkanki; o różnym, przeważnie niewielkim, stopniu organizacji morfologicznej i anatomicznej
sposób oceny poziomu zanieczyszczenia powietrza na danym terenie za pomocą obserwacji typów plech porostów obecnych na korze drzew liściastych
wytwory plechy porostów, w których komórki glonów otoczone strzępkami grzyba; służą do rozmnażania wegetatywnego; powstają w określonych miejscach wewnątrz plechy (soraliach) i są uwalniane poprzez pękanie górnej warstwy korowej
wytwory będącę małymi fragmentami plech, które służą do rozmnażania wegetatywnego (fragmentacja plechy porostów); są zbudowane ze strzępek grzyba i komórek glonów otoczonych warstwą korową; powstają na powierzchni plechy poprzez jej uwypuklenie i oderwanie