Przeczytaj

bg‑turquoise

Tlenki

TlenkitlenkiTlenki to związki tlenu z innymi pierwiastkami, w których atomy tlenu występują na $- II$ stopniu utlenieniastopień utlenieniastopniu utlenienia. Wzór ogólny tlenków prostych ma postać:

X \overset{- II}{_{n} O_{m}}

gdzie:

$X$ – oznacza symbol dowolnego pierwiastka chemicznego;
$n$ , $m$ – odpowiednie indeksy stechiometryczne.

W poniższej tabeli zaprezentowane zostały maksymalne wartości stopni utlenienia pierwiastków w ich związkach z tlenem.

**Maksymalne wartości stopni utlenienia pierwiastków w ich związkach z tlenem**
Numer grupy	Najwyższy stopień utlenienia atomów pierwiastka w tlenkach
$1 .$	$I$
$2 .$	$II$
$13 .$	$III$
$14 .$	$IV$
$15 .$	$V$
$16 .$	$VI$
$17 .$	$VII$
$18 .$	$VIII$

bg‑turquoise

W wyniku jakich reakcji powstają tlenki?

Istnieje szereg metod pozwalających na otrzymanie tlenków. Większość z nich można otrzymać w wyniku bezpośredniej reakcji z tlenem, jednak do otrzymania niektórych z nich potrzebne jest użycie bardziej wyselekcjonowanych sposobów (np. dla fluorowców oraz litowców). Poniżej metody, w wyniku których można otrzymać tego typu związki.

Reakcja bezpośredniej syntezy z pierwiastka i tlenu:

2 Mg + O_{2} \to 2 MgO

Reakcja utlenianiautlenianieutleniania niższych tlenków:

2 {SO}_{2} + O_{2} \overset{katalizator}{\to} 2 {SO}_{3}

Reakcja redukcjiredukcjaredukcji wyższych tlenków:

{Fe}_{2} O_{3} + C \to 2 FeO + CO

Reakcja rozkładu tlenków, nadtlenków, ponadtlenków:

4 {MnO}_{2} \overset{T}{\to} 2 {Mn}_{2} O_{3} + O_{2}

W tym reakcja dysproporcjonowania tlenków:

N_{2} O_{3} \to NO + {NO}_{2}

Reakcja analizyreakcja analizy (reakcja rozkładu)analizy (pod wpływem temperatury) soli kwasów tlenowych:

{CaCO}_{3} \overset{T}{\to} CaO + {CO}_{2}

Reakcja otrzymywania tlenków z siarczanów( $IV$ ) i węglanów przy użyciu kwasów:

{CaCO}_{3} + 2 HCl \to {CaCl}_{2} + {CO}_{2} + H_{2} O

Reakcja termicznego rozkładu niektórych wodorotlenków:

Cu {(OH)}_{2} \overset{T}{\to} CuO + H_{2} O

Reakcja rozkładu nietrwałych kwasów tlenowych:

H_{2} {CO}_{3} \to H_{2} O + {CO}_{2}

Reakcja spalaniaspalaniespalania związków chemicznych:

{CH}_{4} + 2 O_{2} \to {CO}_{2} + 2 H_{2} O

Reakcja kwasu silnie utleniającego z reduktorem:

3 C + 4 {HNO}_{3} \to 3 {CO}_{2} + 4 NO + 2 H_{2} O

W celu otrzymania niektórych tlenków, konieczne jest zastosowanie odpowiednich warunków ciśnienia, temperatury, a nawet użycie katalizatora.

Polecenie 1

Zapisz równanie reakcji otrzymania:

a) tlenku węgla( $II$ )

W wyniku reakcji bezpośredniej węgla z tlenem cząsteczkowym.
W wyniku reakcji spalania niecałkowitego metanu.

b) tlenku siarki( $IV$ )

W wyniku reakcji bezpośredniej siarki z tlenem cząsteczkowym.
W wyniku reakcji metalu szlachetnego ze stężonym kwasem utleniającym.

c) tlenku azotu( $IV$ )

W wyniku reakcji rozkładu wyższego tlenku na niższy.

Nazwij reagenty każdej reakcji. Pamiętaj o zbilansowaniu równań reakcji oraz o uwzględnieniu warunków reakcji.

R1F3rvsYqeHBC

ROGxMikkuPUO3

a) tlenek węgla( $II$ )

W wyniku reakcji bezpośredniej węgla z tlenem cząsteczkowym:

2 C + O_{2} \to 2 CO

węgiel + tlen → tlenek węgla(

II

)

W wyniku reakcji spalania niecałkowitego metanu:

2 {CH}_{4} + 3 O_{2} \to 2 CO + 4 H_{2} O

metan + tlen → tlenek węgla(

II

) + woda

b) tlenku siarki( $IV$ )

W wyniku reakcji bezpośredniej siarki z tlenem cząsteczkowym:

S + O_{2} \to {SO}_{2}

siarka + tlen → tlenek siarki(

IV

)

W wyniku reakcji metalu szlachetnego ze stężonym kwasem utleniającym:

Cu + 2 H_{2} {SO}_{4 (stężony)} \to {CuSO}_{4} + {SO}_{2} + 2 H_{2} O

miedź + kwas siarkowy → siarczan miedzi(

II

) + tlenek siarki(

IV

) + woda

c) tlenku azotu( $IV$ )

W wyniku reakcji rozkładu wyższego tlenku na niższy:

N_{2} O_{3} \overset{T}{\to} NO + {NO}_{2}

tritlenek diazotu → tlenek azotu(

II

) + tlenku azotu(

IV

)

R19cPh2x3dBHV1

Ilustracja interaktywna przedstawia wybrane reakcje syntezy tlenków.

Reakcja bezpośredniej syntezy z pierwiastka i tlenu. $4 Al + 3 O_{2} \overset{T}{\to} 2 {Al}_{2} O_{3}$
Reakcja utleniania niższych tlenków. $2 NO + O_{2} \to 2 {NO}_{2}$
Reakcja redukcji wyższych tlenków. ${Fe}_{2} O_{3} + C \to 2 FeO + CO$
Reakcja rozkładu nadtlenków i ponadtlenków. $2 H_{2} O_{2} \to 2 H_{2} O + O_{2}$
Reakcja dysproporcjonowania tlenków. $4 {MnO}_{2} \to 2 {Mn}_{2} O_{3} + O_{2}$
Reakcja analizy soli kwasów tlenowych. ${Na}_{2} {CO}_{3} \overset{T}{\to} {Na}_{2} O + {CO}_{2}$

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

tlenki

to dwuskładnikowe związki tlenu z innymi pierwiastkami, w których atomy tlenu występują na $- II$ stopniu utlenienia

stopień utlenienia

to ładunek jonu, w jaki przekształciłby się atom danego pierwiastka, gdyby wszystkie tworzone przez niego wiązania miały charakter jonowy

spalanie

reakcja z tlenem, w wyniku której spalany jest dany pierwiastek lub związek chemiczny, towarzyszy jej wydzielanie się ciepła i światła

utlenianie

oddawanie elektronów przez atom, cząsteczkę lub jon

redukcja

przyjmowanie elektronów przez atom, cząsteczkę lub jon

reakcja analizy (reakcja rozkładu)

rodzaj reakcji chemicznej, w wyniku której związek chemiczny ulega rozkładowi na pierwiastki

reakcja wymiany

reakcja chemiczna, w wyniku której z dwóch reagujących ze sobą substancji powstają nowe substancje

Bibliografia

Encyklopedia PWN

Hejwowska S., Marcinkowski R., Chemia ogólna i nieorganiczna, Gdynia 2005.

Tlen i tlenki, online: https://epodreczniki.pl/a/tlen-i-tlenki/DkOzJ7E5P, dostęp: 17.09.2021.

Wartościowość pierwiastków chemicznych, online: https://epodreczniki.pl/a/wartosciowosc-pierwiastkow-chemicznych/DJcOxSKpe, dostęp: 17.09.2021.

Wprowadzenie

Gra edukacyjna

Tlenki

W wyniku jakich reakcji powstają tlenki?

Słownik

Bibliografia