Salwinia pływająca spotykana jest w Polsce, jest jednak gatunkiem narażonym na wymarcie, w związku z czym objęto ją ścisłą ochroną gatunkową i ujęto w Polskiej Czerwonej KsiędzePolska Czerwona KsięgaPolskiej Czerwonej Księdze. Morfologia tej rośliny jest dość prosta: jest zbudowana z łodygi o długości ok. 10 cm i wyrastających okółkowo trzech liści. Dwa z nich są zielone, okrągłe lub jajowate, ułożone na powierzchni wody. Z wierzchu pokryte są szczecinkami, utrzymującymi powietrze przy powierzchni liścia, co zapobiega ich tonięciu. W liściach tych prowadzony jest proces fotosyntezy. Natomiast trzeci liść umieszczony jest pod wodą i podzielony na włosowate odcinki – jest to tzw. liść korzeniokształtny. W jego rozgałęzieniach znajdują się zarodnie zebrane w sporokarpiasporokarpia (sporokarpium)sporokarpia (ok. 3–8). Ponadto odpowiada za pobieranie wody z solami mineralnymi.

R40ksyH8kKUI2

Zdjęcie przedstawia salwinię pływającą. Jej liście zbite są w okółki, są płaskie o eliptycznym kształcie i są średniej wielkości.

Salwinia swobodnie unosi się w toni wodnej. W związku z tym pozbawiona jest korzeni, których funkcję przejął liść podwodny. Zarodnie, zlokalizowane w obrębie sporokarpiów, wytwarzają dwa rodzaje zarodników: makro- i mikrospory. Dojrzałe sporokarpia opadają na dno zbiornika jesienią, a na wiosnę wypływają na powierzchnię. Wówczas zachodzi rozwój zarodników, który przebiega cały czas wewnątrz zarodni. Rosnące przedrośle męskie przebija ścianę zarodni. Znacznie większe przedrośla żeńskie rozsadzają ściany zarodnika i ścianki zarodni. Następnie na szczytach przedrośli powstają gamety. Po zapłodnieniu powstaje zarodek, z którego wyrasta nowa roślina.

R1Rkzp2OBkeSJ

Zdjęcie przedstawia odwróconą salwinię pływającą. Jej płaskie eliptyczne liście zwinięte są w rynienki. Pomiędzy liśćmi widoczne są liczne kuliste sporokarpy przypominające kiście winogron.

W Polsce salwinię spotyka się głównie na Górnym i Dolnym Śląsku, na Pogórzu Cieszyńskim i Wielickim. Preferuje wody stojące, starorzecza i stawy.

Na terenie Śląska można było spotkać kiedyś drugi gatunek paproci wodnej, czyli marsylię czterolistną. W połowie XX w. uznano, że gatunek ten wyginął. Udało się jednak znaleźć naturalne siedliskosiedliskosiedlisko w jeziorze Goczałkowickim, skąd pobrano materiał do jej namnożenia, a następnie wprowadzono do zbiorników wodnych w rejonie Puław. W Polskiej Czerwonej KsiędzePolska Czerwona KsięgaPolskiej Czerwonej Księdze opisana jest jako gatunek, który wyginął w naturalnych siedliskach na terenie Polski.

R1CY6dC21IZT5

Zdjęcie przedstawia marsylię pływającą. Roślina przypomina koniczynę czterolistną. Jej liście płasko rozkładają się na tafli wody, są osadzone na cienkich łodygach zanurzonych w wodzie.

W budowie marsylii czterolistnej wyróżniamy cienkie kłącze, z którego wyrastają małe listki podzielone na 4 blaszki (przypominające czterolistną koniczynkę). Kłącza mają długość ok. 50 cm, a w ich węzłach wyrastają korzenie przybyszowe, przyczepiające roślinę do dna. Liście umieszczone są na cienkich, długich ogonkach i często pływają po powierzchni wody lub wystają nad jej powierzchnię. Młode liście znajdują się pod wodą i są ślimakowato zwinięte. Jest to paproć różnozarodnikowa, produkująca makro- i mikrospory. Są one niezwykle wytrzymałe i mogą pozostać w stanie uśpienia nawet przez kilkadziesiąt lat!

Marsylia jest rośliną o bardzo dużych wymaganiach środowiskowych, stąd też problem z jej utrzymaniem w naturalnym środowisku. Ponadto jest wrażliwa na konkurencję innych roślin, występujących w tym samym siedliskusiedliskosiedlisku. Preferuje starorzecza i zbiorniki wodne z gliniastym podłożem zawierającym niewielką ilość materii organicznej, zasobnym natomiast w składniki mineralne, o odczynie kwaśnym lub obojętnym.

Gałuszka kulecznica również znajduje się w Polskiej Czerwonej KsiędzePolska Czerwona KsięgaPolskiej Czerwonej Księdze jako gatunek krytycznie zagrożony na terenie Polski. Klasyfikowana jest jako paproć wodna, ale może również porastać brzegi zbiorników wodnych. Roślina wytwarza dwa rodzaje kłączy. Pierwsze – kolonizujące – cechuje się bardzo długimi międzywęźlami, drugie z kolei ma mały przyrost oraz krótkie międzywęźla. Z węzłów wyrastają pojedynczo wydłużone liście, przypominające szczypiorek. Wykazują one zróżnicowanie w zależności od zajmowanego siedliskasiedliskosiedliska – pod wodą są długie i wiotkie, natomiast te wyrastające z kłączy przybrzeżnych, niezanurzone w wodzie są sztywne i krótkie. U ich nasady powstają kuliste sporokarpia, produkujące makro- i  mikrospory, z których kiełkują przedrośla wytwarzające gamety.

R1GSrfVdWgUI0

Zdjęcie przedstawia gałuszkę kulecznicę. Roślina przypomina wyglądem trawę. Między liśćmi gałuszki rosną zebrane w niewielkie skupiska kuliste sporokarpie.

Gałuszka występuje w zbiornikach wodnych o zmiennym poziomie wody. Kiedyś spotykano ją również na torfowiskach i podmokłych terenach, obecnie jednak nie występuje na tego typu terenach w Polsce. Jej naturalne siedliskasiedliskosiedliska znajdują się na Śląsku i Pomorzu oraz Ziemi Lubuskiej.

Słownik