Agnieszka Bógdał-Brzezińska Kategoria globalizacji w nauce o stosunkach międzynarodowych i pojęcia współzależne: Regionalizacja, Uniwersalizacja, Internacjonalizacja

Wywodzi swój rodowód semantyczny od łacińskiego słowa: uniwersum – oznaczającego świat i z powodu źródłosłowia zbliżone jest do globalizacji i globalizmu. Pod pojęciem uniwersalizmu Wielka Encyklopedia Powszechna PWN definiuje: „w znaczeniu ogólnym: dążenie do powszechności danego poglądu, do objęcia działalnością wszystkich ludzi, do ogarnięcia działalnością wszystkich ludzi, do ogarnięcia pewnej całości. Uniwersalizm cesarski lub papieski – dążenie do objęcia jednolitą władzą papieską lub cesarską całego świata chrześcijańskiego […]

1 Źródło: Agnieszka Bógdał-Brzezińska, Kategoria globalizacji w nauce o stosunkach międzynarodowych i pojęcia współzależne: Regionalizacja, Uniwersalizacja, Internacjonalizacja, „Stosunki Międzynarodowe-International Relations”, nr 1-2, t. 23.

Agnieszka Bógdał-Brzezińska Kategoria globalizacji w nauce o stosunkach międzynarodowych i pojęcia współzależne: Regionalizacja, Uniwersalizacja, Internacjonalizacja

Świat jako plan opisywany był w historii myśli filozoficznej i socjologicznej w kategoriach idei lub strategii (planu) determinowanego genezą lub przeznaczeniem rasy ludzkiej. Czynnikiem sprawczym „planistycznej” wizji świata określano zwykle Boga, naturę albo prawa historii. Już w Księdze Rodzaju Starego Testamentu anonimowy autor przypisywał światu przedmiotową rolę w zbawczych planach Boga wobec człowieka. W średniowieczu Tomasz z Akwinu definiował świat jako plan moralny, zgodnie z którym rozgrywają się wydarzenia w sferze wolności wyboru człowieka. […]

1 Źródło: Agnieszka Bógdał-Brzezińska, Kategoria globalizacji w nauce o stosunkach międzynarodowych i pojęcia współzależne: Regionalizacja, Uniwersalizacja, Internacjonalizacja, „Stosunki Międzynarodowe-International Relations”, nr 1-2, t. 23.

Agnieszka Bógdał-Brzezińska Kategoria globalizacji w nauce o stosunkach międzynarodowych i pojęcia współzależne: Regionalizacja, Uniwersalizacja, Internacjonalizacja

Uniwersalizmowi cesarskiemu, świeckiej formie rządów epoki średniowiecza, najdobitniej dali wyraz przedstawiciele saskiej dynastii Ludolfingów: Otto I., Otto II. i Otto III. […] Świecka doktryna uniwersalistyczna kształtowała myśl polityczną średniowiecza w granicach od XI do XIII. w. Uniwersalizm cesarski średniowiecza był krokiem ku centralizacji władzy monarszej, a jego przejawem stała się restytucja Cesarstwa Rzymskiego łączona w historiografii z datą koronacji Ottona I. w dniu 2 marca 962 r. w Rzymie. Synkretyzm ideologii uniwersalizmu świeckiego wyrażał się w próbie połączenia elementów religijnych, historycznych i prawnych. Przymiotnik „święte” w nazwie Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego podkreślał religijne podstawy uniwersalizmu cesarskiego i wyznaczał jego religijną misję […]. Kryterium przynależności do cesarstwa stawało się wyznanie. Cesarz występował w podwójnej roli: jako polityczny zwierzchnik państw chrześcijańskich i jako religijny wódz chrześcijan. Zarysowujący się konflikt na tle prymatu pomiędzy władzą papieską a cesarską znalazł odbicie w tezie o roli cesarza jako namiestnika Boga na świecie. […] Celem funkcjonowania Świętego Cesarstwa stawała się integracja całej civitas christiana (społeczności chrześcijańskiej) we wspólnej strukturze państwowej. […] Cesarz występował jako jedyne źródło sprawiedliwości oraz pan życia i śmierci swych poddanych, kształtujący Królestwo Boże na ziemi. Głównym atrybutem legalizmu cesarskiego było stanowienie prawa, któremu podlegali niżsi rangą władcy chrześcijańscy. „W ręku cesarz skupiały się prerogatywy należące wyłącznie do niego (iura reservata) niedostępne innym monarchom. Wymieniano tu: cesarskie prawo nadawania korony, (...) wyzwalania, nobilitowania, [...] zakładania uniwersytetów, nakładania podatków bez zgody stanów. Cesarz to najwyższy sędzia, najwyższa instancja odwoławcza od wszystkich wyroków zapadłych w granicach jego uniwersalnego imperium”. Jedynie cesarz posiadał godność maiestatisi tylko wobec jego osoby zaistnieć mogła zbrodnia obrazy majestatu.
Uniwersalizm władzy świeckiej opisany powyżej został skonfrontowany w okresie średniowiecza z koncepcjami uniwersalizmu papieskiego zwanego papocezaryzmem czy papalizmem. Pod pojęciem papalizmu kryje się doktryna głosząca uniwersalną: ogólnoświatową, duchową i świecką suwerenność papieża. Tłem do wykrystalizowania się doktryny był spór o inwestyturę zarysowany po raz pierwszy między papieżem Grzegorzem VIII., a cesarzem Henrykiem IV. W pkt. 12 dokumentu znanego pod nazwą Dictatus papaedatowanego na 1075r. Grzegorz VII. zawarł zasadę zwierzchniej władzy papiestwa wobec cesarstwa i wyższości powszechnej władzy duchownej nad świecką, poparta dogmatem nieomylności papieża. […]

1 Źródło: Agnieszka Bógdał-Brzezińska, Kategoria globalizacji w nauce o stosunkach międzynarodowych i pojęcia współzależne: Regionalizacja, Uniwersalizacja, Internacjonalizacja, „Stosunki Międzynarodowe-International Relations”, nr 1-2, t. 23.